Granice zaboru pruskiego, sformułowane zostały w toku dwustronnych, rozmów prusku-rosyjskich, zakończonych podpisaniem układu rozbiorowego w dniu 17 lutego 1772 r. i ogłoszone w patencie zaborczym Fryderyka II z 13 września 1772 r., było celowo nieścisłe. Można było dowolnie interpretować określenia granicy zaboru.
Według Fryderyka II Prusom miały przypaść tereny położone na północ od Noteci, począwszy od Nakła, poprzez Łabiszyn i stąd do Solca nad Wisłą. Jednakże ministrowie pruscy Herzberg i Brenckenhoff wyszli daleko poza ustalenia traktatowe, zajmując po lewej stronie Noteci Wieleń, Czarnków, Ujście, Rynarzewo i Barcin. Ostatni 345 słup graniczny zatknięto we wsi Dwór, poniżej Solca. Ogółem zabrano 28 miast, 520 wsi i 90 tys. ludności. Po pierwszej uzurpacji granicznej nastąpiły następne. Przesunięć słupów granicznych dokonywano głównie nocą, w tajemnicy, a tajna instrukcja Fryderyka pouczała, że w razie polskich protestów przesunięcia znaków na leży tłumaczyć pomyłką.
W styczniu 1773 r. granicę „poprawili” Schonwaldt i Sacken. Tym razem „przez pomyłkę” włączono bezprawnie, do Prus Gniewkowo i Inowrocław, a granica pruska dotknęła północnego krańca jeziora Gopła. Aktów bezprzykładnego w dziejach Europy łupiestwa, dokonywano jeszcze przed wymuszoną na sejmie polskim ratyfikacją traktatów rozbiorowych, co nastąpiło dopiero 30 września 1773 r. Polska komisja graniczna, w skład której wchodził min. starosta inowrocławski Brzeziński, rozpoczęła działalność dopiero 1 listopada 1774 r. Fryderyk nie słyszał protestów i grając na zwłokę, przerwał obrady komisji odbywające się w Wieleniu pod pozorem zbyt dużych mrozów. Polska komisja graniczna pozbawiona była zresztą szans realnego działania. Nie poparta żadnym, mogącym ugiąć króla pruskiego, autorytetem, przede wszystkim zbrojnym, praktycznie mogła składać bezsilne protesty. Akcje zbrojne słabej polskiej straży granicznej również nie miały szans powodzenia w starciu z armią pruską. Korpus ułanów pod dowództwem Kraszewskiego wytrwale wykopujący pruskie słupy graniczne został całkowicie rozbity w ciężkiej dla Prusaków bitwie pod Marzewem 29 czerwca 1794 r.
Głuchy na polskie protesty, patentem z dnia 22 kwietnia 1775 r., Fryderyk II zarządził na dzień 22 maja 1775 r., złożenie na ręce namiestnika królewskiego von Breckenhoffa w mieście Inowrocławiu, przysięgi poddańczej przez mieszkańców zrabowanego terytorium. W odpowiedzi na patent Fryderyk II, król polski Stanisław August 13 maja 1775 r. wydał uniwersał zabraniający poddanym polskim „pod surowością prawa” złożenia przysięgi homagialnej Prusom. Niestety, poza uniwersałem, król nie mógł udzielić rodakom żadnej pomocy.
Do Inowrocławia przybył kilkuset osobowy korpus piechoty i jazdy pruskiej i pod naciskiem pruskim bagnetów 22 maja 1775 r. w kościele św. Mikołaja w Inowrocławiu, obywatele miasta i województwa inowrocławskiego oraz sąsiednich ziem poprzysięgali wierność królowi Prus Fryderykowi II. Oporni mieli tylko 10 dni zwłoki w dopełnieniu formalności, pod groźbą konfiskaty majątku i ciężkiego więzienia w twierdzach.
Akt inowrocławskiej przysięgi kończy historię wolnego, królewskiego miasta Inowrocławia, stolicy województwa Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Odtąd, przez blisko półtora wieku, pruskim był Inowrocław, powiatowym miastem, nieleżącym do tzw. Obwodu Nadnoteckiego (Netzedistrikt) z siedziba władz w Bydgoszczy.
Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła: C. Sikorski, Miasto na soli, Warszawa 1988, fot. Inowrocław 1908 r. ul. Toruńska, nadesłane.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz