Kruszwica Góra Zamkowa 1973 r. i jej skarby

Pracownia IHKM PAN pod kierownictwem prof. dr. Witolda Hensla prowadziła badania w 1973 roku na Górze Zamkowej. Spodziewano się znaleźć najstarszy wczesno-średniowieczny gród kruszwicki i podgrodzie. Stanowisko to (nr 2) objęte było już badaniami wykopaliskowymi w sezonach 1958/1960. Wprawdzie nie dotarto wówczas do najstarszych warstw osadniczych, ale uchwycono najmłodsze poziomy zabudowy wczesnośredniowiecznej, wał grodu i kilka poziomów drewnianych ulic przy wałowych.

Za pomocą metody elektro – oporowej w północnej części Góry Zamkowej, gdzie oporność gruntu była największa, odsłonięto w trakcie kampanii wykopaliskowej mur obronny kazimierzowskiego zamku z 2 poł. XIV w. Odsłonięty w roku 1973 mur obwodowy o zachowanej wysokości 4 m zbudowany był w dolnej części z bloków kamiennych, a w górnej z cegły. Odkryto także przylegającą do muru gotycką, dwutraktową budowlę mieszkalną.

Wyniki prac terenowych w 1960 roku w Kruszwicy, wykazały budynek z cegieł w wątku „polskim", analogicznie do Mysiej Wieży. Budowla ta w późniejszej fazie składała się z kilku pomieszczeń połączonych korytarzem. Stosunkowo dobrze zachowały się partie piwniczne budynku kryte sklepieniem kolebkowym, a także przejścia w murach (o zachowanej wysokości 4,00—4,20 m). Na jednej ze ścian przejścia odsłonięto wyrytą w cegle inskrypcję: A.D. 1591. ora? Inicjały. Przypuszcza się, że można je wiązać z kolejną przebudową zamku.

Odkryto także szereg detali architektonicznych, jak: kamienne portale, fr. nadproży, kolumn ceglanych.Ponadto wśród zabytków wymienić można: naczynia szklane, brązowe okucia skrzyń, liczne militaria, świecznik brązowy, monety i in. Wśród monet znaleziono m. in.: szeląg Stefana Batorego (1576—1586), półtorak Zygmunta III Wazy (1614—1625—1626), czy wreszcie grosz Stanisława Augusta Poniatowskiego z 1783 r. Ta ostatnia moneta datuje początki ostatniej fazy destrukcji zamku, którego pozostałości rozbierane były w końcu XVII I i początku XIX w.

W drugim wykopie w części północnej stanowiska w trakcie badań wykopaliskowych w 1973 r. (pod 4 m nawarstwień nowożytnych i średniowiecznych) odsłonięto pięć poziomów drewnianej zabudowy wczesnośredniowiecznego podgrodzia. W skład tej zabudowy wchodziły drewniane chaty z glinianymi klepiskami i gliniano-kamieninymi palenskami. Przylegały one do ulic wyłożonych dranicami. Wśród licznych zabytków odkrytych w obrębie tych poziomów osadniczych na uwagę zasługują liczne zabytki szklane, szkliwione, bursztynowe, brązowe i żelazne.

Najstarszy dotąd odkryty poziom osadniczy datować można na poł. XII w., a najmłodszy na poł. wieku XIII. Charakterystyczne też jest, iż w ciągu 100 lat trwającego osadnictwa obiekty w obrębie poziomów nie ulegały zasadniczym przesunięciom. Jak się również przypuszcza, pod nie badanymi jeszcze poziomami wczesnośredniowiecznymi zalegają poziomy związane z osadnictwem halsztackim.

Opracował: Bartłomiej Grabowski, źródło: W. Dzieduszycki, Sprawozdania Archeologiczne, t. XXVII, 1975 WOJCIECH DZIEDUSZYCKI Z PROBLEMATYKI BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH I ARCHITEKTONICZNYCH WCZESNOŚREDNIOWIECZNEJ, I ŚREDNIOWIECZNEJ KRUSZWICY.