Solec Kujawski na prawie magdeburskim

Prawa miejskie Solec Kujawski otrzymał w 1325 r. Na podobnym prawie w Polsce działało już ponad 40 miast, w tym: Poznań, Gniezno i Kalisz. W tym okresie Kujawy znajdowały się pod wpływam Władysława Łokietka, rządzone były jednak przez trzech synów Ziemomysła: średni z nich – książę Przemysł był założycielem miasta Solca. W roku 1325 udzielił on swojemu poddanemu Tomaszowi z Jaksic przywileju na założenie miasta.

Dokument lokacyjny w oryginale zaginął, prawdopodobnie w czasie wojny z Zakonem Krzyżackim a Łokietkiem lub w czasach późniejszych, bowiem Zygmunt I w roku 1538 potwierdził prawa miejskie Solca, po ukazaniu przez jego mieszkańców dokumentu z podpisem i zawieszoną pieczęcią Przemysła, księcia Kujaw, z prośbą o potwierdzenie „prastarego przywileju”. Później prawo magdeburskie potwierdzone została przez następnych władców: Stefana Batorego w 1577 r., Zygmunta III Wazę w 1589 r., Władysława IV w 1635 r., Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1670 r., Jana Sobieskiego w 1679 r. i w końcu przez Augusta II Mocnego w 1702 r. Tylko trzy ostatnie potwierdzenia zachowały się do dzisiejszych czasów. 

Od 1881 r. dokumenty te znajdują się w Państwowym Archiwum w Poznaniu. Drukowany przywilej znajduje się w Codex diplomaticus Poloniae i w Stadtebuch des Landes Posen H. Wuttkego. 

Nazwę „Solec” dokument nie wymienia, pojawia się ona dopiero za sprawą Zygmunta I w 1538 r. Wraz z dokumentem miasto otrzymało całą masę przywilejów. Dokument daje dziedziczną władzę nad Solcem Tomaszowi – wójtowi. Musiał on rozbudować miasto, otrzymał prawo do budowy kuźni, łaźni i młyna, postawienia własnego domostwa na tej ziemi. Tomasz otrzymał także dla siebie i swoich następców, wolne od opłat czynszowych i podatków sześć łanów pola i prawo wypasu. Otrzymał także prawo do połowu ryb na Wiśle, wspólne z miastem, a także prawo do wysp wiślanych w tej okolicy. Na wieczne czasy otrzymał od księcia Przemysława mile lasów i prawo łowieckie. Mieszczanie również mogli w obrębie mili polować na zwierzynę i ptactwo. 

Mieszczanie byli zwolnieni z podatków na 10 lat. Po opływie tego czasu byli zobowiązani do płacenia podatku dziedzicowi na św. Marcina 11 listopada – za jedną włókę. Obywatel Solca mógł założyć młyn. Obywatele mogli sprzedawać swoje towary (mięso z lasu i chleb). Wójt pilnował miar i wag. Stał na straży prawa. Podlegało mu sądownictwo. Starosta mógł urządzać w mieście sądy tylko trzy razy w roku, kosztami dzielił się z wójtem, który otrzymywał jedną trzecią kosztów sądowych. 

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła; Codex diplomaticus Marioris Poloniae, wyd. E. Raczyński, Poznań 1840; Scriptores rerum Prussicarum, ed. Th. Hirsch, M. Toeppen, t. 2, Leipzig 1863; J. Voigt, Geschichte Preussens, Konigsberg 1830; e. Schmidt, Aus Brombergs Vorzeit, Bromberg 1902; APP, bydgoskie księgi grodzkie, relacje 1600-1604 i inskypcje z 1596 r, k. 14; Lib. Bapt., 1759; AMS, II. 1, nr 3, cz 2; Por. O. Hupp, Die Wappen und Siegel der deutschen Stade, Flacken und Dorfen, Frankfurt am Main 1898; M. Gumowski, Pieczęcie i herby miast wielkopolskich 1932; P. Rudolf, Z historii Solca Kujawskiego i okolicznych wsi, Solec Kujawski 2003.

Herb miasta – Brześć Kujawski

Pierwsze pieczęcie miejskie Brześcia Kujawskiego pochodzą z okresu wojen polsko-krzyżackich. Są one wzorowane ściśle na najdawniejszych pieczęciach Krakowa i Poznania. Herb przedstawia mur forteczny z 3 basztami, na środkowej tarczy z herbem kujawskim, obok niej dwaj święci patronowie miasta, u dołu brama miejska zamknięta. 

Znajdziemy także św. Stanisława z infułą i pastorałem i św. Piotra z kluczem, Herb taki powtarzał się jeszcze na późniejszych pieczęciach miejskich z XIV i XV w. Już jednak w XVI w. występuje nowy. Jest to herb z 3 wieżami, bez herbu książęcego i patronów lokalnych.

W późniejszych czasach występuje tylko jedna baszta, a w XIX w. miasto miało herb z 3 basztami na bramie i z orłem na otwartych wrotach. Barwami herbowymi prawdopodobnie będą: czerwone mury, czarne postacie świętych, stale zamknięta brama i białe tło.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła: M. Borucki, Ziemia Kujawska, Włocławek 1882; M. Baliński, Starożytna Polska, t. 1, Warszawa 1843; T. Długopolski, Władysław Łokietek na tle swoich czasów, Wrocław 1951; Dzieje Ziemi kujawskiej, t. I-V, wyd. A. Pawiński, Warszawa 1888; Z. Guldon, Rozmieszczenie własności ziemskiej na Kujawach w II połowie XVI w., Toruń 1964; Z. Guldon, Zaludnienie miast kujawskich w XVI w. i I połowie XVII w., Prace Komisji Historii BTN, t. 1, Bydgoszcz 1963; Inwentarz dóbr starostwa brzeskiego na Kujawach z r. 1494, wyd. W. Posadzy i H. Kowalewicz, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza II: 1956, z. 2, Poznań 1957; J. Karwasińska, Sąsiedztwo kujawsko-krzyżackie 1235-1343, Warszawa 1927; R. Kozłowski, Geneza i granice księstwa brzesko-kujawskiego, Prace Komisji Historii BTN, t. 5, Bydgoszcz 1968; S. Kuliński, Monografia Brześcia Kujawskiego, Włocławek 1935; Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564-1565, cz. 1, wyd. A. Tomczak, Cz. Ohryzk-Włodarska, J. Włodarczyk, Bydgoszcz 1961; Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1565, cz. 2, wyd. A Tomczak, Bydgoszcz 1963; Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1628-1632, cz. 3, wyd. Z. Guldon, Bydgoszcz 1967; Monografia Brześcia Kujawskiego, pod red. B. Głębowicza, Włocławek 1970; a także akta: Akta Magistratu Brześcia Kujawskiego z 1. 1809-1872, PAP włocławek; Akta Komisji Rządowej Spraw Wewn., opisanie historyczne oraz topograficzne-statystyczne miasta Brześcia Kujawskiego z 1820 r., AGAD Warszawa; Kopie przywilejów miasta guberni warszawskiej, KRSW, nr 460 c, AGAD Warszawa; Księgi Grodzkie Brzesko-Kujawskie, Relacje i Dekrety B, 1638, n 49, AGAD Warszawa, Księgi Grodzkie Brzesko-Kujawskie, B. Relacje, 1662, 1664, nr 9, AGAD Warszawa; Lustracja Wielkopolski z 1616 r., Archiwum Skarbu Koronnego XLVI, nr 10, AGAD Warszawa; Lustracja Wielkopolski z 1661 r., Archiwum Skarbu Koronnego XVIII, nr 64, AGAD Warszawa.

Brześć Kujawski do 1793 r.

Brześć Kujawski położony jest w południowo -zachodniej części powiatu włocławskiego, nad rzeką Zgłowiączką. Potężna niegdyś dzielnica, położona była na wzgórzu, z trzech stron otoczona wodą. Do XVIII w. osada była otoczona murami.

Przed 1250 r. książę kujawski Kazimierz, syn Konrada Mazowieckiego, nadaje Brześciowi prawa miejskie.

W roku 1292 książę Władysław Łokietek nadał miastu wsie Guźlin i Pikutkowo, a 21 grudnia 1297 r. szpitalowi maltańskiemu w Brześciu wieś Kąty, zabraną za przestępstwa Raciborowi zwanemu Wyczsalem i obdarza ją immunitetem sądowym i gospodarczym. W 1317 r. Władysław Łokietek zatwierdził akt sprzedaży połowy młyna w Starym Brześciu przez Aleksandra i Mikołaja, synów Hermana Bogacza, na rzecz Kunka mieszczanina brzeskiego.

W XIII w. powstała komandoria braci szpitalnych, założona przez dom wrocławski św. Macieja. Jan z Torunia założył tu szpital za miastem. Władysław Łokietek uposażył go łanami we wsi Sokołowo w roku 1296.

Do Brześcia wieś Stare Miasto zostało dołączone na mocy nadania dokonanego przez Ziemowita księcia kujawskiego w roku 1383. W roku 1401 Władysław Jagiełło darowuje miastu przyległy teren zwany Obory wraz z pastwiskami, łąkami i chrustem. Zygmunt August w roku 1552 nadaje młyn, szlifiernię i folusze na terenie Obór i na rzece Zgłowiączce z prawem pobierania cła. W roku 1566 obszar terytorialny Brześcia wynosił 52 łany, a Stare Miasto Brześć w latach 1566-1567 liczyło 4 łany. Król Stefan Batory w 1582 r. nadaje prawo wolnego wypasu na pastwiskach znajdujących się na gruntach zamkowych, które rozciągały się za Starym Miastem i na gruntach wsi Sokołowo, oraz ze wsi Falborzyk cięcie drzewa i chrustu oraz na stawianie w mieście płotów. 

Otrzymane wcześniej przywileje potwierdził Zygmunt III Waza w roku 1593.

W roku 1699 młyn Sokołowo został dołączony do miasta. Podczas budowy parku na gruntach miejskich w XIX w. przeznaczono w 1820 r. ziemie folwarku Bugaj, którego karczma i browar należały prawdopodobnie do Brześcia już wcześniej.

Po rozstrzygnięciu sporu z kapitułą włocławską w roku 1781 w Warszawie uchwalono akt gminy ustanawiający granice gruntów miejskich należących do Brześcia Kujawskiego. W granice te wchodziły wieś Pikutkowo i Guźlin, rozdzielono grunty wsi Smólska, Popowiczek i Mochnacza wzdłuż drogi biegnącej do Włocławka, dalej przez las Piaski do grobli dawnego młyna Podborowice, a od strony Pikutkowa wraz „z groblą na łubie do Brześcia Kujawskiego przysądzono”. W XIX w. grunty miejskie Brześcia Kujawskiego wynosiły 27 włók ziemi i w skład ich wchodziły: Pikutkowo, Guźlin, Rumunki, osada Przyborowo, Słone, Wyręb, Piaski, Bugaj i Obory.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła: M. Borucki, Ziemia Kujawska, Włocławek 1882; M. Baliński, Starożytna Polska, t. 1, Warszawa 1843; T. Długopolski, Władysław Łokietek na tle swoich czasów, Wrocław 1951; Dzieje Ziemi kujawskiej, t. I-V, wyd. A. Pawiński, Warszawa 1888; Z. Guldon, Rozmieszczenie własności ziemskiej na Kujawach w II połowie XVI w., Toruń 1964; Z. Guldon, Zaludnienie miast kujawskich w XVI w. i I połowie XVII w., Prace Komisji Historii BTN, t. 1, Bydgoszcz 1963; Inwentarz dóbr starostwa brzeskiego na Kujawach z r. 1494, wyd. W. Posadzy i H. Kowalewicz, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza II: 1956, z. 2, Poznań 1957; J. Karwasińska, Sąsiedztwo kujawsko-krzyżackie 1235-1343, Warszawa 1927; R. Kozłowski, Geneza i granice księstwa brzesko-kujawskiego, Prace Komisji Historii BTN, t. 5, Bydgoszcz 1968; S. Kuliński, Monografia Brześcia Kujawskiego, Włocławek 1935; Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564-1565, cz. 1, wyd. A. Tomczak, Cz. Ohryzk-Włodarska, J. Włodarczyk, Bydgoszcz 1961; Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1565, cz. 2, wyd. A Tomczak, Bydgoszcz 1963; Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1628-1632, cz. 3, wyd. Z. Guldon, Bydgoszcz 1967; Monografia Brześcia Kujawskiego, pod red. B. Głębowicza, Włocławek 1970; a także akta: Akta Magistratu Brześcia Kujawskiego z 1. 1809-1872, PAP włocławek; Akta Komisji Rządowej Spraw Wewn., opisanie historyczne oraz topograficzne-statystyczne miasta Brześcia Kujawskiego z 1820 r., AGAD Warszawa; Kopie przywilejów miasta guberni warszawskiej, KRSW, nr 460 c, AGAD Warszawa; Księgi Grodzkie Brzesko-Kujawskie, Relacje i Dekrety B, 1638, n 49, AGAD Warszawa, Księgi Grodzkie Brzesko-Kujawskie, B. Relacje, 1662, 1664, nr 9, AGAD Warszawa; Lustracja Wielkopolski z 1616 r., Archiwum Skarbu Koronnego XLVI, nr 10, AGAD Warszawa; Lustracja Wielkopolski z 1661 r., Archiwum Skarbu Koronnego XVIII, nr 64, AGAD Warszawa.

LISTA POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH Z KRUSZWICY I OKOLICZNYCH WSI

Powstanie Wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 roku. W walkach o wyzwolenie brali udział Kruszwiczanie, a także ludność z okolicznych miast i wiosek.

Lista sporządzona przeze mnie w 2019 r. jest nadal niekompletna, mam nadzieje, że z czasem uda się spisać przynajmniej większą część pełniejszych biogramów ochotników kruszwickich, których liczba sięgała w styczniu 1919 r. około pięciuset, jak podają powstańcy wielkopolscy w swoich zapiskach. Wśród żołnierzy wymieniłem także wybranych: pilotów, harcerzy, pracowników administracji wojennej, kapelanów, pomoc medyczną i innych mieszkańców, którzy zajmowali się w czasie działań wojennych dostarczaniem amunicji i broni, zwiadem, a także obroną cywilną miasta. Listę sporządziłem na podstawie dzienników i zapisków powstańców wielkopolskich z Kruszwicy i okolicznych wsi, a także na podstawie rozmów z krewnymi ochotników.

Spis ochotników, którzy zasłużyli się w walce, pracą organizacyjną i pomocą w okresie powstania:

1. Adamczewski Józef, powstaniec wielkopolski, dow. 11 kompania pod rozkazami Dratwińskiego w Kruszwicy.
2. Adamski Stanisław
3. Andraszak Zygmunt – tokarz, urodzony 7 grudnia 1888 r. w Kruszwicy. Syn Wojciecha i Konstancji z domu Szymańskiej. W latach 1929-1931 był nauczycielem, a przez następne dwa lata wiceprezesem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” w Kruszwicy. Zmarł 12 czerwca 1979 r. w Kruszwicy.
4. Andryszak Wiktor
5. Amrogowicz Bogdan, (dr Ambrogowicz) doktor nauk społecznych. Urodzony 27 lipca 1877 r. w miejscowości Bągarcik koło Węgrowca. Syn Ferdynanda i Anny z domu Grossman. W 1903 r. ukończył Uniwersytet w Monachium z tytułem doktora nauk społecznych. Ożenił się z Izabelą Kościelską z Sępna powiat Kościan. Zamieszkał w Rzeszynku należącym do powiatu strzelińskiego. Był działaczem komitetu powiatowego Towarzystwa Pomocy Naukowej im. Karola Marcinkowskiego, prezesem powiatowego komitetu Towarzystwa Czytelni Ludowych w Strzelnie oraz członkiem Towarzystwa Rolniczego Inowrocławsko-Strzelińskiego. Uczestniczył w walkach powstańczych 1918/1919 na terenie powiatu strzelińskiego, dostarczał żywność i finansował poczynania zbrojne. W okresie międzywojennym piastował funkcje prezesa Kółka Rolniczego w Kościeszkach, członka zarządu powiatowego Związku Obrony Kresów Zachodnich w Strzelnie oraz należał do Wielkopolskiego Związku Ziemian w Mogilnie. Okres okupacji hitlerowskiej spędził w okolicach Brześcia kujawskiego. Po II wojnie światowej pracował w przemyśle cukrowniczym we Wrzeszczu. Zmarł 12 listopada 1951 roku w Sopocie.
6. Badyna Franciszek. Szef kompanii kruszwickiej, mianowany przez Dratwińskiego.
7. Banaszak Stanisław, syn Bronislawa i Weroniki, urodzony 7.11.1900 r. we wsi Kicko. Banaszak brał czynny udział od 3 stycznia 1919 r. w Powstaniu Wielkopolskim, szeregowiec w 5 pułku strzelców wlkp. Inowrocław, w walkach o Inowrocław, Szubin, front pod Bydgoszczą i Toruniem, wyswobodzenie Pomorza pod dowództwem dowódcy III/5 p. strzel. por. Dratwińskiego i dowódcy pułku Wrzalińskiego.
8. Baranowski Ignacy, Rodzice: Andrzej, Marianna Białecka. Ur.: 1890-07-31, Kruszwica. Brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim. Najpierw wstąpił jako ochotnik do Straży Ludowej w Inowrocławiu, gdzie w dniu 9.12.1918 r. dow. był Zwierzycki. Werbowano broń i przechowywano takową dla organizacji Ruchu Powstańczego. Kiedy oddziały powstańcze zbliżały się, w dniu 5.01.1919 r. do Inowrocławia został Baranowski przydzielony do kompanii por. Antoniego Modrzejewskiego i pod jego dowództwem brał udział w walkach o oswobodzenie Inowrocławia i okolicy. Z dniem 14.04.1919 r. przydzielony do służby wartowniczej, a w dniu 30.06.1919 r. zwolniony z WP.
9. Barciński Bartłomiej, rodzice: Wojciech, Franciszka Mila. Ur.: 1899-06-13, Sławsko Wielkie. Dnia 2.01.1919r jako ochotnik wstąpił do wojska polskiego i brał czynny udział z bronią w ręku w walkach pod Strzelnem, Kruszwicą, Mątwą i Międzychodem.
10. Barczak Bronisław, syn Andrzeja i Apolonii z domu Waszak, urodzony 1.08.1890 r. we wsi Papros. Od 03 do 05.01.1919 bierze udział z bronią w ręku w szeregach powstańczych pod dowództwem Jana Bogacza przy rozbrajaniu placówek niemieckich w Paprosie, Woli Wapowskiej i Kruszwicy, pow. Inowrocław. Od 04.01.1919 do maja 1919 pełnił służbę w Straży Ludowej. W czasie okupacji był szykanowany ze strony władz niemieckich – zesłany na 4 tygodnie do obozu w Łodzi, za to że nie zgodził się na zmianę narodowości.

2. Barczak Florian, Rodzice: Wojciech, Julianna Małecka Ur.: 1895-04-20, Kruszwica, brał udział w Powstaniu Wlkp. z bronią w ręku w okresie od 2.01.1919 r. do 31.01.1919 r. Od 26.12.1918 r. do 2.01.1919 r. ochotnicze przygotowanie do powstania w Kruszwicy. Od 2.01.1919 r. do 31.01.1919 r. walczył pod komendą Molendy i Nowickiego Franciszka o zdobycie Kruszwicy i okolicy. Po zakończeniu powstania został zdemobilizowany. Podstawa: wyciąg z książki R.K.U. z dnia 24.09.1938 r.

3. Bartczak Michał, Rodzice: Walenty, Anna. Ur.: 1902-08-26, Kruszwica, Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim.
4. Barczak Józef, rolnik. Urodzony w 1864 roku. Syn Franciszka i Marianny z domu Roszek. Ożeniony z Franciszką Panfil. Dzierżawca probostwa w Murzynowie w gminie Gniewkowo. Członek Powiatowego Komitetu Wyborczego w Inowrocławiu, prezes Rady Nadzorczej Banku Ludowego w Gniewkowie oraz długoletni członek Kółka Rolniczego Ośniszczewko-Opoki. Aktywny działacz sprawy narodowej. W czasie Powstania Wielkopolskiego ranny w Inowrocławiu. Dnia 6 stycznia 1919 r. zmarł wskutek odniesionych ran. Pochowany Murzynnie.
5. Badyna Franciszek, rodzice: Paweł, Julianna. Ur.: 1895-03-26, Sławsko Górne, brał czynny udział w walkach w powstaniu wielkopolskim w latach od 1918-1919 r. pod d-twem por. Cymsa, w rejonach: w m. Inowrocław, Złotnikach, Łabiszynie, Brzozie, Nowej Wsi, Tarkowie, Opokach, Gniewkowie, Wielowsi, w oddziałach kruszwickich, d-ca ppłk. Owczarski i kpt. Dratwiński. Następnie wcielony do 5 P. Strzelców Wlkp., a ostatnio do 59 P. P., do wybuchu II wojny 1939 r. Obóz koncentracyjny Inowrocław do 1943, w armii Polski Ludowej od 1945-1948. W załączeniu odpis z Archiwum Wojskowego nr 963.
6. Bartkowiak Leonard, kapral, pilot-obserwator w II Eskadrze Wielkopolskiej.
7. Basa z Chełmc
8. Bączkowski Stanisław, Rodzice: Paweł, Władysława Karska. Ur.: 1902-02-16, Kruszwica, powstaniec wielkopolski od 02.01.1919 do kwietnia 1919. Uczestnik walk w Kruszwicy i o Inowrocław w oddziale porucznika doktora Schwarza Uczestnik kampanii wrześniowej. Walczył w Pułku Czołgów w Warszawie. mistrz kowalski, ur. 16 listopada 1902 r. w Kruszwicy. Syn Pawła i Władysławy z domu Karskiej. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego, członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, przewodniczący Komisji Rewizyjnej Związku Młodych Narodowców, członek Towarzystwa Nadgoplańskiego Śpiewu u uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r. Odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym, Medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939”, Medalem „Zwycięstwa i Wolności”, Medalem „Za Warszawę 1939-1946” i Kawalerskim Krzyżem Zasługi”. Zmarł 21 listopada 1991 r. w Kruszwicy.
9. Bączkowski Stanisław – mistrz kowalski, ur. 16 listopada 1902 r. w Kruszwicy. Syn Pawła i Władysławy z domu Karskiej. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego, członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, przewodniczący Komisji Rewizyjnej Związku Młodych Narodowców, członek Towarzystwa Nadgoplańskiego Śpiewu u uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r. Odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym, Medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939”, Medalem „Zwycięstwa i Wolności”, Medalem „Za Warszawę 1939-1946” i Kawalerskim Krzyżem Zasługi”. Zmarł 21 listopada 1991 r. w Kruszwicy.
10. Bąkowski Franciszek
11. Bednarski Stanisław – technik budowlany. W latach 1899-1904 prezes Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” w Kruszwicy.
12. Benewitz Arnold, dowódca kawalerii w Kruszwicy, pod rozkazami Dratwińskiego.
13. Białecki Bolesław, Rodzice: Jan, Maria, Ur.: 1899-04-27, Kruszwica, brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim pod dowództwem porucznika Dratwińskiego w Kompanii Kruszwickiej w Kruszwicy i okolicy, a mianowicie: Inowrocław, Nowa Wieś, Szubin i Rynarzewo. Od dnia 5-2-1919 do 18-2-1919 bezpośrednio wstąpił do 2 PAP /późniejszy 17PAP/. Brał udział w walkach pod Osieczną i Lesznem w grupie kapitana Zenktelera do 1920. Następnie pełnił służbę zawodową do 28-2-1927 i zwolniony został w stopniu starszego ogniomistrza. Podstawa: Zaświadczenie Referatu Historycznego z dnia 26-3-1935 nr 44/35 Książeczka wojskowa wystawiona przez RKU Inowrocław nr 444/35.
14. Białecki Jan – ur. 2 czerwca 1885 r. W 1909 r. został wybrany sekretarzem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” w Kruszwicy. Zmarł 31 grudnia 1919 r.
15. Białecki Nepomucen Jan – mistrz stolarski, ur. w 1862 r. w Kruszwicy. Syn Franciszka i Antoniny z domu Wiśniewskiej. Długoletni członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, współzałożyciel i długoletni członek Rady Nadzorczej Banku Ludowego, długoletni członek Rady Miejskiej i Towarzystwa Przemysłowców oraz przewodniczący Cechu Zjednoczonego w Kruszwicy. Zmarł 9 lipca 1924 r. w Kruszwicy.
16. Białecki Stanisław, Ur.: 1897-09-27, Kruszwica, Rodzice: Jan, Marianna. Dnia 2-1-1919 wstąpił jako ochotnik w szeregi powstańcze i brał udział z bronią w ręku przy oswobodzeniu Kruszwicy od 2-1-1919 pod dowództwem podporucznika Prusinowskiego. Następnie w dniach 5 -6-1-1919 brał udział w walkach o oswobodzenie miasta Inowrocław. Następnie bierze udział w walkach o Złotniki Kujawskie (10-13-1-1919) i okolicy jak Tarkowo, Gniewkowo (front północny). W marcu 1919 został zwolniony do rezerwy. W okresie od 1921 do 1939 był w czynnej służbie przysposobienia wojskowego w Kompanii Kruszwickiej oraz komendantem Straży Pożarnej na powiat Mogilno. We wrześniu 1939 w warszawskiej Straży Pożarnej brał udział w obronie Warszawy. Od 1943 do 1945 był komendantem Zawodowej Straży Pożarnej w Częstochowie. Po wyzwoleniu pracował w spółdzielczości, gdzie był w Spółdzielni Inwalidów w Koszalinie prezesem. W 1965 przeszedł na rentę.
17. Błaszak (Brudzki)
18. Błaszczak z Chełmc
19. Błażejewski Franciszek – w latach 1903-1909 członek zarządu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” w Kruszwicy.
20. Bociański Jan, Rodzice: Mikołaj, Julianna. Ur.: 1896-06-04, Młyny. Czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim, szwadron Kawalerii Nadgoplańskiej w oswobodzeniu Kruszwicy, Inowrocławia, następnie front Kujawski jak: Wielka Nowa Wieś, Tarkowo, Gniewkowo, Wierzchosławice, Tupadły i inne. Szef kompanii kruszwickiej mianowany przez Dratwińskiego.
21. Borowiak Stanisław – urzędnik, ur. 30 października 1898 r. w Rzadkwinie koło Strzelna. Syn Wojciecha i Konstancji z Kaczmarków. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Strzelnie, gdzie jego ojciec był kierownikiem gazowni i wodociągów. Najpierw pracował w kasie miejskiej w Strzelnie. Od maja 1915 r. objął posadę księgowego w Kasie Miejskiej i Kasie Oszczędności w Gostyniu. W listopadzie 1916 r. został powołany do wojska niemieckiego. We wrześniu 1918 r. dostał się do niewoli amerykańskiej na froncie zachodnim. W lipcu następnego roku został przyjęty do Armii Hallera. Służył w Bazach Materiałowych i Morskich paryskiej Misji Wojskowej Zakupów jako sekretarz. W listopadzie 1920 r. przybył drogą morską do Polski i został przydzielony do Komisji gospodarczej 59 Wielkopolskiego Pułku Piechoty w Inowrocławiu. Służbę wojskową pełnił do sierpnia 1921 r. Z kolei pracował w administracji miejskiej w Starogardzie. 1 kwietnia 1924 r. został przyjęty na etat kamelarza miejskiego w Kruszwicy. Dnia 16 września 1925 r. Rada Miejska w Kruszwicy wybrała go burmistrzem miasta Kruszwicy. Urząd ten pełnił do 1939 r. W tym czasie pełnił społeczne funkcje prezesa Związku Obrony Kresów Zachodnich, wiceprezesa Związku Hallerczyków, wiceprezesa Kurkowego Bractwa Strzeleckiego, wiceprezesa Związku Podoficerów rezerwy, prezesa Towarzystwa Upiększania Miasta, został prezesem Ochotniczej Straży Pożarnej oraz był sympatykiem i gorącym propagatorem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” w Kruszwicy. Po II wojnie światowej osiadł na gospodarstwie we Wróblach koło Kruszwicy. Od 1957 r. piastował funkcje prezesa zarządu Stowarzyszenia Plantatorów Przetwórczych Roślin Okopowych „Kruszwica”. Zmarł 25 grudnia 1962 r. w Inowrocławiu, pochowany w Kruszwicy.
22. Borówka Bolesław
23. Borówka Władysław, rodzice: Jan, Helena Kontowicz. Ur.: 1898-06-23. Borówka Władysław, powstaniec wielkopolski w dniach 02-06.01.1919. walk o Kruszwicę i Inowrocław w oddziale pod dowództwem porucznika Ignacego Nowaka.
24. Borys Stanisław, powstaniec wielkopolski urodzony w Janikowie 24 października 1894 r. Rolnik, syn Antoniego i Wiktorii z domu Graczyk. Brał udział w Powstaniu na terenie Kruszwicy, Inowrocławia a także w walkach o Szubin i Kcynię. Od maja 1922 roku prowadził gospodarstwo rolne w Lisewie Kościelnym. Był aktywnym członkiem Kółka Rolniczego i komendantem Towarzystwa Powstańców i Wojaków. Okres okupacji hitlerowskiej spędził w województwie lubelskim. Zmarł 20 października 1966 roku w Inowrocławiu. Pochowany w Lisewie Kościelnym.
25. Brauer Maria
26. Breza Alfons, podporucznik, pilot-obserwator w II Eskadrze Wielkopolskiej.
27. Burchardt Władysław, zajmował się w czasie powstania wielkopolskiego w Kruszwicy, organizacją oddziałów z ochotników starszych roczników.
28. Budny, Wojciech, Rodzice: Jan, Maria Szymczak. Wojciech Budny, przyjęty do ZBoWiDu za zasługi poniesione na odcinku północnym frontu wielkopolskiego w walkach z Grentzschutzem niemieckim, a mianowicie w walce o zdobycie Inowrocławia i w walkach pozycyjnych III batalionu 59 pp. wlkp. W 1920 r. brał udział w zajmowaniu ziem pomorskich, a następnie zwolniony bezterminowo z wojska w stopniu kaprala. Za swe zasługi bojowe otrzymał działkę 10 ha w Mietlicy z rozparcelowanego majątku ziemskiego.
29. Burzyński Stanisław, urodził się 29 kwietnia 1862 r., pochodził z Mogilna, był rolnikiem i działaczem oświatowym, walczył również w czasie powstania wielkopolskiego. Był zarządcą w majątkach w Niemojewku, Górkach i Żernikach. Za wystąpienia antyniemieckie został zwolniony z pracy. Mimo to z pomocą dr Bolesława Brodnickiego kontynuował pracę jako włodarz w Kołudzie Wielkiej, później pracował w Wygodzie i Woli Wapowskiej. Ożenił się z Józefą Witkowską. Utrzymywał kontakty z Karolem Miarką, kolportując jego książki. Za popieranie strajku szkolnego został skazany przez Niemców na 3 miesiące więzienia i grzywnę 200, - marek. W czasie Powstania Wielkopolskiego uczestniczył wraz z trzema synami w rozbrajaniu Grenzschutzu w okolicach Woli Wapowskiej. Członek Rady Ludowej. Od 1919 r. członek Wydziału Powiatowego w Strzelnie. W 1921 r. zamieszkał w Tupadłach koło Inowrocławia. Członek Towarzystwa Powstańców i Wojaków oraz Obozu Wielkiej Polski. Zmarł w Tupadłach w 1933 r. jak podaje Henryk Łada, jednak na nagrobku znajduje się data 18.02.1945, pochowany na cmentarzu Matki Boskiej w Inowrocławiu.
30. Ceremus Jan, rodzice: Józef, Maria Działacz. Aktywny w Towarzystwie "Sokół", Tow. Robotników Polskich, Towarzystwie czeladzi Polskiej i innych. Bezzwłocznie po powrocie z wojny światowej 1914/1918 r. wciągnięty został do pracy w utworzonej w Kruszwicy tajnej organizacji wojskowej przygotowującej zbrojne powstanie w rejonie Kruszwicy przeciwko załogom wojska niemieckiego. Brał czynny udział z bronią w ręku w walkach z Grenzschutzem na odcinku frontu powstańczego Kruszwica, Inowrocław, Łabiszyn po czym wcielony został do 9 komp. Baonu Nadgoplańskiego. W maju 1919 r. został przeniesiony do rezerwy.
31. Chodyński Stanisław, rodzice: Walenty, Jadwiga. Ur.: 1897-04-22, Dębnica. Posiada zaśw. Centralnego Archiwum Wojskowego, iż brał udział w Powstaniu Wlkp. W czasie okupacji pracował częściowo w Centrali Rolniczej w Lublinie jako polski urzędnik.
32. Chojnacki Wawrzyn, syn Jana i Józefy. Urodzony 27.07.1892 r. we wsi Popowo. W dniu 3 stycznia 1919 r. wstąpił w szeregi powstańcze. Brał czynny udział z bronią w ręku o oswobodzenie miejscowości w powiecie inowrocławskim: Jerzyce, Witowice, Kopalnica, miasto Kruszwica i okolicy, miasta Inowrocławia i okolicy do dnia 18.02.1919 r. Dnia 4 stycznia przydzielony do szwadronu żandarmerii przy Batalionie Nadgoplańskim, w którym brał udział w akcjach na froncie kujawskim do 1.06.1919 r., skąd zostaje zwolniony do rezerwy. Następnie jako ochotnik w 17 p.ap. do dnia 2.10.1920 r., skąd przeniesiony zostaje do rezerwy w stopniu kaprala.
33. Cichocki Ludwik, syn Józefa i Marianny, urodzony 8 września 1896 roku. Brał czynny udział w Powstaniu Wlkp od 1 stycznia 1919 roku do 15 lutego 1919 roku w oddziałach powstańczych przy oswobodzeniu Kruszwicy, Inowrocławia i okolicy w Kompanii Kruszwickiej pod dow. kpt Dratwińskiego Kazimierza. Zmarł w 1951.
    Sprostowanie wiadomości z wniosku odznaczeniowego. Cichocki Ludwik urodził się w miejscowości Papros pow. Strzelno. Zmarł 26 sierpnia 1948 roku w Inowrocławiu pochowany został na cmentarzu sołeckim w Poznaniu. Dane zostały przekazane przez wnuka Ludwika Cichockiego zamieszkałego w Bydgoszczy Krzysztofa Cichockiego.
34. Czosnowski Julian – urzędnik, działacz społeczny, ur. 14 grudnia 1874 r. w Szamotułach. Syn uczestnika Powstania Styczniowego – Nikodema i Marii z domu Zielińskiej. Od 1901 r. mieszkał w Kruszwicy. Ożenił się z Seweryną Miłowską. W 1914 r. był więźniem politycznym. Więziony w Inowrocławiu i Bydgoszczy. W czasie Powstania Wielkopolskiego był członkiem Rady Robotniczej i Rady Ludowej w Kruszwicy oraz członkiem Powiatowej Rady Ludowej w Strzelnie. Organizator polskiej władzy administracyjnej w gminie Kruszwica. Komisarz obwodowy tej gminy. W 1921 r. Ministerstwo Skarbu przyznało mu Pamiątkową Odznakę Pożyczki Odrodzenia Polski w uznaniu zasług za gorliwą propagandę tej pożyczki. Członek kruszwickiego Magistratu, prezes Rady Nadzorczej Banku Ludowego i członek Rady Nadzorczej Spółdzielni „Rolnik”. Sympatyk Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, członek Towarzystwa Powstańców i Wojaków, prezes Kurkowego Bractwa Strzeleckiego i prezes Towarzystwa Pszczelarzy Nadgoplańskich. We wrześniu 1939 r. został aresztowany przez gestapo, a w nocy z 12 na 13 października 1939 r. przez nich rozstrzelany w lasach koło Gniewkowa.
35. Cyms Paweł Kazimierz, syn Leona i Pauliny z domu Kamrowskiej (matka pochodziła z Kujaw) urodzony 2.03.1894 r. we wsi Pawłowo. Miał piątkę rodzeństwa. Ojciec pochodził z Kaszub, był nauczycielem. Rodzice kładli nacisk na patriotyczne wychowanie dzieci, co nie podobało się zaborcy. Dwójka chłopców Paweł i Adolf (1897-1919) walczyła w powstaniu wielkopolskim, młodszy z Cymsów poległ pod Rymarzewem (10 Pułk Strzelców Wielkopolskich). Trzeci, najstarszy syn - Leon (1885-1956), również nie pozostał obojętny na losy rodaków, jako kapelan służył w 2 Kompanii Grodzkiej. Paweł miał jeszcze trzy siostry: Monikę (1888-1931), Paulinę (1893-1981) i Marię (1895-1980). Dzieci otrzymały solidne wykształcenie. Naukę Paweł, po ukończeniu szkoły podstawowej kontynuował w Kaiser Wilhelm Schule in Gnesen (Królewskie Gimnazjum w Gnieźnie). W gimnazjum wstąpił do młodzieżowej organizacji: „Towarzystwo Tomasza Zana”, gdzie otrzymał wykształcenie polskie, wojskowe. Egzamin dojrzałości zdał w 1914 r. i kontynuował naukę w seminarium. Po ukończeniu pierwszego roku studiów został przymusowo wcielony do armii pruskiej. Do 1918 r. walczył na froncie wschodnim i zachodnim. W tym też czasie ukończył szkołę oficerską w Biederitz koło Magdeburga, w stopniu podporucznika (leutnant). Po wybuchu rewolucji w Niemczech, Paweł wykorzystał sytuację i udał się do Gniezna, przyłączył się do Polskiej Organizacji Wojskowej. Dnia 28 grudnia 1918 r. uczestniczył w wyzwoleniu Gniezna. Wkrótce jako dowódca kompanii liczącej 120 ochotników wyzwolił Wrześnie i Witkowo. Dalej przy wsparciu innych ochotników doprowadził do wyzwolenia Trzemeszna, Mogilna i Strzelna. Przy wsparciu ochotników z Kruszwicy udał się w kierunku Inowrocławia, które udało się powstańcom wielkopolskim opanować po krwawych bojach, trzy dni po wyzwoleniu Kruszwicy, 6 stycznia 1919 r. Cyms walczył dalej w Złotnikach Kujawskich, pod Łabiszynem i Brzozą Bydgoską. Jako dowódca batalionu 59 pp otrzymał awans na porucznika w maju 1919 r. W następnym roku otrzymał kolejny awans na kapitana. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Gdy zagrożony był Śląsk, Paweł Cyms ruszył również pomóc. Dowodził w powstaniu śląskim, pod jego komendą znalazło się 1600 ochotników. Grupa Cymsa walczyła pod Bierawą nad Odrą 6 maja 1921 r., wkroczyła do Starego Koźla. Po zakończeniu walk na Śląsku, Paweł kontynuował naukę na Uniwersytecie Poznańskim, zaocznie, na kierunku ekonomiczno-politycznym. Studiów nie ukończył, podjął pracę w Gdańsku (1922-1923), potem w banku w Warszawie (do 1924 r.) i w Modliborzycach, powiat inowrocławski, gdzie dzierżawił ziemię (1926-1928). Pod koniec 1928 r. kapitan Paweł Cyms został powołany do służby wojskowej w 59 Pułku Piechoty w Inowrocławiu. Ożenił się 7 lutego 1931 r. z Marią Franciszką z domu Krawczak, córką dzierżawcy ziemskiego z Broniewa, gmina Złotniki Kujawskie. Małżonkowie mieli dwójkę dzieci: Barbarę (ur.1.12.1931) i Janusza (ur. 24.02.1933). W latach 1932-1934 Paweł Cyms organizował kursy podchorążych w 59 pp. W 1934 r. kapitan Cyms zostaje przeniesiony do Sztabu głównego Wojska Polskiego w Warszawie. W 1935 roku przeszedł na emeryturę. Z wybuchem II wojny światowej, kapitan Cyms zostaje ponownie powołany do służby. Walczył pod dowództwem generała Kleeberga z Niemcami, jako adiutant 179 Pułku Piechoty w randze oficera operacyjnego, aż do kapitulacji 6 października 1939 r., po bitwie pod Kockiem. Został wzięty do niewoli i osadzony w Radomiu, skąd udaje mu się zbiec cztery miesiące później. Ukrywał się w górach beskidzkich a potem pod innym nazwiskiem podejmuje pracę s Spółdzielni Stolarskiej. W czasie wojny działa w konspiracji, w szeregach Związku Walki Zbrojnej. Do zakończenia II wojny przebywał w Kalwarii Zebrzydowskiej. Po wojnie zamieszkał w Gnieźnie u sióstr – Marii i Pauliny. Dalsze losy kapitana Cymsa to walka z chorobami i ranami, których nabawił się walcząc w obronie niepodległości Polski. Kapitan zmarł 13 listopada 1949 r., pochowany został na cmentarzu parafialnym pw. Najdroższej Krwi pana Jezusa w Bystrej Krakowskiej. Kapitan Paweł Cyms został odznaczony: Krzyżem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Krzyżem Walecznych (czterokrotnie), Złotym Krzyżem Zasługi, Srebrnym Krzyżem Zasługi, śląskim Krzyżem Powstańczym, Medalem za wojnę polsko-bolszewicką, otrzymał Honorowy Znak Pamiątkowy 59 Pułku Piechoty.
36. Czysz Wiktor, plutonowy, pilot-obserwator w II Eskadrze Wielkopolskiej.
37. Daleszyńska Maria córka powstańca z 1863 r. uszyła i wydała chorągiew Drzewuckiemu i podsunęła myśl, aby ją powiesić na Górze Zamkowej-Mysiej Wieży w Kruszwicy, tuż po wyzwoleniu miasta. Wspólnie ze Stanisławem Daleszyńskim prowadzili Hotel Gopło w Kruszwicy.
38. Daleszyński Stanisław – hotelarz, ur. 6 października 1874 r. w Opalenicy koło Grodziska. Syn Józefa i Bronisławy z domu Braniewicz. W latach 1918/1919 w jego domu skoncentrowany był sztab ruchu powstańczego w Kruszwicy. Pełnił obowiązki rusznikarza. W okresie międzywojennym wiceprezes Towarzystwa Powstańców i Wojaków, aktywny członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” i członek innych organizacji narodowych. Zmarł 25 stycznia 1936 r. w Kruszwicy.
39. Dankowski Karol, rodzice: Ignacy, Maria. Ur.: 1901-07-24, Polanowice. W dniu 4 stycznia 1919 r. jako powstaniec wstąpił do oddziału powstańczego idącego z Kruszwicy do Inowrocławia, następnie pod Jaksicami i Złotnikami Kujawskimi, dalej brał udział w walkach pozycyjnych pod Bydgoszczą i zajęciem Pomorza. W październiku 1919 r. został w 59 pp. zwolniony, nr ewidencyjny weryfikacji 4454.
40. Dąbrowski Jan, Ur.: 23.05.1898. Powstaniec wielkopolski z Kruszwicy, poległ pod Kcynią 11 stycznia 1919 r.
41. Degórski Ignacy, Ur.: 1892-10-06, Kruszwica, Rodzice: Wojciech, Teofila Różeniecka, brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim od dnia 2.1. do dnia 18.2.1919 r. na odcinkach w Kruszwicy i przy zdobywaniu Inowrocławia pod dowództwem ppor. Czesława Pruśniewskiego.
42. Derkowski Michał
43. Dolata (Kobylniki)
44. Dolny Franciszek, Rodzice: Antoni, Julianna. Ur.: 1900-01-13, Kobylniki. Ochotniczo walczył od 1.01.1919 r. w Kruszwicy i Inowrocławiu w 10 Kompanii 59 pp. Dowódca kompanii był ppor. Franciszek Nowicki. Po powstaniu pracował w Straży Celnej w Horodeńce, a następnie w Lotnej Brygadzie Skarbowej w Zebrzydowicach. W 1939 r. został powołany do 2 Pułku Strzelców Podhalańskich z którym brał udział w kampanii wrześniowej. Do 1941 r. przebywał w ZSRR, gdzie wstąpił do II Korpusu. Dalej brał udział w walkach na zachodzie, we Włoszech. W 1946 r. został zdemobilizowany w Anglii i powrócił w styczniu 1947 r. do kraju. Po powrocie podjął pracę w rzeszowskim a w 1964 r. przeszedł na emeryturę.
