Wójcin – parafia pw. św. Jana Chrzciciela

Lokacja wsi i erekcja parafii nastąpiła na przełomie XIII i XIV w. Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1438 r. Po pożarze kościoła w 1628 r. został zbudowany nowy, który w 1728 r. chylił się ku upadkowi. W 1734 r. zbudowano kościół drewniany pochodzący z fundacji Jana Roskowskiego, opata mogileńskiego, odnowiony w 1873 r., a rozbudowany w 1914 r.  Obecny kościół został zbudowany w 1916 r. w stylu neobarokowym, murowany, otynkowany. Kościół konsekrowano w 1924 r.

Do ciekawych zabytków należą: dwa ołtarze boczne architektonicznie z końca XVIII w., w zakrystii tabernakulum rokokowe z 2 połowy XVIII w., krzyż z wieży starego kościoła drewnianego, tablica upamiętniająca dwóchsetną rocznicę zwycięstwa pod Wiedniem, rzeźba św. Józefa z Dzieciątkiem, późnobarokowa z XVIII w., trzy dzwony (św. Wojciecha, św. Jana i św. Innocentego). Dzwony pochodzą z 1948 r. księgi metrykalne ochrzczonych od 1825 r., małżeństw od 1821 r., a zmarłych od 1850 r. Proboszczami po wojnie byli: ks. Stanisław Badura 1945-1947; ks. Inocenty Niewitecki 1947-1951; ks. Franciszek Antoniewicz 1951 r.; ks. Bernard Witucki 1951-1952; ks. Jan Domżalski 1952-1961; ks. Tadeusz Dziel 1961-1974; ks. Feliks Majewski 1974-1980; ks. Eugeniusz Ryszka 1980-2002; ks. Andrzej Urbański 2002 r. 

Parafia liczy około 1400 wiernych, święto patrona przypada na 24 czerwca, a adoracja odbywa się 13 marca. W granicach parafii znajdują się miejscowości: Gaj, Kożuszkowo, Nowa Wieś, Pomiany, Wójcin, Wysoki Most – leśniczówka. Cmentarz parafialny w Wójcinie został założony w XIX w.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, na podstawie rocznika Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Gaudentinum, Gniezno 2005. Fot. polskiezabytki.pl

Jan Drecki – powstaniec wielkopolski 3 pp

Urodził się 2 czerwca 1888 r. w Miłosławiu. Studia medyczne ukończył w 1917 r. brał udział w Powstaniu Wielkopolskim. Naczelny lekarz medycyny w 3 Pułku Wielkopolskim, w stopniu kapitana. W szeregach 3 pp przechodzi cały szlak bojowy.

W 1927 r. przybył do Gniewkowa i z tym miastem związał swój los do ostatnich dni swego życia.

W 1939 r. zmobilizowany jako lekarz, wyjeżdża do szpitala wojskowego we Włocławku. Po kapitulacji przedostaje się do Warszawy, gdzie zostaje aresztowany i przebywa w niewoli do 1940 r. Zwolniony, zostaje następnie przymuszony do pracy w błoniach pod Warszawą, pracuje jako lekarz medycyny.

Po wyzwoleniu wraca do Gniewkowa i prowadzi praktykę medyczną. W 1949 r. zostaje powołany na stanowisko Kierownika Ośrodka Zdrowia. W tym czasie podejmuje również pracę w Domu Małych Dzieci.

Doktor Jan Drecki był powszechnie znanym, szanowanym i lubianym lekarzem. Był jednym z niewielu lekarzy w województwie, który w sędziwym wieku pracował zawodowo i społecznie. Zawsze czynny, uśmiechnięty, pełen energii i humoru.

Zmarł 15 stycznia 1970 r. na pamiątkę doktora Jana Dreckiego, mieszkańcy Gniewkowa nazwali jego imieniem jedną z ulic. 

Za swą walkę, pracę zawodowa i społeczna został odznaczony: Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym, Złotym krzyżem zasługi oraz Odznaka Wzorowego pracownika Służby Zdrowia.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródło: M. Radecki, Gniewkowo 1268-1990, Wrocław 1993. 

Strzelce – parafia pw. Narodzenia NMP

Wieś wzmiankowana w 1065 r. w falsyfikacie mogileńskim jako własność klasztoru bernardynów w Mogilnie. Erekcja parafii nastąpiła prawdopodobnie wraz z lokacją wsi w XIII/XIV w. Pierwszy kościół pochodzący z przełomu XIII/XIV w. uległ spaleniu. Obecny kościół został zbudowany w stylu rokokowym w I połowie XVII w. Był wielokrotnie odnawiany i przebudowywany co spowodowało zatarcie cech stylowych. 

Do cenniejszych zabytków parafii należą: ołtarz rokokowy z II połowy XVIII w. z obrazem MB z Dzieciątkiem, ołtarz boczny prawy z I połowy XVII w., krzyże z XVIII-XIX w.,  dzwon pochodzący z 1766 r. odlany w Toruniu. Plebania została postawiona w XIX w. w stylu chaty wiejskiej. Księgi metrykalne pochodzą już z 1854 r.

Parafia liczy około 800 wiernych, święto patronalne przypada na Narodzenie NMP, a adoracja odbywa się 16 czerwca. W granicach parafii znajdują się miejscowości: Białotul, Głogówiec, Góra, Krzyżanna, Lubieszewo, część Kunowo, Ratowo, Strzelce i Strzelce-Huby. Cmentarz parafialny w Strzelcach został założony w XIX w. Przy parafii działają: Mały Pomocnik Maryi; Żywy Różaniec, Bractwo Trzeźwości.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, na podstawie rocznika Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Gaudentinum, Gniezno 2005. Fot. mapio.net

Siedziba Astera Loge w Inowrocławiu

Przy ul. Solankowej 24 znajdowała się siedziba założonego przez Żydów paramasońskiego stowarzyszenia „Astera Loge” (1879-1938, niezależny zakon ODD Fellows). Głównym celem loży była działalność charytatywna, czynienie dobra, propagowanie tolerancji… W jej skład wchodzili inowrocławscy Żydzi i Niemcy. Dnia 28 kwietnia 1938 r. doszło do samorozwiązania loży, jej ostatni nadmistrz dr Leopold Levy postanowił przekazać majątek stowarzyszenia miastu, a budynki loży na potrzeby powstających muzeum i biblioteki. 8 września 1939 r. wkraczający do Inowrocławia Niemcy zburzyli gmach loży, w miejscu której wybudowali schron przeciwlotniczy. Pozostały jednak drzewa, kasztanowce i lipy tworzące pierwotnie ogród, część rekreacyjna loży. 

Źródła: Informator, Żydzi w Inowrocławiu, oprac. M. Woźniak; Dzieje Inowrocławia, red. M. Biskup, tomy 1-2, Warszawa-Toruń 1978/1982; Inowrocławski Słownik Biograficzny, red. E. Mikołajczak tomy 1-4, Inowrocław 1991-2000; T. Łaszkiewicz, Żydzi w Inowrocławiu w okresie międzywojennym (1919-1939), Inowrocław 1997; Z. Pakuła, Chawerim, Poznańscy Żydzi, Poznań 2018; S. Simon, Żydzi inowrocławscy za czasów Księstwa Warszawskiego, Inowrocław 1939 r., Zbiory Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.

Gniewkowo w okresie międzywojennym

W pierwszych latach pod odzyskaniu niepodległości, Gniewkowo przeżywało zastój w rozwoju gospodarczym. Obniżyła się liczba mieszkańców. Duży wpływ na to miały straty na froncie.

Według spisu z 1919 r. , ilość mieszkańców Gniewkowa liczyła troszkę ponad 3 tysiące osób, w tym 2062 Polaków, 1301 Niemców i 88 Żydów. Ta liczba zmniejszała się stale przez następne lata aż do 1931 r. Wówczas nastąpił wzrost liczebności mieszkańców miasta. Na tendencję wzrostową składały się przyrost naturalny i napływ Polaków z Niemiec, którzy wcześniej wyjechali w poszukiwaniu pracy.

Gniewkowo opuścili przede wszystkim niemieccy urzędnicy, funkcjonariusze oraz część przedsiębiorców, którzy sprzedali Polakom swoje zakłady lub warsztaty. Pozostała natomiast duża część rolników niemieckich zamieszkałych w pobliskich wsiach, jak Gąski, Płonkówko, Szpital i inne. Pozostali również właściciele niektórych wielkich folwarków, jak: Lipie, Wierzbiczany, Ostrowo i inne.

Gniewkowo w omawianym okresie dotknął kryzys ekonomiczny. Miasto dotknęła plaga bezrobocia. Zamknięto część zakładów; tartak, cegielnię w Michałowie. Zakłady te dopiero w drugiej połowie lat trzydziestych zostały uruchomione, a niektóre z nich poprzedni stan zatrudnienia osiągnęły dopiero pod koniec lat trzydziestych. W zakładach zatrudnionych było niewiele osób, bezrobocie w Gniewkowie utrzymywało się aż do II wojny światowej. Bezrobocie sięgnęło 70 % mieszkańców w latach 1938-1939, jak podawał Zarząd Miejski w sprawozdaniu.

Z ciekawostek dotyczących Gniewkowa, należy nadmienić, że w mieście istniała stacja benzynowa, a czterech jego mieszkańców było właścicielami samochodów osobowych. Przy drodze do Wierzbiczan stały dwa wiatraki, przy czym jeden z nich czynny aż do spalenia go przez wojska niemieckie we wrześniu 1939 r.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródło: M. Radecki, Gniewkowo 1268-1990, Wrocław 1993.

Stodoły – parafia pw. św. Wojciecha

Wieś była własnością klasztoru trzemeszeńskiego. Później dzierżawiona przez klasztor norbertanek ze Strzelna. Parafia erygowana była zapewne w XIV w. przez kanoników regularnych z Trzemeszna. Pierwsze wzmianki o proboszczu pochodzą z 1415 r. Początkowo wybudowano kościół drewniany w 1589 r. (konsekrowany przez biskupa włocławskiego Hieronima Rozrażewskiego 20.VII.1590 r.), do którego dobudowano w 1820 r. kaplicę. Obecny kościół, neogotycki, murowany, zbudowano w 1897 r. W 1956-57 został rozbudowany przez przedłużenie prezbiterium. Kościół konsekrowany w 1993 r.

Zabytki: dwa boczne ołtarze barokowe z 1700 r., krucyfiks z II połowy XVI w. Plebania pochodzi z 1890 r. Księgi metrykalne prowadzone od 1851 r. Proboszczami po 1945 r. byli: ks. Ksawery Krawczyk 1948-1954; ks. Leon Jasiek 1954-1958; ks. Henryk Huchro 1958-1969; ks. Stefan Nowak 1969-1972; ks. Eugeniusz Ryszka 1972-1980; ks. Ryszard Kołecki 1980-1992; ks. Stanisław Kotowski 1992-1993; ks. Ryszard Fluder 1993 r. Parafia liczy około 500 wiernych, święto patrona przypada na 23 kwietnia, a adoracja odbywa się 12 marca. Do parafii należą miejscowości: Kraszyce, Książ, Starczewo, Stodoły i Stodólno. Cmentarz znajduje się w Stodołach.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, na podstawie rocznika Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Gaudentinum, Gniezno 2005. Fot. archidiecezja.pl

Gniewkowo w 1945 r.

Pierwszorzędną sprawą dla nowych władz w powojennym Gniewkowie było zabezpieczenie dostaw żywności dla miasta oraz uruchomienie zakładów komunalnych. Żywność dla miasta zabezpieczała Komisja Żywnościowa. Uruchomiono elektrownię, wodociągi i rzeźnię miejską.

W kwietniu 1945 r. w mieście zostaje powołana Powszechna Spółdzielnia Spożywców, która otworzyła swój pierwszy sklep spożywczy. Już wcześniej były otwarte sklepy prywatne.

Po zakładach komunalnych, uruchomiono w Gniewkowie: Przetwórnie Owocowo-Warzywną, Zakłady Bednarskie, Fabrykę Świec oraz szereg zakładów rzemieślniczych. Władze miasta zajęły się także remontem zdewastowanych budynków komunalnych.

W 1945 r. dokonano kapitalnego remontu „Domu Strzelca” i otwarto Ośrodek Zdrowia. 

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródło: M. Radecki, Gniewkowo 1268-1990, Wrocław 1993.

Siedlimowo – parafia pw. św. Michała Archanioła

Wieś wzmiankowana w 1357 r. w dokumencie Kazimierza Wielkiego jako własność arcybiskupów gnieźnieńskich, którzy ufundowali kościół parafialny. Data fundacji i erekcji parafii wraz z lokalizacją wsi nastąpiła w XIII/XIV w. Najwcześniejsza wzmianka pochodzi z 1360 r. i wspomina proboszcza Antoniego. W miejsce poprzedniego kościoła w 1786 r. staraniem ks. Karola Orchowskiego również drewniany kościół, orientowany, o konstrukcji zrębowej, oszalowany, na podmurówce z kamienia, z wieżą konstrukcji słupowo-ramowej. Szersza nawa zbliżona jest do kwadratu, z wieżą od zachodu. W tęczy belka profilowana, z wyciętym napisem dotyczącym budowy, na niej rzeźbiona grupa ukrzyżowania. 

Do ciekawszych zabytków świątyni należą; grupa rzeźbiarska złożona z figury Ukrzyżowanego i asystującej Maryi i św. Jana (4 ćw. XV w.), ołtarz główny późnobarokowy (1786 r.), z rzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem (1420-1430 r.), dwa ołtarze boczne barokowo-klasycystyczne, częściowo przerobione, lewy z obrazem św. Józefa z Dzieciątkiem (1789), prawy z obrazem św. Mikołaja (XVIII w.), ambona neobarokowa, krucyfiks procesyjny późnobarokowy, z rzeźbą baranka eucharystycznego. Wystrój kościoła przeważnie późnobarokowy (4 ćw. XVIII w.). Plebania pochodzi z 1873 r; a budynki gospodarcze z 1950 r. Salka parafialna była wzniesiona w 1992 r. Księgi metrykalne spisane od 1945 r. Proboszczami po 1945 r. byli: ks. Stanisław Badura 1945 r.: ks. Tadeusz Ziółkowski 1946-1947: ks. Franciszek Trombala 1948 r.: ks. Ireneusz Steinbor 1949 r.: ks. Franciszek Antoniewicz 1949-1988l ks. Zenon Lewandowski 1988-1994; ks. Władysław Matuszczak 1994-1995; ks. Tadeusz Galicz 1995 r.

Parafia liczy około 1475 wiernych, święto patrona przypada na św. Michała Archanioła, a całodzienna adoracja odbywa się 10 marca. Do parafii należą miejscowości: Berlinek, Jeziora Wielkie, Kuśnierz, Lenartowo, Nożyczyn, Siedlimowo i Wola Kożuszkowa. Cmentarz parafialny w Siedlimowie został założony w XIX w., a w Jeziorach Wielkich w 1990 r. Przy kościele działają: Matki Żywego Różańca, Zespół Charytatywny, Ognisko Misyjne Dzieci i Świętowojciechowa Rodzina Misyjna.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, na podstawie rocznika Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Gaudentinum, Gniezno 2005. Fot. polskiezabytki.pl

Jednostki monetarne do połowy XV wieku

Do połowy XV wieku na ziemiach polskich posługiwano się Korona. Miała ona wartość równą 1 grzywny polskiej. Przeliczając dalej korona = 4 wiardunki = 24 szkojce = 48 groszy = 96 kwartalników.

W Prusach obowiązywała 1 grzywna pruska = 4 wiardunki = 24 szkojce = 60 szelągów = 720 denarów.

Monetą węgierską był 1 złoty węgierski = 1 grzywny pruskiej.

1 złoty reński = grzywna pruska 15 szelągów. Od 1000 grzywien dochodu wystawiano jednego kopijnika.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródło: M. Radecki, Gniewkowo 1268-1990, Wrocław 1993.

Rzadkwin – parafia pw. św. Rocha

Parafia erygowana została na przełomie XIII i XIV w. Pierwszy kościół zbudowano z drewna, po nim wybudowano drugi kościół drewniany z wieżą w 1714 r. Obecny kościół został zbudowany z cegły przed 1882 r. w stylu neogotyckim, orientowany, z elementami neoromańskimi. Kościół konsekrowany w 1933 r.

Do ciekawszych zabytków parafii należą: trzy ołtarze neogotyckie, figurka Chrystusa Zmartwychwstałego, monstrancja, kielich mszalny i relikwiarz Piusa X, trzy dzwony (św. Izydor, św. Józef i NMP). Plebania wybudowana została w latach 1845-1847, przebudowana w 1929 r. w stylu dworkowym, organistówka, dom katolicki. Księgi metrykalne ochrzczonych prowadzone są od 1900 r., małżeństw od 1875 r., zmarłych od 1899 r. Po 1945 r. proboszczami byli: ks. Walter Gajda 1946-1947; ks. Jerzy Dudek 1947-1948; ks. Stanisław Piotrowski 1948-1955; ks. Heliodor Spychalski 1956-1967; ks. Zenon Kubiak 1967-1981; ks. Wacław Mruk 1981-1987; ks. Antoni Adamczak 1987-1988; ks. Piotr Franków 1988 r.

Parafia liczy około 900 wiernych, święto patrona przypada na św. Rocha, a adoracja na 9 marca. W skład parafii wchodzą miejscowości: Bronisław, Ciechrz, Ołdrzychowo, Rzadkwin. Cmentarz parafialny w Rzadkwinie został założony na przełomie XIII/XIV w., nowy działa od około 1892 r. Przy parafii działają: Żywy Różaniec Matek i Stowarzyszenie Wspierania Powołań Kapłańskich.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, na podstawie rocznika Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Gaudentinum, Gniezno 2005. Fot. zabytrk.pl

Zmarł Tadeusz Chęsy – Honorowy Obywatel Miasta Inowrocławia

Tadeusz Chęsy urodził się prawie 74 lata temu w Bydgoszczy, ale od 1968 r. był związany z Inowrocławiem. Pracował w „Transbudzie”, „Inofamie” i Drukarni CRS „Samopomoc Chłopska”. W 1968 r. założył znaną w całym kraju Drukarnię „Pozkal”. Przez ostatnie dziesięć lat rozwijał Soalnki Uzdrowisko Inowrocław.

Chęsy wpierał rozwój sztuki, nauki, sportu, kultury i ekologii. Pomagał fundacjom, parafiom, szkołom. Za jego pośrednictwem do szkół za granicą trafiło wiele podręczników.

Honorowy Obywatel był inicjatorem inowrocławskich wydawnictw m.in. „Po prostu Inowrocław’, „Miasto na soli”, „Uroki starego Inowrocławia”, czy „Drukarnie i drukarze inowrocławscy”.

Wspierał również wiele innych inicjatyw społecznych tj. pomnik Jana Pawła II, pomnik Polaków pomordowanych na Kresach i tablicę ku czci Józefa Aleksandrowicza.

Kierował również Radą Rejonową Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT w Inowrocławiu. Za swoją działalność został uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, na podstawie publikacji: W Tygodniku Informacyjnym, Kochał Inowrocław, FI, z piątku 6 listopada 2020.

Tajemnice ulicy Wałowej 25 w Inowrocławiu

W XVII w. ul. Wałowa wzmiankowana była jako ul. Żydowska. Później do 1929 r. ul. Synagoska, a  w czasach pruskich zwana również Synagogenstrasse. 

Dziś jest tu parking, niegdyś stanowiło to miejsce centrum życia religijnego i społecznego inowrocławskiej żydowskiej społeczności, zamieszkującej właśnie tę część miasta. Stały tutaj wokół synagogi, studnia, łaźnia rytualna, jatki koszerne, piekarnia mac, przytułek dla ubogich (szpital), dom nauki.

Pierwsza inowrocławska synagoga powstała w średniowieczu. Prawdopodobnie niewielka budowla wzniesiona była na osi wschód-zachód (orientowalna) i wyposażona w Aron ha-kodecz (szafę na Torę ustawioną przy wschodniej ścianie), bimę (podium do czytania Tory) i ośmioramienny świecznik (chanukiję), po raz pierwszy wzmiankowana w lustracji z lat 1564-1565. W 1685 r. w czasie „potopu szwedzkiego” Żydzi oskarżeni o współpracę z najeźdźcą zostali wygnani, a synagoga rozebrana, cmentarza nie zniszczono, przetrwał do czasów II wojny światowej. 

W 1681 r. Żydzi wracają do Inowrocławia i budują kolejną bożnicę. Dnia 30 sierpnia 1775 r. podzieliła ona los miasta, ulegając zniszczeniu w wielkim pożarze. Wzmiankowana jest wówczas pod nazwą Wielka Synagoga, co pośrednio świadczy o istnieniu drugiej, Małej Synagogi – zlikwidowanej w 1804 r. 

Około 1780 r. Wielka Synagoga zostaje odbudowana w klasycystycznym kształcie. Wzniesiona na planie prostokąta. Od zachodu z wejściem i Gwiazdą Dawida w zwieńczeniu szczytu dachu. Salę modlitw dla mężczyzn i osobną dla kobiet oświetlono 12 wielkimi prostokątnymi oknami (po pięć w elewacjach bocznych i dwa od wschodu) nawiązujących do 12 bram Jerozolimy. Budowa w latach 20 XIX w. zamieniona została na fabrykę cygar, nie była bowiem świątynią w rozumieniu chrześcijan. Przebudowana, lecz nazywana Starą Synagogą dotrwała do II wojny światowej, kiedy to została zniszczona. Jedyną pamiątką po inowrocławskiej Starej Synagodze jest tass, czyli srebrna tarcza na Torę.

XVIII-wieczny tass zawiera inskrypcję „szabat”. Barokowatarcza znajduje się w Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu. W 1805 r. po sąsiedzku wybudowano beit ha-midrasz, pełniący funkcję miejsca studiów i dysput religijnych a także noclegowni dla podróżujących Żydów. Budynek przybrał kształty niewielkiego dworku stojącego między murami obronnymi a Starą Synagoga. W latach 30 XIX w., w związku z włączeniem z funkcji modlitewnych Starej Synagogi, do budynku bejt ha midraszu dobudowano od południa salę modlitewną, którą nazywano Małą Synagogą. Pełniła ona swoje modlitewne funkcje od 9 września 1836 r do 19 września 1908 r. Zastąpiła ją w tej roli Nowa Synagoga przy ul. solankowej. Był zatem czas w Inowrocławiu, między 1908 a 1939 r., że w mieście stały trzy bożnice: Star, Mała i Nowa.

Mała Synagoga przetrwała II wojnę światową, niestety w 1980 r. została zburzona. Stojący w miejscu małej Synagogi klasycystyczny budynek mieszkalny nawiązuje do zniszczonego zabytku.

W pobliżu Małej Synagogi znajdował się jeden z żydowskich cmentarzy, założony w związku z epidemią cholery w 1831 r. pochowano tutaj blisko 120 inowrocławian wyznania mojżeszowego.

Źródła: Informator, Żydzi w Inowrocławiu, oprac. M. Woźniak; Dzieje Inowrocławia, red. M. Biskup, tomy 1-2, Warszawa-Toruń 1978/1982; Inowrocławski Słownik Biograficzny, red. E. Mikołajczak tomy 1-4, Inowrocław 1991-2000; T. Łaszkiewicz, Żydzi w Inowrocławiu w okresie międzywojennym (1919-1939), Inowrocław 1997; Z. Pakuła, Chawerim, Poznańscy Żydzi, Poznań 2018; S. Simon, Żydzi inowrocławscy za czasów Księstwa Warszawskiego, Inowrocław 1939 r., Zbiory Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.

Rechta – parafia pw. św. Barbary i Matki Kościoła

Wieś należała do dziedziców dóbr Sukowy, którzy około 1570 r. wznieśli tam drewnianą kaplicę publiczną pod wezwaniem św. Barbary. Drugą świątynie zbudowano z drewna w 1758 r. w stylu barokowym. Parafię erygowano dopiero w 1962 r. 

Do najcenniejszych zabytków Rechty należą: ołtarz pochodzący z XVIII w., obraz św. Barbary (II poł. XVIII w.), krucyfiks (XIX w.). Plebania pobudowana w 1989 r. Księgi metrykalne prowadzone są od 1962 r. proboszczowie po 1945 r.: ks. Roman Schoepe 1962 r.: ks. Jerzy Witucki 1969 r.: ks. Krzysztof Nawrocki 1969 r.: ks. Henryk Poliński 1978.: ks. Andrzej Siewniak 1981 r.: ks. Otton Szymków 1987 r.: ks. Henryk Kucharski 1994 r. parafia liczy około 580 wiernych, święto patrona przypada w św. Barbary i Matki Kościoła, a adoracja odbywa się 2 lipca. Cmentarz założony był 29 czerwca 1993 r. Przy parafii działają: Żywy Różaniec i Chórek Dziewczęcy.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, na podstawie rocznika Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Gaudentinum, Gniezno 2005. Fot. manowce.pl

Janikowo w okresie międzywojennym 1918-1939

W powstaniu wielkopolskim brali udział mieszkańcy gminy Janikowo. Wśród nich byli; Władysław Mąka, Kazimierz Wiśniewski z Kołodziejewa i Andrzej Sokół z Dębiny oraz Franciszek Budnik, który poległ w czasie wojny polsko-bolszewickiej pod Tarkowem 3 czerwca 1919 r. 

W 1922 r. zakończono budowę szkoły w Janikowie. Placówka była otwarta 24 maja. Początkowo istniała w Janikowie jednoklasowa szkoła wyznaniowa, majątek szkoły ewangelickiej został przejęty przez władze polskie. W 1922 r. nauczycielem w Janikowie był Jan Wojciechowski, który kierował również tą placówką. Uczył w tym okresie również Czesław Stojaczyk. Do szkoły uczęszczało 196 dzieci, które uczyły się w czterech klasach. Pracę nauczyciela podjęła również pani Strancówna. W 1923 r. uczyło trzech nauczycieli. Trzy lata później zwiększono liczbę oddziałów w szkole janikowskiej do sześciu. W 1932 r. do szkoły w Janikowie chodziły także dzieci z Kołudy Wielkiej i Kołudy Małej. 

Rozkwit przemysłu janikowskiego zawdzięczają mieszkańcy Cukrowni. W latach 1920-1929 Cukrownia w Janikowie rozbudowała się znacznie. Posiadała stolarnie, pakownię, parowozownię, suszarnię, magazyn techniczny, wagę wazową i parowozową, kotłownię z siłownią, uruchomiono produkcję cukru w kostkach. Powstały domy dla robotników, dom gospodarczy i administracyjny. W późniejszym okresie, w latach 1937-1939 kontynuowano rozbudowę infrastruktury Cukrowni w Janikowie. Zastosowano wówczas szereg nowych technologii. Cukrownia wzbogaciła się o parowozownię i turbinownię. 

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła: E. Krause, Monografia historyczna Gminy i Miasta Janikowo – od pradziejów ludzkości do końca XX wieku, Janikowo 2002; Zarys monograficzny Kruszwicy, pod red. J. Grześkowiaka, Toruń 1965.