Wola
Wapowska, średniowieczna wieś służebna, położona w gminie
Kruszwica, powiat inowrocławski, województwo kujawsko-pomorskie.
Razem ze wsią Żerniki wieś liczy około 180 mieszkańców.
Nazwa
wsi zaczerpnięta została prawdopodobnie od nazwy podatku, tzw.
wolnizny, druga część nazwy, jak twierdzi część regionalistów
i mieszkańców wsi, pochodzi od nazwiska: Wapowski. W XV wieku wieś
była własnością kościelną, kapituły włocławskiej. W 1560 r.
Wola Wapowska należała do parafii w Piaskach. Pod koniec XVI wieku
w inwentarzu dóbr biskupstwa włocławskiego pojawia się skrócona
nazwa osady: Wolia. Dokument wymienia nazwiska: Paweł Tomała,
Błażej Wrona, Mateusz Wipa, Marcin Biegacz – gospodarzy
zajmujących się uprawą roli i hodowlą bydła. W XIX wieku wieś
liczyła 141 mieszkańców, w tym 32 ewangelików. Wieś posiadała i
nadal posiada szkołę, w dokumentach pojawia się wzmianka o nauce w
Woli Wapowskiej już w 1881 roku. Nowy budynek szkolny powstał na
początku następnego stulecia, ówczesne media, w tym Dziennik
Kujawski opisywały strajk szkolny przeciw germanizacji (zabór
pruski) także w Woli Wapowskiej.
Po
Wielkiej Wojnie, wieś liczyła około 30 dymów i około 300
mieszkańców, którzy oprócz uprawianiem roli i hodowli zwierząt
zajmowali się również rzemiosłem. We wsi pracował kołodziej,
kowal, nie brakowało również szynkarza, szewców i młynarzy. W
czasach międzywojennych do wsi doprowadzono kolejkę wąskotorową
cukierni. W tym też czasie, w roku 1925 powołano Ochotniczą Straż
Pożarną we wsi. We wsi mieszkał znany i zasłużony dla Kujaw
Michał Haber (1854-1936), działacz społeczny, niepodległościowy,
przeprowadził się w 1883 r. do pobliskich Chełmc, gdzie objął
gospodarstwo małżonki Elżbiety Kępskiej.
W
Woli Wapowskiej urodził się Michał Michalak, rolnik, syn Jakuba i
Marianny z domu Wyborskiej. Od 1910 roku był sołtysem a następnie
członkiem Zarządu Gminy Wola Wapowska. Aktywnie uczestniczył w
życiu Kółka Rolniczego, Ochotniczej Straży Pożarnej, Banku
Ludowego i Stronnictwie Narodowym w Chełmcach. Zmarł 10 stycznia
1953 roku w Woli Wapowskiej.
Okres
II wojny światowej spowodował zmniejszenie zaludnienia osady, a
także zubożenie wsi. Mimo wszystko szkoła ocalała i po 1945 r.
zaczęła ponownie działać dla 204 uczniów z okolic. Po wojnie
działała kuźnia i rzeźnia, w latach 50tych XX wieku Wola Wapowska
była siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej. W latach 60tych otwarto
we wsi świetlice z kawiarnią, salą kinowo-teatralną, a także z
biblioteką.
W
latach 90tych przeniesiono zajęcia szkolne do nowego obiektu (budowę
szkoły rozpoczęto 20 sierpnia 1988 r., imię Wincentego Witosa
szkole nadano w czerwcu 1984 r.), tuż obok nowej remizy strażackiej,
wieś należała administracyjnie do woj. bydgoskiego (1975-1998 r.).
Strażacy mają na koncie wiele sukcesów (24 czerwca 2017 r.
strażaczki z Woli Wapowskiej zajęły I miejsce w Zawodach
Pożarniczych Powiatu Inowrocławskiego, w kategoriach: ćwiczeń
bojowych, sztafecie pożarniczej i klasyfikacji ogólnej, zdobyły
tym samym tytuł Mistrzyń Powiatu Ochotniczych Straży Pożarnych).
W roku 2006 obchodzono jubileusz 125-lecia utworzenia pierwszej
szkoły. Pięć lat później, w 2012 r. szkoła zorganizowała
kolejne obchody, tym razem na sportowo, dzieci brały udział w
różnego rodzaju konkursach, w tym czasie do szkoły uczęszczało
150 uczniów, nauczało 13 nauczycielek pod kierownictwem dyrektora
Kontowicza. W 2014 r. do użytku oddano halę sportowo-rekreacyjną
we wsi, o powierzchni zabudowy 637 m kwadratowego.
Opracowanie
Bartłomiej Grabowski, źródła:
- M. Borucki, Ziemia Kujawska pod względem historycznym, jeograficznym, archeologicznym i statystycznym…, Warszawa 1882,
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom VIII, Warszawa, 1887,
- Broszurka Szkoły Podstawowej im. Wincentego Witosa w Woli Wapowskiej z 1 września 1997 r.
- E. Callier, Monografia Kruszwicy, 1895 r.,
- Gazeta Pomorska, 130-lecie szkoły w Woli Wapowskiej, art. z 24.06.2012 r.
- skan: Karte des Inowraclawer Kreises: Regr-Bezk- Bromberg 1834 r.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz