Powstańcy Warszawscy z Kruszwicy

Władysław Bartoszewicz pseudonim „Florian”, urodził się 8 maja 1913 r. w Kruszwicy. Rodzice: Wacław i Teodozja. Brał udział w Powstaniu Warszawskim, w stopniu kapitana. Oddział Komenda Główna Armii Krajowej – pułk „Baszta” - batalion „Karpaty”, szlak bojowy przeszedł przez Mokotów. Dnia 2 sierpnia 1944 r. wyszedł z miasta. Zmarł w Poznaniu 22 czerwca 2003 r.

Katarzyna Hadrian, pseudonim "Kasia". Urodzona 14.04.1908 r. w Chełmce. Oddział mjr Józefa Wojtusia ps. "Ostoja". Szlak bojowy: Ochota do 11.08.1944 r. Wyszła z Warszawy z ludnością cywilną.

Andrzej Antoni Jaruzelski ps. "Aleksander" harcerz Szarych Szeregów zaprzysiężony w 1941 r. Ur. w 1927 r. Siemionki (okolice Chrosna) niedaleko Kruszwicy. Ojciec - inżynier rolnik, kończył SGGW i miał majątek Siemionki nad jeziorem Gopło. Matka była warszawianką, ojciec natomiast pochodził z rodziny, która zmieniała miejsce zamieszkania, ponieważ za czasów rosyjskich jako młodzi brali udział w strajkach szkolnych i zostali pozbawieni prawa studiów. Ojcu, ich dziadkowi, zabrano majątek, nabyli jakieś resztówki w rejonie Radomia, gdzie przeniosła się pozostała część rodziny. Pan Andrzej przeszedł kurs posługiwania się bronią, instruktorem był Stanisław Kujawa z Batalionu „Zośka”.

Władysława Jędrzejewska (Makowska) urodzona 27 września 1925 r. w Kruszwicy. Córka Henryka Makowskiego i Heleny z domu Jędrzejewskiej. W konspiracji od stycznia 1943 r. Pseudonim „Dziunia”, sanitariuszka, łączniczka brała czynny udział w Powstaniu Warszawskim, jej oddział” V Obwód (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej – Grupa Artyleryjska „Granat” (poprzedni kryptonim „548”. Uczennica szkoły handlowej przy ul. Wspólnej w Warszawie oraz uczennica Gimnazjum i Liceum Ziem Zachodnich. Zajęcia tajnych kompletów odbywały się w prywatnych mieszkaniach. Przysięgę złożyła przed komendantką o ps. "Aniela" i ojcem Tomaszem Rostworowskim. W czasie okupacji ukończyła kurs sanitarny WSK, prowadzony przez lekarzy i pielęgniarki w mieszkaniach na terenie Śródmieścia. nych kompletów odbywały się w prywatnych mieszkaniach. V Obwód (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - Grupa Artyleryjska "Granat" (poprzedni kryptonim "548") - II pluton (?). Dowódcy: kpt. art. Józef Szyszko "Bachmat", por. rez. art. Waldemar Olszewski "Waldemar". Dowódcy plutonu: ppor. rez. Stanisław Saryusz-Wolski „Szrapnel” (odkomenderowany 2 września do lasu), pchor. Zbigniew Wroński „Kret”, ppor. rez. art. Zbigniew Roguski „Tłomacki” (zginął 26 września przy ul. Puławskiej 99), ppor. Włodek (prawdopodobnie chodzi o ppor. rez. art. Włodzimierza Połulicha ps. "Włodek”, d-cę 4 plutonu). Szlak bojowy Mokotów, Dolny Mokotów, Sielce, Czerniaków. Pełniła funkcję sanitariuszki polowej i łączniczki, brała udział w akcjach bojowych.Wyszła z Warszawy z ludnością cywilną, 27 września 1944 roku została wywieziona do obozy pracy przymusowej w Niemczech. Do 13 kwietnia 1945 roku jako robotnik przymusowy pracowała przy naprawie torów kolejowych. Odwiedziła Kruszwicę kilkakrotnie, ostatnio latem 2020 r. Awansowała do stopnia porucznika. 