45. Dolny Jan
46. Dolny Wincenty
47. Domagalski Antoni
48. Domagalski Wincenty, Ur.: 1898-06-27, Kruszwica. Rodzice: lgnacy, Katarzyna. Bierze udział od dnia 22 grudnia 1918 r. w tajnych naradach przywódców ruchu powstańczego na terenie Kruszwicy wspólnie z: Miśkiewicz, Nowak, Nowicki, Urbanek, Pawlak i innymi. Od dnia 2 stycznia 1919 r. bierze czynny udział z bronią w ręku jako ochotnik powstaniec przy oswobodzeniu miasta Kruszwicy, Inowrocławia i okolicznych miejscowościach w powiecie inowrocławskim pod dowództwem drh Nowaka, Dratwińskiego i Nowickiego. Bierze udział w bojach o Łabiszyn. Po zakończeniu Powstania Powstania Wlkp. pozostaje w szeregach 5 p. Strz. Wlkp. w charakterze podoficera zawodowego do września 1939 r. Dodatkowe inf. ur. w Sławsk Wielki. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 6926. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
49. Domalski Antoni, robotnik, ur. 6.01.1887, Wola Wapowska. Przed wybuchem powstania mieszkał w Woli Wapowskiej. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 4895. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
50. Domalski Wacław. Rodzice: Wincenty, Marianna. Ur.: 1896-09-06, Wolany. Zweryfikowany Przez b. Zarząd Główny Zw. Powstańców Wielkopolskich 1918/19 r., dnia 7.04.1948 r., nr 6557. Domalski Wacław brał czynny udział, z bronią w ręku, w powstaniu wielkopolskim, od 2.01.1919 r. do 14.01.1919 r., w obwodzie Kruszwicy, następnie przydzielony 17/3 Pułk Ułanów Wielkopolskich do dnia 2.08.1921r. bezterm. urlopowany. Stwierdzamy czynny udział w powstaniu wielkopolskim na podstawie książeczki wojskowej PKU Inowrocław, Kalisz, Gł. Ks. Ewid. 1863/5, str. 4. Zmarł dnia 28.06.1942 r. Pochowany w Kaliszu.
51. Domowicz Czesław. Rodzice: Jan, Antonina. Ur.: 1901-04-26, Kruszwica. Od dnia 7-01-1919 r. jako ochotnik z bronią w ręku walczy o Inowrocław, Złotniki Kujawskie, Rucewo, Dąbrówkę, Jeżewo, Kaczkowo. Dowódcą w tym okresie był por. Modrzejewski, sierżant Król i Sobczak. Po okresie powstania włączony z oddziałem do Kujawskiego Pułku Piechoty.
52. Dopierała Marcin, rolnik, działacz społeczny. Urodzony 23 października 1879 roku w Młynach koło Strzelna w dawnym powiecie inowrocławskim. Syn Józefa i Marianny z domu Siudzińskiej. W 1906 r. ożenił się ze Stanisławą Adamczyk. Prowadził gospodarstwo rolne w Młynach. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim na terenie powiatu strzelińskiego. W okresie międzywojennym działacz powiatowy Polskiego Stronnictwa Ludowego "Piast". Ponadto był prezesem Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Młynach, członkiem Sejmiku Powiatowego, zarządu Kółka Rolniczego i rady powiatowej Wielkopolskiego Towarzystwa Kółek Rolniczych w Strzelnie. Lata 1939-1945 spędził w Piotrkowie Kujawskim. Po wojnie wrócił na swoje gospodarstwo. Zmarł 30 listopada 1957 roku w Młynach.
53. Dratwiński Kazimierz, rodzice: Franciszek, Wiktoria. Ur.: 1893-03-04, Inowrocław-Mątwy. Organizuje oddziały powstańcze na terenie Kruszwicy i okolicy - tworząc tzw. kompanię kruszwicką, z którą bierze udział w oswobodzeniu miasta Kruszwicy i okolicy, Inowrocławia i okolicznych miejscowości w powiecie inowrocławskim od dnia 1 stycznia 1919 r. do 28 lutego 1919 r., następnie w 59 P. P. Wlkp. W powstaniu jest d-cą kompanii kruszwickiej, następnie jako d-ca kompanii strzeleckiej w 59 P. P. Wlkp., biorąc udział w akcjach bojowych tejże jednostki. Ostatnio w stopniu kapitana. Zmarł w roku 1920. Odznaczony pośmiertnie.
54. Drogowski Józef. Rodzice: lgnacy, Jadwiga. Ur.: 1893-03-07, Chełmiczki. Józef Drogowski z chwilą organizowania się Powstania Wielkopolskiego na terenie Kruszwicy w powiecie Inowrocławskim wstąpił w jego szeregi jako ochotnik i brał udział z bronią w ręku w walkach o Bachorce, Dąbrowa Biskupia, Kruszwica oraz w dniach 5 i 6 stycznia 1919 r. w walkach o Inowrocław. Przynależał do komp. Kruszwickiej dowodzonej przez mjr Maznera.
55. Drygalski Kazimierz, rodzice: Stanisław, Józefa. Ur.: 1894-02-28, Inowrocław. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego 1918/19 r. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim jako ochotnik z bronią przy oswobodzeniu miasta Kruszwicy w dniach 2 i 3 stycznia 1919 r. oraz udział w oswobodzeniu miasta Inowrocławia w dniach od 5 stycznia 1919 r. i okolicy jak Złotniki Kujawskie do dnia 30.05.1919 r. pod dowództwem por. Molendy Stanisława. Dodatkowe inf. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 9613. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
56. Drynowski Piotr, ur. 20.06.1885, Kruszwica, mieszkał na ul. Lipowej. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 10038. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
57. Drzewiecki Józef, Rodzice: Franciszek, Marianna. Ur.: 1899-03-04, Ostrowo. Jest zweryfikowanym członkiem ZBoWiD z tytułu uczestnictwa w Powstaniu Wlkp. W/w wstąpił dnia 3 stycznia 1919 r. w szeregi powstańcze w Kruszwicy i tam z bronią w ręku bierze udział w oswobodzeniu miasta i w rozbrajaniu Niemców w okolicznych wsiach. Następnie dnia 6 stycznia 1919 r. berze udział w oswobodzeniu m. Inowrocławia pod dowództwem por. Nowaka Ignacego. Z kolei wyjeżdża na front północny i bierze udział w walkach pod Złotnikami Kujawskimi a dalej w Łabiszynie. Po zakończeniu działań powstańczych pozostaje w wojsku w charakterze podoficera zawodowego i pełni służbę w 59 pp przy orkiestrze do końca roku 1939 w stopniu sierżanta. W roku 1939 bierze udział w II wojnie światowej (kampanii wrześniowej).
58. Drzewicki Józef. Rodzice: Franciszek, Marianna. Ur.: 1899-03-04, Ostrowo. Kol. Drzewiecki Józef jest zweryfikowanym członkiem ZBoWiD z tytułu uczestnictwa w Powstaniu Wlkp. W/w wstąpił dnia 3 stycznia 1919 r. w szeregi powstańcze w Kruszwicy i tam z bronią w ręku bierze udział w oswobodzeniu miasta i w rozbrajaniu Niemców w okolicznych wsiach. Następnie dnia 6 stycznia 1919 r. berze udział w oswobodzeniu m. Inowrocławia pod dowództwem por. Nowaka Ignacego. Z kolei wyjeżdża na front północny i bierze udział w walkach pod Złotnikami Kujawskimi a dalej w Łabiszynie. Po zakończeniu działań powstańczych pozostaje w wojsku w charakterze podoficera zawodowego i pełni służbę w 59 pp przy orkiestrze do końca roku 1939 w stopniu sierżanta. W roku 1939 bierze udział w II wojnie światowej (kampanii wrześniowej).
59. Drzewucki Piotr
60. Durka Łukasz, plutonowy, pilot w II Eskadrze Wielkopolskiej, zginął w maju 1919 r., w katastrofie lotniczej.
61. Dzikowski Jan, syn Wawrzyna i Marii, urodzony 13.07.1885 r. we wsi Szarlej. Brał czynny udział jako ochotnik Powstaniec przy oswobodzeniu obozu jeńców I wojny światowej rosyjskich w Słupcy pod Koninem. Brał udział w powstaniu wielkopolskim, w walkach o oswobodzeniu Mogilna i Orchowa oraz okolicznych miejscowości pod dowództwem sierżanta Sawickiego i porucznika Mincickiego.
