Rys historyczny Klubu Wioślarskiego "Gopło" część I

                                Przystań Klubu Wioślarskiego Vistula w Kruszwicy początek XX wieku

Polski Klub Wioślarski w Kruszwicy założono 105 lat temu przez patriotów znad Gopła. Jego celem było podnieść i krzewić kulturę fizyczną polskiego społeczeństwa w Kruszwicy i okolicy oraz zapobiegać jego germanizacji przez panujące tam władze niemieckie. Dzięki działaczom sokolim i sportowym powołano do życia Klub wioślarski, który sprostał tym celom. Mimo szykan i przeciwności losu ówcześni działacze z Kruszwicy, Inowrocławia i okolicznych wsi robili wszystko, aby na ziemi kruszwickiej tliła się iskra polskości, i aby ich dzieci miały poczucie „polskości” w tej zgermanizowanej części polskiego kraju. Oto króciutkie przypomnienie historii kruszwickich działaczy i sportowców z Kruszwicy.

W Kruszwicy w 1910 r. mieszkający tam Niemcy pragnąc przyciągnąć młodzież polską do Klubu i powoli ją zgermanizować, założyli Towarzystwo Wioślarskie o nazwie Ruder Werein Gopło. Grupa polskich działaczy z dr Michałem Laskowskim i Kazimierzem Pelzem na czele, przy wybitnej pomocy działaczy Poznańskiego Klubu Wioślarskiego 04, postanowiła utworzyć polski Klub Wioślarski w Kruszwicy jako przeciwwagę klubu niemieckiego. W dniu 5 marca 1911 r. mieszkańcy Kruszwicy i polskiego Inowrocławia utworzyli Polski Klub Wioślarski o nazwie Vistula (Wisła), który w założeniach skupiłby młodzież polską zainteresowaną tym sportem. To spotkało się ze sprzeciwem mieszkających w Kruszwicy Niemców, którzy zaczęli robić trudności z założeniem Klubu u udową pomostu nad Gopłem.

Nad jeziorem Szarlej kawałek swojej ziemi użyczył Józef Kościelski. Wybudowano w tym miejscu pomost oraz barak dla łodzi wioślarskich. Pierwszą łódź, półwyścigową otrzymali kruszwiccy działacze od poznańskich wioślarzy KW 04. Uroczyste poświęcenie przystani nastąpiło 11 września 1911 r. Początkowo była to turystyka wioślarska po Gople i nauka wiosłowania. Klub jednak szybko się rozwijał i przyjmował nowych członków, do sierpnia 1914 r. kiedy wybuchał I wojna światowa. Większość polskich wioślarzy wcielono do pruskiej armii i niektórzy już z wojny nie powrócili. W tym czasie aktywnością w klubie wykazali się Roman Tejkowski i Kazimierz Pelz.

Tuż po wielkiej wojnie, gdy Polska odzyskała Niepodległość Klub uzyskał teren przy zamkowej górze, a wkrótce cały ten teren wraz z przystanią po klubie niemieckim. Dnia 18 listopada 1919 r. Klub zamienił nazwę z KW Vistula na Klub Wioślarski „Gopło”. Zorganizowano nabór nowych członów, a intensywne treningi pozwoliły na uczestnictwo w regatach m.in. w Poznaniu, Bydgoszczy, Włocławku i na torze własnym w Kruszwicy. W okresie międzywojennym z kruszwickich wioślarzy należy wymienić: J. Ziółkowskiego, R. Tejkowskiego sternika E. Schmudę, K. Lemańskiego, B. Jańczaka, Spychałę, S. Zientarę, F. Siareckiego, Z. Siwerta, B. Rzymowskiego, F. Talarczyka, E. Woźniaka ich i kilku innych nazwiska pojawiały się w finałach różnych regat wioślarskich. Kruszwiccy wioślarze zaczęli odnosić sukcesy, zdobywali medale.

W lipcu 1939 r. w Kruszwicy zorganizowano wielkie regaty propagandowe połączone z eliminacją do meczu Polska-Węgry. Na starcie stanęli wioślarze z 13 polskich klubów. Na trybunach znalazło się 12 tys. widzów, choć sama Kruszwica liczyła tylko 4 tys. mieszkańców. Niestety tragiczny dzień 1 września położył kres wszelkim zawodom sportowym na Gople na okres 6 lat.

Wybuch II wojny światowej i ponowne zajęcie miasta przez Niemców przerwało rozkwit wioślarstwa nad Gopłem. Wojna trwała do 1945 r. w czasie kilku lat nienależycie używany sprzęt sportowy przez Niemców był dewastowany. Po zakończeniu wojny w marcu 1945 r. Zarząd Klubu starał się odzyskać tabor pływający. Był on niestety już bardzo zniszczony, reaktywowany Klub dzielił się sprzętem z nową sekcją wioślarską Związku Walki Młodych. Dopiero w końcu maja 1945 r. przystań i sprzęt powrócił do dawnych właścicieli Klubu. Nabór do sekcji wioślarskiej i szkolenie dawnych i nowych wioślarzy rozpoczęło się w maju 1945 r., a już w rok później w sierpniu 1946 r. rozegrano pierwsze ogólnopolskie regaty w Kruszwicy, podczas których kruszwicka czwórka: T. Krężelewski, J. Nadzieja, Z. Knoll, Cz. Roszak st. Z. Spieler wygrała swój wyścig. Podobnie wygrała czwórka ze sternikiem do 18 lat. Kruszwiccy wioślarze zostali zauważeni na ogólnopolskich regatach. W latach następnych zawodnicy GOPŁA zajmowali również medalowe miejsca w różnych regatach krajowych. W 1945 r. żeńska czwórka ze sternikiem w składzie: Janina Czarniak, Urszula Kilińska, Teresa Zielińska, Anna Robotnikowska i st. Janina Wesołowska wywalczyły pierwszy złoty medal MP i tytuł mistrzowski co zmobilizowało innych do dalszej pracy.

Pod koniec 1950 r. nastąpiła reorganizacja polskiego sportu. Powstał KS Unia, do którego włączono i sekcję wioślarską. W 1950 r. zlikwidowano autonomie Klubu, który połączono z KS PIAST i utworzono KS ZWIĄZKOWIEC z wiodącą sekcją wioślarską, który to klub wszedł do Federacji UNIA. Prezesem Klubu został Michał Głowacki, a piekę nad nowym Klubem przejęła miejscowa Cukrownia. Zakupiono także kilka nowych łodzi. W tym też roku kruszwicka czwórka juniorów ze sternikiem w składzie: W. Jackowski, Fr. Jezierski, L. Błaszak, J. Wajer i st. Z. Spieler wywalczyła srebrny medal. Natomiast z MP w Szczecinie drugi taki medal przywiozła dwójka seniorów A. Koperski i T. Kocerka.

W latach następnych w kruszwickim klubie działało kilka sekcji z których najsilniejszą była sekcja wioślarska. Podczas MP juniorów kruszwicka czwórka ze sternikiem wywalczyła złoty medal i tytuł mistrzowski. W uznaniu zasług w szkoleniu wioślarzy kruszwicka UNIA w sierpniu 1952 r. dostała organizację czwórmeczu wioślarskiego Polska-Czechosłowacja, Rumunia i Węgry. Podczas tych zawodów dwie kruszwickie osady Cz. Roszak w kl. II i czwórka juniorów wygrali wyścigi. W tym roku podczas kolejnej reorganizacji polskiego sportu sekcja wioślarska została w Federacji UNIA, a pozostałe sekcje przyszły do SPÓJNI. W latach następnych kruszwiccy wioślarze byli wciąż widoczni na krajowych torach regatowych, plasując się często na medalowych pozycjach. W 1955 r. wychowanka kruszwickiego klubu Sabina Matuszewska po przejściu do KWW Bydgoszcz wywalczyła wraz z koleżankami srebrny medal ME w czwórkach ze sternikiem, co świadczyło o dobrym jej wyszkoleniu w kruszwickim Klubie. Tak więc w 1955 r. miała miejsce kolejna reorganizacja polskiego sportu. Powstało Zrzeszenie SPARTA, a nowym prezesem Klubu został Stanisław Mikołajczak.

W 1956 r. KS Unia połączyła się z KS Sparta i powstało Zrzeszenie Sportowe SPARTA, przemianowane wkrótce na Koło Terenowe Zrzeszenia Sportowego SPARTA. W końcu 1957 r. został reaktywowany z KW Gopło, choć organizacyjnie wciąż należał do SPARTY. Wiosną 1957 r. 25 marca na jeziorze Gopło rozegrano Mistrzostwa Pomorza, podczas których Jan Lewandowski zdobył złoty medal w wyścigu jedynek. W 1958 r. na Malcie w Poznaniu odbyły się MP, gdzie kruszwiccy wioślarze wywalczyli dwa złote medale w jedynkach – Mirosława Madajewska i Czesław Błaszak w jedynkach kl. II oraz trzeci złoty medal w dwójce podwójnej juniorek.

W 1961 r. kruszwicki Klub obchodził 50-lecie działalności sportowej. Z tej okazji zorganizowano wielkie ogólnopolskie regaty wioślarskie, w których uczestniczyło ponad 500 wioślarzy. Regaty wygrali zawodnicy BTW Bydgoszcz przed KW „GOPŁO” Kruszwica, co było wielkim sukcesem miejscowych wioślarzy.

W latach 1962-1969 zawodnicy kruszwiccy uczestniczyli w wielu regatach, często biorąc udział w wyścigach finałowych. Kilku zawodników odeszło z Klubu do wojska lub zakończyło kariery sportowe. Prowadzono wciąż nowy nabór do sekcji wioślarskiej i szkolono młodzież. Podobnie było w latach 70-tych i 80-tych. W tym okresie do czołówki zawodniczej należeli tacy wioślarze jak: S. Janeczek, J. Zdyb, Z. Wilduła, M. Janowski, R. Łuczak, G. Szymański, P. Stachowiak, K. Rootnikowski, S. Gańczak, M. Łysiak, J. Szwagrowska, D. Pindel, T. Opasik, A.Juskowiak i inni.

W 1974 r. rozwiązano Federację SPARTY, a Klub został przyjęty w poczet Polskiej Federacji Sportu, zaczął więc podlegać pod wojewódzką Federację Sportu w Bydgoszczy, a sekcję stały się członkami poszczególnych Polskich Związków Sportowych.

Złote medale w latach 70-tych zdobywali Stefan Janeczek, Julian Zdyb, Iwona Głuszak, Marek Jankowski, Zbigniew Widuła. Ci dwaj ostatni byli mistrzami Polski Juniorów w 1978 r. oraz wystąpili na Mistrzostwach Świata Juniorów w Belgradzie, gdzie na 23 osady zajęli 6 miejsce.

W 1983 r. Klub przyjął nazwę Międzyzakładowego Klubu Sportowego „GOPŁO”, a w 1985 r. zmienił nazwę na Międzyzakładowy Ludowy Klub Sportowy „GOPŁO”. Ten stan rzeczy trwał do 1992 r., kiedy to doszło do usamodzielnienia się sekcji wioślarskiej. Do pierwotnej nazwy klubu powrócono 27 listopada 1992 r., zarejestrowano Stowarzyszenie jako Klub Wioślarski w Kruszwicy (tj. w 1911 r.). Klub uzyskał autonomie i stał się klubem jednosekcyjnym. W 1995 r. Zarząd Klubu zwrócił się do Wojewody Bydgoskiego z prośbą, aby mógł wrócić do pierwotnej nazwy, po uzyskaniu akceptacji Klubu nosi nazwę Klub Wioślarski „GOPŁO” Kruszwica. Rok później sponsorzy z okazji 85 rocznicy powstania klubu ufundowali sztandar.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, korzystałem z książek Z. Szafkowski 95 lat polskiego wioślarstwa na Gople (1911-2006), Gorzów Wielkopolski-Kruszwica 2006; Z. Szafkowski, S. Janeczek, J. Brauer, 100 lat polskiego wioślarstwa na Gople ((1911-2011), Kruszwica 2011. Dodatkowe źródło: Wioślarstwo Kruszwickie (1911-2006). Skany pochodzą z książek.