Grabscy z naszych okolic - wielcy działacze na rzecz Kujaw i dwór Skotniki

Józef Grabski – ziemianin, urodzony 18 lipca 1839 roku, syn Stefana i Marii z domu Pankowskiej. Ożeniony z Bronisławą z Bruczyńskich. Mieszkał w Skotnikach. Był prezesem i członkiem honorowym Towarzystwa Rolniczego Inowrocławsko-Strzelińskiego, posłem do Sejmu Pruskiego, współzałożycielem Cukrowni „Kruszwica” i cukrowni w Przeworsku. Przez 41 lat sprawował funkcje prezesa Rady Nadzorczej Cukrowni „Kruszwica”.

W 1872 roku razem z Zygmuntem Wilkońskim założył Spółkę „Grabski – Wilkoński i Ska” dla pobudowania młyna parowego w Inowrocławiu. Brał udział w życiu społeczno-narodowym i przyczynił się do rozwoju przemysłu rolno-spożywczego na Kujawach. Zmarł 18 stycznia 1922 roku w Skotnikach.

Lucjan Grabski – przemysłowiec, urodzony w 1842 roku w Skotnikach na Kujawach. Początkowo mieszkał w Targowicy koło Mogilna, a od 1872 roku w Inowrocławiu. Tu razem z Józefem Grabskim i Zygmuntem Wilkońskim wybudował młyn parowy pn. „Graski-Wilkoński i Ska”.

Brał udział w pracach narodowych i społecznych na terenie Kujaw Zachodnich i w Wielkopolsce. Miał poważne zasługi w rozbudowie inowrocławskich Solanek. Był współzałożycielem Wydawnictwa i Drukarni „Dziennika Kujawskiego” i długoletnim członkiem Towarzystwa Rolniczego Inowrocławsko-Strzelińskiego. Jego wystąpienia na zebraniach organizacji dla rolników – które informowały o cenach i zbycie produktów rolnych oraz stosowania nawozów sztucznych. W 1897 roku wybrany został do zarządu Towarzystwa Hodowców Koni i Bydła w powiecie inowrocławskim. Przez wiele lat reprezentował ludność polską w niemieckiej Radzie Miejskiej i pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Kupców i Młodzieży Kupieckiej w Inowrocławiu. Zmarł w Wildungen w 1900 roku.

Stefan Grabski – ekonomista, urodzony 5 stycznia 1867 roku w Targowicy koło Mogilna. Syn Lucjana i Joanny z Ressów. Po ukończeniu gimnazjum w Poznaniu odbył trzyletnią praktykę handlową w Gdańsku. W latach 1888-1892 studiował ekonomię na Akademii Handlowej w Antwerpii. Następnie pracował w Młynie Parowym pn. „Grabski-Wilkoński i Ska” w Inowrocławiu.

W 1894 roku założył własną firmę Bałtycki Bank Komisowy w Gdańsku. W kilka lat później został powołany na dyrektora Galicyjskiego Banku Handlowego w Krakowie. Po śmierci ojca – Lucjana w 1900 roku, powrócił w rodzinne strony by zostać administratorem Cukrowni w Kruszwicy oraz dyrektorem Młyna „Grabski-Wilkoński i Ska”. Razem z inż. Leonem Czarlińskim wykupił z rąk niemieckich Fabrykę Maszyn Rolniczych „Głogowski i Syn” w Inowrocławiu i podobną fabrykę w Brodnicy na Pomorzu. W tym czasie piastował wiele funkcji społecznych. Był członkiem Izby Handlowej w Bydgoszczy, członkiem Rady Miejskiej w Inowrocławiu, później zamieszkawszy w Kruszwicy został wybrany przewodniczącym Rady Miejskiej w tym mieście oraz był członkiem Wydziału i Sejmiku Powiatowego w Strzelnie. Przyczynił się do założenia Spółdzielni Rolniczo-handlowej „Rolnik” w Inowrocławiu.

W 1898 roku należał do założycieli Spółki Budowlanej, która wybudowała pierwszy polski hotel pn. „Bast” z wielką salą dla polskich towarzystw w Inowrocławiu.

Po I wojnie światowej przeniósł się do Gdańska, gdzie prowadził własny Bałtycki Bank Komisowy. W tym samym roku delegowany został do Rządu Polski na członka Rady Portu w Gdańsku. Od 1924 roku był konsulem rumuńskim na województwa pomorskie i poznańskie. W czasie okupacji hitlerowskiej ukrywał się w Poznaniu. Tam zmarł 23 lutego 1943 roku.

Tadeusz Grabski – prawnik, ziemianin i działacz społeczny. Urodził się 20 sierpnia 1875 roku w Skotnikach w dawnym powiecie inowrocławskim. Syn Józefa i Bronisławy z domu Bruczańskiej. Po ukończeniu gimnazjum studiował prawo na Uniwersytecie w Berlinie i Heidelbergu. Doktor obojga praw.

Służę wojskową pełnił w pułku kawalerii niemieckiej w Berlinie. Na stałe zamieszkał w miejscowości Leszcze nad Gopłem. Pracował społecznie w polskich komitetach wyborczych, w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” w Kruszwicy i kółkach rolniczych. Był członkiem Sejmiku Powiatowego w Strzelnie.

Podczas Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 brał udział w walkach z Niemcami. Udzielał pomocy materialnej akcji zbrojnej. Mianowany przewodniczącym sądu wojsk powstańczych. W okresie międzywojennym pracował nadal w wymienionych organizacjach, a ponadto w Bractwie Strzeleckim w Kruszwicy i zarządzie powiatowym Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Rolniczego w Strzelnie. Pełnił również funkcje prezesa Rady Nadzorczej inowrocławskiego „Rolnika”. Zmarł 29 września 1934 roku Leszczach.

Skotniki to wieś w gminie Kruszwica, powiat inowrocławski. W XIX w. właścicielami osady były rodziny Brzeżańskich oraz Grabscy, pod koniec wieku również Sulski. W 1910 r. majątek (również dwór) przeszedł w ręce Józefa Wężyk z Rogaszyc. Dwór rozebrany został w 1984 r., dobra zajmowały 2,500 mórg powierzchni.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła:

• Wiec polsko-katolicki. W: Dziennik Kujawski nr 20 z 24.I.1893 r.
• Złote gody. W: Dziennik Kujawski nr 269 z 24.XI.1917 r.
• Śp. Józef Grabski. W: Dziennik Kujawski nr 15 z 19.I.1922 r.
• J. Podgóreczny, Niepospolicie Ludzie Kujaw i Pomorza, Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne, Bydgoszcz 1978, s. 113.
• J. Aleksandrowicz, Inowrocław i Okolice, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Inowrocław 1982, s. 126.
• Walne zebranie Towarzystwa Rolniczego na powiat inowrocławski i strzeliński. W: Dziennik Kujawski nr 50 z 30.XI.1893 r.
• Prezesem… W: Dziennik Kujawski nr 73 z 30.III.1895 r.
• Walne zebranie kółek rolniczych w Inowrocławiu. W: Dziennik Kujawski nr 153 z 9.VII.1895 r.
• Na wczorajszym posiedzeniu Towarzystwa Kupców i Młodzieży Kupieckiej. W: Dziennik Kujawski nr 283 z 8.XII.1896 r.
• Z Rady Miejskiej. W: Dziennik Kujawski nr 16 z 21.I.1897 r.
• M. Dereżyński, Nowe ulice nowego Inowrocławia. W: Dziennik Kujawski nr 171 z 26.VII.1936 r.
• J. Aleksandrowicz, Inowrocław i Okolice, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Inowrocław 1982 r., s. 126 i nast.
• Stefan Grabski. W: Dziennik Kujawski nr 226 z 1.X.1933 r.
• Walne zebranie Towarzystwa Rolniczego Inowrocławsko-Strzleińskiego. W: Dziennik Kujawski nr 128 z 8.VI.1906 r.
• Chrześcijańsko-Narodowe Stronnictwo Rolnicze. W: Dziennik Kujawski, nr 65 z 20.III.1921 r.
• Śp. Tadeusz Grabski. W Dziennik Kujawski nr 249 z 30.X.1934 r.
• Wacław Sołtysik, Przyczynek do historii powstania wielkopolskiego 1918/1919 w Kruszwicy, Września 1936 r. (maszynopis) s. 19.
• Franiszek Nowicki, Wspomnienie o udziale Kruszwiczan w Powstaniu Wielkopolskim 1919 r. W: Kruszwica, Zarys Monograficzny, Toruń 1965, s. 237.
• Fot. M. Kujawa, Polskie Zabytki, Skotniki 2012 r.