Rejestr z 1494 r. Brześcia Kujawskiego podaje, że miasto zamieszkiwało 220 rodzin, około 1300 osób. Miasto miało charakter rzemieślniczo-handlowy, bowiem kupców było 10, tkaczy 43, szewców 12, murarzy 12, właścicieli spichrzy obok miasta 9 i urzędników 12. Lustracja królewszczyzn z lat 1564/65 podaje, że w mieście było 115 rzemieślników i 108 piekarzy. Obok rzemiosła dużą rolę odgrywał handel, a swoją rolę handlową zawdzięczało miasto spławności rzeki Zgłowiączki.
Rejestr z 1583 r. wymienia 107 rodzin rzemieślniczo-handlowych, wliczając w to liczbę komorników (535 osób). Lustracja z 1616 r. wymienia już tylko 89 rzemieślników i 63 piekarki z przekupkami, którzy płacili czynsz na rzecz zamku. W księgach grodzkich z 1607 r. wymienia się: rzeźników, szewców, rymarzy siodeł, a także powroźnicy, kuśniarze postrzygacze, sukiennicy, krawcy, kowale, stelmachowie, kołodzieje, czapnicy, piekarze, bednarze, mydlarze, kotlarze, płóciennicy i piwowarzy.
Mieszczanie Brześcia (lustracja z 1616 r.) płacili czynsz na rzecz starosty od 192 placów i 7 ogrodów, które należały do miasta na mocy przywileju z roku 1569. Mieszczenie płacili również czynsz od rur wodociągowych, jatek chlebowych, od domów pobudowanych pod murem miejskim, kramów i od piwa gdańskiego na rzecz Kasy Miejskiej, o czym mówi lustracja z lat 1628-1632.
Innym podatkiem były opłaty z targów jarmarczych. Z opłat zwolnieni byli korzystający z pastwisk na gruntach zamkowych oraz za drzewo na budowę ogrodzeń. Gwarantował to przywilej Stefana Batorego z 1582 r. W 1566 r. wprowadzono podatki czopowe od wina gdańskiego i gorzelni po 12 groszy od mieszkańca na rok i od domów. W roku 1504 mieszczanie Brześcia uzyskali od Aleksandra Jagiellończyka przywilej, na mocy którego zostali zwolnieni od podwód i innych ciężarów, obowiązani byli jedynie dostarczać na wyprawę wojenną 1 wóz z 4 końmi. W celu polepszenia rozwoju rzemiosła Stefan Batory, przywilejem z 1576 r., potwierdza prawo sprzedaży przedmiotów wyprodukowanych przez szewców. Zygmunt August w roku 1556 daje ulgi podatkowe kuśnierzom, w 1558 r. pozwolił Żydom na wyrób piwa i gorzałki w mieście.
Wojna polsko-szwedzka, jak pokazuje lustracja z r. 1661, ukazuje ogromne zniszczenia gospodarcze. W mieście zanotowano 3 rzemieślników płacących podatki do zamku. W tym okresie finanse starosty wzbogacają się przez podatki od jarmarków, których w roku byo 3. Pogłówne w 1662 r. opłacało 210 osób, a więc liczbę mieszkańców można szacować na 350 osób. Przez 100 lat liczba mieszkańców zmalała o 70 procent. Po oblężeniu miasta przez Szwedów w 1657 r. zostały zniszczone mury miejskie, a miasto spalone. Mieszczanie zostali zwolnieni od płacenia podatków.
August II Sas w roku 1720 nadaje miastu przywilej zatwierdzający prawo odbywania 8 jarmarków w roku.
Od wojen szwedzkich do zaboru pruskiego miasto upadło gospodarczo i straciło znaczenie polityczne w kraju. W 1793 r. miasto posiadało 86 domów i 5 na przedmieściach. Liczba mieszkańców wynosiła 337 osób. Rzemieślników było 68, w tym piekarzy, kowali, kuśnierzy, krawców, cieśli, szewców, był również fryzjer, zegarmistrz, kapelusznik, bednarz, garncarz, szklarz, nie brakowało kupców, bławatników, chirurgów, browarników, akuszerki, handlarzy lin, winiarzy, był kominiarz i grabarz. Istniały cechy rzemieślników: szewców, krawców, piekarzy, młynarzy, i piwowarów. Starszych Cechów zatwierdzał burmistrz w 6 dni po elekcji. W mieście był browar i gorzelnia oraz działały dwa młyny (wodny i wiatraczny). Brześć Kujawski pod koniec XVIII w. w inwentarzu żywym posiadał: 30 koni, 36 osłów, 90 krów, 150 owiec i 50 świń.
Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła: M. Borucki, Ziemia Kujawska, Włocławek 1882; M. Baliński, Starożytna Polska, t. 1, Warszawa 1843; T. Długopolski, Władysław Łokietek na tle swoich czasów, Wrocław 1951; Dzieje Ziemi kujawskiej, t. I-V, wyd. A. Pawiński, Warszawa 1888; Z. Guldon, Rozmieszczenie własności ziemskiej na Kujawach w II połowie XVI w., Toruń 1964; Z. Guldon, Zaludnienie miast kujawskich w XVI w. i I połowie XVII w., Prace Komisji Historii BTN, t. 1, Bydgoszcz 1963; Inwentarz dóbr starostwa brzeskiego na Kujawach z r. 1494, wyd. W. Posadzy i H. Kowalewicz, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza II: 1956, z. 2, Poznań 1957; J. Karwasińska, Sąsiedztwo kujawsko-krzyżackie 1235-1343, Warszawa 1927; R. Kozłowski, Geneza i granice księstwa brzesko-kujawskiego, Prace Komisji Historii BTN, t. 5, Bydgoszcz 1968; S. Kuliński, Monografia Brześcia Kujawskiego, Włocławek 1935; Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564-1565, cz. 1, wyd. A. Tomczak, Cz. Ohryzk-Włodarska, J. Włodarczyk, Bydgoszcz 1961; Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1565, cz. 2, wyd. A Tomczak, Bydgoszcz 1963; Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1628-1632, cz. 3, wyd. Z. Guldon, Bydgoszcz 1967; Monografia Brześcia Kujawskiego, pod red. B. Głębowicza, Włocławek 1970; a także akta: Akta Magistratu Brześcia Kujawskiego z 1. 1809-1872, PAP włocławek; Akta Komisji Rządowej Spraw Wewn., opisanie historyczne oraz topograficzne-statystyczne miasta Brześcia Kujawskiego z 1820 r., AGAD Warszawa; Kopie przywilejów miasta guberni warszawskiej, KRSW, nr 460 c, AGAD Warszawa; Księgi Grodzkie Brzesko-Kujawskie, Relacje i Dekrety B, 1638, n 49, AGAD Warszawa, Księgi Grodzkie Brzesko-Kujawskie, B. Relacje, 1662, 1664, nr 9, AGAD Warszawa; Lustracja Wielkopolski z 1616 r., Archiwum Skarbu Koronnego XLVI, nr 10, AGAD Warszawa; Lustracja Wielkopolski z 1661 r., Archiwum Skarbu Koronnego XVIII, nr 64, AGAD Warszawa; Fot. Brześć Kujawski w 1657 r., ze zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz