Stanisław Ogurkowski (1851-1909) - kujawski kompozytor

Kompozytor, dyrygent, nauczyciel muzyki.¹

Stanisław Ogurkowski urodził się 6 VIII 1851 r. w Sławsku Wielkim w ówczesnym powiecie strzeleńskim jako syn nauczyciela Franciszka i Kazimiery z domu Rakowskiej. Od 1874 r. kształcił się w konserwatorium muzycznym w Lipsku. Powrocie na Kujawy na krótko zajął się dziennikarstwem, obejmując w 1884 r. po Marcelim Połczyńskim redakcję inowrocławskiego „Kujawiaka”. W 1885 r. kierował w Inowrocławiu Towarzystwem Śpiewu Kościelnego.

Pierwszym odnotowanym koncertem Towarzystwa Śpiewu w Inowrocławiu po jego ponownym zorganizowaniu się w 1886 roku, była uroczystość na cześć Adama Mickiewicza (określona jako Obchód Mickiewiczowski). Odbyła się ona w listopadzie 1886. W programie znalazły się: śpiewy, deklamacje i sztuka teatralna Dość często przed I wojną, przy końcu listopada, w związku z rocznicą śmierci poety odbywały się różne spotkania i koncerty jemu poświęcone. 21 stycznia 1904 roku w sali hotelu "Bast" miał miejsce duży koncert zorganizowany, z okazji diamentowego jubileuszu poznańskiego kompozytora Bolesława Dembińskiego (70. rocznica urodzin i 60 lat działalności artystycznej). Szczególnym uznaniem licznie zgromadzonej publiczności cieszyło się wykonanie kantaty Dembińskiego Pieśń o ziemi naszej.²

Recenzent "Dziennika" tak ocenił wykonanie - "chóry były dobrze wćwiczone, śpiewacy w lot chwytali każdą myśl dyrygenta, tak że wszystko złożyło się na całość harmonijną" Bogaty program miały zawsze koncerty monograficzne i rocznicowe. Jeden z nich zorganizowano w roku śmierci Adama Münhcheimera, (13.11.1904), dyrektora Opery Warszawskiej, dyrygenta i kompozytora. Dużą część programu wypełniły utwory tego twórcy. Jego sylwetkę przybliżył publiczności prezes Towarzystwa Śpiewu - Wincenty Wąsowicz. Po raz pierwszy wystąpił wtedy na koncercie chór Towarzystwa jako zespół mieszany (do tej pory istniał tylko chór męski).

30 czerwca 1889 roku, przybyła do Inowrocławia około 200 osobowa grupa chórzystów, biorących udział w drugim z kolei zjeździe pod zaborem pruskim. Jedną z najważniejszych dyskutowanych spraw, była propozycja utworzenia organizacji nadrzędnej - Związku Kół Śpiewackich. Projektu tego jednak jeszcze wtedy nie zrealizowano, uchwalono jedynie odbywanie zjazdów. Głównym ich celem miały być prezentacje chóralne poszczególnych towarzystw. Na zjeździe w Inowrocławiu jednym z najlepszych okazało się Towarzystwo Śpiewu "Harmonia" ze Strzelna. Organizatorzy uroczystości zadbali też o stronę rekreacyjną spotkania. Odbyła się wycieczka wozami do Kruszwicy i przejażdżka promami po Gople. Towarzystwo Inowrocławskie (wtedy jeszcze bez nazwy), odniosło też konkretną korzyść materialną - 316 marek czystego dochodu. Suma ta stanowiła fundament późniejszych oszczędności tej organizacji.

W 1892 roku doszło po wielu przygotowaniach do utworzenia Związku Kół Śpiewackich na Wielkie Księstwo Poznańskie, zwanego później Wielkopolskim Związkiem Śpiewaczym. Inowrocławianin - dr Franciszek Przybyszewski wszedł w skład zarządu tego związku i nie raz donosił później "Dziennik Kujawski" o jego bardzo dużej aktywności i zaangażowaniu w ideę śpiewactwa.

Inowrocław był w okresie zaborów świadkiem jeszcze jednego zjazdu śpiewaczego. Było to 3 maja 1896 roku, w dziesiątą rocznicę istnienia Inowrocławskiego Towarzystwa. W zjeździe wzięły udział zespoły chóralne z Gniewkowa, Strzelna, Wągrowca, Wąbrzeźna i Żnina. Uroczystość rozpoczęła się nabożeństwem w kościele parafialnym [św. Mikołaja], na które uczestnicy przybyli, jak to wówczas było w zwyczaju, w pochodzie, z muzyką i chorągwiami. Podczas mszy chór pod dyrekcją Piotra Surzyńskiego śpiewał pieśń Boga Rodzica [pisownia oryginalna - "Dziennik Kujawski" nr 102]. Następnie w prywatnym lokalu pana Niklewskiego miało miejsce uroczyste zebranie. Prezes - Michał Kozłowicz - wygłosił przemówienie i odczytał sprawozdanie z dziesięcioletniej działalności. Część muzyczna odbyła się z powodu niepogody w sali Gospody Kąpielowej, zwanej też "Nowym Światem", lub z niemiecka -"Kurhaus". Był to trzeci z kolei obiekt, wybudowany w parku solankowym dla kuracjuszy. Znajdowały się tam: hotel, restauracja i sala balowa ze sceną. Budynek mieścił się na obrzeżach parku, przy ulicy Pakoskiej (obecnie ul. Narutowicza). Niestety na początku lat dziewięćdziesiątych został rozebrany. Bezpośrednio przed rozbiórką było tam sanatorium kolejowe (tzw. "stare sanatorium").³

 

Od 1886 i w latach 1889-1890, Ogurkowski prowadził założone w domu Piotra i Emila Wituskich Polskie Towarzystwo Śpiewu. Przez pewien czas miał też prywatną szkołę muzyczną przy ul. Toruńskiej 24. Później dyrygował chórami niemieckimi i polskimi w Bydgoszczy, m.in. Stowarzyszeniem Śpiewaczym Urzędników „Zgoda” oraz Towarzystwem Śpiewu „Halka”. W 1892 r. otworzył tam własną szkołę (Instytut Muzyczny), w której udzielał lekcji fortepianu, śpiewu i teorii muzyki. Z początkiem 1907 r. przeniósł się do Poznania, gdzie nadal uczył muzyki, dyrygował też Kółkiem Śpiewaczym Towarzystwa Młodzieży Polsko-Katolickiej oraz w latach 1907-1909 znanym Towarzystwem Muzycznym „Lutnia” Ogurkowski opracował na fortepian popularne tańce ludowe, wydane w dwóch zbiorach we Lwowie w 1907 r. Komponował własne utwory fortepianowe oraz pieśni chóralne, z których wiele ukazało się m. in. w Inowrocławiu i Poznaniu. Najpopularniejszy jest zbiór 20 pieśni chóralnych z towarzyszeniem fortepianu pt. Wiązka (Poznań 1908). Zmarł 10 XI 1909 r. w Poznaniu.⁴

Największe dzieła:

Compositions pour le piano: Op. 4 No. 1: Kujawiak

25 kujawiaków i oberków

Śmiało naprzód: mazur na fortepian

Wiązanka: pieśni na 2 głosy dla chórów żeńskich lub męskich z towarzyszeniem fortepianu

"Pieśń na dzisiaj" Józefa Kościelskiego: śpiew na jeden głos z towarzyszeniem fortepianu⁵

1http://www.bibliotekapiosenki.pl/Ogurkowski_Stanislaw_Piesn_na_dzisiaj

2Goniec Kujawski, nr1 (14) 2000, nr 2 (15) 2000, nr 1 (16) 2001.

3M. Cieśnik, Życie muzyczne Inowrocławia, artykuł na: http://www.proarte.zdrowemiasto.pl

4Inowrocławski Słownik Biograficzny – pod red. Edmunda Mikołajczak  - Zeszyt Czwarty, Inowrocław 2000, str.91.

5http://www.wbc.poznan.pl