Danuta Krempa „Siódemka” córka Ludwika i Wandy, ur. 19.08.1927 r. w Chełmcach, gmina Kruszwica. Brała udział w Powstaniu Warszawskim w stopniu sierżanta (łączniczka, sanitariuszka). Oddział Armia Krajowa – batalion „Kiliński” - 9. kompania (włączona 4.08.1944 – dawna 41. kompania WOSP) – pluton 411. Przeszła szlak bojowy Śródmieście Północ. Po powstaniu dostała się do niewoli niemieckiej – jeniec Stalagu IV B Muhlberg, nr 107141. Była mężatką dwukrotnie (Borowska, Szlajmer).

Adam Makowski urodził się 24 grudnia 1928 r. w Kruszwicy. Brał udział w Powstaniu Warszawskim. Był kanonierem WP, w czasie powstania nosił pseudonim „Felek". Przed wybuchem powstania mieszkał w Warszawie przy ul. Ursynowskiej 60. Jego oddział: V Obwód (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej – Grupa Artyleryjska „Granat" (poprzedni kryptonim „548"). Losy Adama po powstaniu nie do końca są nam znane, dostał się do niewoli niemieckiej, jego numer jeniecki to 221402.

Józef Makowski urodził się w Kruszwicy 24 grudnia 1928 r. W stopniu kanonier brał udział w Powstaniu Warszawskim, w oddziale V Obwód (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej – Grupa Artyleryjska „Granat” (poprzedni kryptonim „548”). Nosił pseudonim „Witold”. Dostał się do niewoli niemieckiej, jego numer jeniecki: 221408.

Krystyna Piasecka pseudonim „Kocia”, urodziła się 15 listopada 1926 r. w Kruszwicy. Jej rodzicami byli Tadeusz i Genowefa. Brała udział w Powstaniu Warszawskim, sanitariuszka w stopniu strzelec. Oddział: I Obwód ”Radwan” - Podobwód „Sławbor” - Bataliony „Iwo” - „Ostoja” - pluton „Rarańczy”, Śródmieście Południowe. Wyszła z Warszawy z ludnością cywilną. Pochowana w Poznaniu.

Stefan Piazza pseudonim „Mars”, urodził się 28 sierpnia 1925 r. w Kruszwicy. Rodzice: Stanisław i Jadwiga. Brał udział w Powstaniu Warszawskim w stopniu kierownik rusznikarnii, w oddziale: VI Obwód (Praga) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej – 1 Rejon zgrupowanie 636 – pluton 637, następnie w Grupie „Kampionos”

Odznaczenia: Krzyż Armii Krajowej (1971), Medal Wojska (1948), Odznaka Grunwaldzka (1949), Krzyż Partyzancki (1975), Medal za Warszawę (1975), Medal Zwycięstwa i Wolności (1974), Warszawski Krzyż Powstańczy, Odznaka Akcja "Burza", Odznaka Weterana Walk o Niepodległość Ojczyzny (1995). Awansowany do stopnia porucznika rezerwy Wojska Polskiego w 2004 r. Pochowany w miejscowości Sztum, Cmentarz Komunalny Parleta.

Anna Szejn (Konieczna-Szejn) pseudonim „Aga”, urodzona w Kruszwicy 28 listopada 1916 r. Brała udział w Powstaniu Warszawskim, w oddziale „Bakcyl” (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej – VII zgrupowanie „Ruczaj” - punkt sanitarny ul. Natolińska 6 – Szpital Polowy ul. Marszałkowska 40. Dzielnica Śródmieście Południe. Wyszła z Warszawy z ludnością cywilną. Przeżyła wojnę, wróciła do Kruszwicy. Wyszła za Mieczysława Szejn, porucznika AK o ps.„Skała”. Zmarła 3 marca 1991 r., pochowana na cmentarzu kolegiackim w Kruszwicy.

Halina Trzcińska pseudonim „Edith”, urodziła się 20 czerwca 1922 r. w Kruszwicy. Brała udział w Powstaniu Warszawskim. Jej stopień w czasie powstania to starszy strzelec, oddział: VII zgrupowanie (batalion) „Ruczaj” - 1 kompania – pluton 136, Śródmieście Południowe. Trafiła do niewoli niemieckiej, numer jeniecki: 224337.

Tadeusz Wieszczycki „Grzymała” urodzony Jerzyce, gmina Kruszwica, pow. Strzelno 5.01.1922 r., syn Zygmunta i Jadwigi z domu Zabłockiej. Dowódca drużyny w Powstabniu Warszawskim 1944 r. stopień plutonowy podchoraży. Ukończył Szkołę podstawową im. Marii Konopnickiej w Inowrocławiu (1929-1934). W latach 1934-1938 uczeń Gimnazjum Męskiego im. J. Kasprowicza w Inowrocławiu. W czerwcu 1939 r. zdał egzamin wstępny do Liceum Rolniczego w Bydgoszczy. W konspiracji od 1941 r.: ZWZ-AK. W latach 1942-1943 odbył szkolenie wojskowe uzyskując stopień plutonowego podchorążego. Otrzymał przydział do Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej – I Obwód „Radwan” (śródmieście) – 4. Rejon „Reguła” („Zagończyk”) - WSOP – dowódca drużyny. Przeszedł szlak bojowy Wola – Stare Miasto. Ranny i chory przebywał w szpitalu powstańczym mieszczącym się obok kwater „Chrobrego” i zajmującym dolne kondygnacje Pasażu Simonsa (ul. Nalewski 2 A róg Gługiej). 31 sierpnia 1944 r. budynek został zbombardowany przez niemieckie lotnictwo i uległ całkowitemu zawaleniu. „Grzymała” poległ pod jego gruzami wraz z 200 innymi osobami, głównie żołnierzami batalionu „Chrobry I”.

Barbara Maria Wieszczycka (Kryn po mężu) ps. „Wojciechowska”, ur. 22.09.1916 r. urodziła się w Ossowo koło Włocławka, związana była jednak z Kruszwicą i Inowrocławiem rodzinnie i naukowo. W czasie Powstania Warszawskiego peżetka. Córka Zygmunta i Jadwigi z domu Zabłockiej, siostra Tadeusza. W latach 1927-1934 uczęszczała do szkoły w Inowrocławiu. Przez kolejne trzy lata była studentką w szkole gospodarczej w Snopkowie, okręg Lwów. W 1937 roku uzyskała dyplom nauczycielki. W 1938 roku pracowała jako nauczycielka w gimnazjum w Chyliczkach koło Warszawy. W 1939 r. została przeniesiona do gimnazjum w Inowrocławiu. W grudniu 1939 roku została przez Niemców wypędzona z domu i umieszczona w obozie w Gniewkowie koło Inowrocławia, a następnie na terenie Generalnej Gubernii. Aresztowana przez Gestapo 9 stycznia 1943 roku i więziona przez 5 miesięcy na Pawiaku w Warszawie. Delegatura Rządu na Kraj - Państwowy Korpus Bezpieczeństwa (PKB) m.st. Warszawy - XVI Komisariat ul. Wiktorska 8. Oddział Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział VI BiP (Biuro Informacji i Propagandy) - Referat PŻ (Podwydział "Pomocy Żołnierzowi") - kuchnia ul. Chmielna 17. Brat Tadeusz ps. „Grzymała poległ w czasie powstania. W Helcelbergu wzięła ślub z doktorem Stanisławem Krynem. W 1949 roku wyemigrowali z córką do Kanady. W Kanadzie na świat przyszedł ich syn. Do czasu przejścia na wcześniejszą emeryturę pracowała jako laborantka w Woodstock, Onatrio. Zmarła 18 grudnia 2002 roku. Córka właściciela majątku w Ossowie Zygmunta Wieszczyckiego i Jadwigi z d. Zabłockiej h. Łada. Ciężko ranna odłamkiem granatu w brzuch i w nogi. Z pomocą dr. Kryna przed ofensywą wojsk sowieckich dojechała do szpitala w Carinthia (Austria) , a następnie do szpitala w Lipsku na terenie Niemiec. Przeniesiona następnie do szpitala w Heppenheim w Hesji, a stamtąd do obozu dla cudzoziemców w Bensheim. Dzięki pomocy UNRA została na 1,5 roku studentką medycyny w Helcelbergu. 

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła:

Muzeum Powstania Warszawskiego https://www.facebook.com/1944pl; 

Wywiady B. Pieniężna z powstańcami MPW, m.in. z 13.03.2016 r., 20.10.2015 r.

ZboWD; http://lekarzepowstania.pl/

Polski Słownik Biograficzny, Tom XXVII http://old.luteranie.pl/

www/biblioteka/dkosciol/diakonia/szpital-wawa.htm