62. Dzióbkowski Wincenty: Rodzice: Jakub, Franciszka. Ur.: 1894-07-11, Ostrowo. W dniu 5.1.1919 r. wstąpił w szeregi powstańcze i brał czynny udział z bronią w ręku w oswobodzeniu Inowrocławia przy zdobywaniu dworca i koszar piechoty. Od dnia 10.1. do 30.4.1919 r. pełnił służbę wartowniczą w Straży Ludowej w Pakości. Następnie wstąpił jako ochotnik do 2 Baonu Telegrafistów w Poznaniu, gdzie przebywał do dnia 12.11.1920 r.
63. Dziwnik Paweł, Rodzice: Józef, Michalina. Ur.: 1896-10-28, Kruszwica nad Gopłem. Od 2.01.1919 jako ochotnik bierze czynny udział w walkach powstańczych o Inowrocław i okolice. 1921 udział w Powstaniu Śląskim.
64. Dziwnik Stanisław, Rodzice: Józef, Michalina Markiecka. Ur.: 1899-02-27, Kruszwica, wstąpił ochotniczo w dniu 2.1.1919 r. do oddziału powstańczego w Kruszwicy pod dowództwem Czesława Prusinowskiego i Pawła Cymsa i walczył z Niemcami o Kruszwicą i Inowrocław. Od 8.1.1919 r. do grudnia 1919 r. w 9 kompanii 3 batalionu 5 Pułku Strzelców Wlkp. pod dowództwem ppor. Ignacego Nowaka brał udział w walkach na froncie północnym od Opok do Łabiszyna. Od grudnia 1919 r. brał udział w rewindykacji ziem pomorskich. W początku 1920 r. przeniesiony zostaje do Baonu Sanitarnego w Poznaniu i brał udział w akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach, gdzie został ranny. Dodatkowe inf. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 4908. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
65. Eliasz I
66. Eliasz II (bracia z Kruszwicy)
67. Eliszewski Kazimierz
68. Eliszewski Szczepan
69. Fedkowicz Hilary – urzędnik, działacz społeczny, urodzony 8 października 1886 r. Mieszkał i pracował w Cukrowni w Kruszwicy. Powstaniec Wielkopolski, członek Rady Miejskiej i Magistratu, prezes Towarzystwa Nadgoplańskiego Śpiewu, prezes Ligi Obrony Powietrznej Państwa, w latach 1929-1933, prezes towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” i wiceprezes kujawskiego Okręgu „Sokół” w Inowrocławiu oraz członek zarządu Związku Hallerczyków w Kruszwicy. Za działalność społeczną odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi i sokolim Dyplomem Zasługi. Zmarł po II wojnie światowej.
70. Figas Jan
71. Filipiński Mieczysław
72. Fraszek, Jan, Rodzice: Walenty, Agnieszka. Po wybuchu Powstania Wielkopolskiego wstąpił ochotniczo w dniu 3.1.1919 r. do oddziału powstańczego w Kruszwicy. W dniach 5 i 6.1.1919 r. brał udział w walkach o Inowrocław. Dnia 7 stycznia powrócił z oddziałem powstańczym do Kruszwicy i przydzielony został do 10 kompanii tworzącego się Baonu Nadgoplańskiego. Wraz z kompanią brał udział w walkach na odcinku północnym frontu pod Opokami, Ośniszczewem i Gniewkowem. Na tym odcinku pozostawał do końca lutego 1919 r., po czym zgłosił się ochotniczo do 14 Pułku Artylerii Lekkiej w Poznaniu, w którym pozostał aż do zwolnienia do rezerwy w 1922 r. Dodatkowe inf. ur. 24.08.1900, Mietlica. Mieszkał w Kruszwicy pod adresem Rynek 10. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 9648. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
73. Frąszczak, Franciszek. Rodzice: Franciszek, Marianna.. Ur.: 1895-07-14, Gocanowo. Drugostronnie wymieniony, według danych podanych przez Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Lille, w piśmie nr 0761 z dnia 25.03.59 r., wstąpił do powstania dnia 3.01.1919 r. w miejscowości Gocanowo z grupą ochotników dostał się do Kruszwicy, gdzie wszedł w skład oddziału pod dowództwem Nowaka. Walczył w Chełmcach, Inowrocławiu (zdobywanie dworca i koszar) i w Złotnikach. Udział w powstaniu został odnotowany w PKU w Inowrocławiu, lecz legitymacji, poza książeczką wojskową, nie posiada. We Francji nie starał się o weryfikację, gdyż obarczony liczną rodziną, nie mógł zajmować się innymi sprawami. Do Francji wyjechał w 1930 r. i pracował jako górnik do 1951 r. Obecnie jest na emeryturze. Brał udział w ruchu oporu we Francji (POWN). Posiada obywatelstwo polskie.
74. Filipiak Władysław, plutonowy, pilot w II Eskadrze Wielkopolskiej.
75. Filipiński Mieczysław, powstaniec z Kruszwicy, delegat do Inowrocławia.
76. Furmanek Alfons – naczelnik poczty, ur. 24 lutego 1897 r. w miejscowości Wielkie Skrzypce. Mieszkał i pracował w Kruszwicy. W latach 1929-1930 członek Komisji Rewizyjnej Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, a później członek Rady Miejskiej w Kruszwicy.
77. Gajewski Józef
78. Gajewski Stanisław – w latach 1902-1903 sekretarz Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” w Kruszwicy.
79. Gaszyński Władysław, syn Michałała i Julianny. Urodzony 30.05.1890 r. we wsi Wróble. Władysław wstąpił dnia 04.01.1919 r. jako powstaniec z bronią w ręku i brał czynny udział przy oswobodzeniu Kruszwicy i w dniach 5 i 6 stycznia 1919 r. przy oswobodzeniu dworca kolejowego w Inowrocławiu, pod dowództwem Owczarskiego Józefa. Został tam ranny w prawą rękę powyżej dłoni w związku z czym leżał w szpitalu w Inowrocławiu. Dnia 3.03.1919 r. został jako inwalida zwolniony do cywila.
80. Gawroński Mieczysław, rolnik. ur. 13 lutego 1894 r. w Niszczewicach powiat Inowrocław. Syn Franciszka i Jadwigi z domu Głowackiej. W okresie powstania wielkopolskiego uczestniczył w rozbrajaniu Grnzschutzu na terenie gminy Złotniki Kujawskie, w okresie międzywojennym był członkiem Rady Gminnej w Złotnikach Kujawskich, aktywnym członkiem Kółka Rolniczego w Liszkowie, komendantem Towarzystwa Powstańców i Wojaków oraz prezesem Towarzystwa Śpiewu w Niszczewicach. Okres okupacji hitlerowskiej spędził w województwie lubelskim. Po wojnie wrócił do Niszczewic.
81. Geisler Władysław, syn Emila i Józefy. Urodzony 4.07.1895 r. we wsi Karsk. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim z bronią w ręku od 3 stycznia 1919 r. w Kruszwicy jako ochotnik w Kompanii Kruszwickiej, pod dowództwem Franciszka Nowickiego. Brał udział w wyzwoleniu Kruszwicy a następnie w dniach 5 i 6 stycznia 1919 r. w walkach o Inowrocław oraz po zdobyciu Inowrocławia pod Złotnikami Kujawskimi.
82. Gliński Stanisław. Rodzice: Michał, Marianna Świątek. Ur.: 1881-10-18, Skotniki. Od listopada 1918 należał do tajnej organizacji, której zadaniem było przygotowanie do powstania Wlkp (w czasie od 1.01.1919 do 15.04.1919). Brał czynny udział z bronią w ręku przy rozbrajaniu Niemców w mieście Kruszwicy i okolicy, w walkach o Inowrocław w oddziale powstańczym Kruszwica, pod dow. ppor. Czesława Prusinowskiego. Po tym terminie przesunięty do Straży Ludowej ze względu na swój wiek. Duże zasługi Stanisław Gliński oddał przed wybuchem Powstania działając w tajnej organizacji pod dow. Wacława Sołtysiaka.
83. Gorwa Marcin, Rodzice: Jan, Apolonia. Ur.: 1900-10-04, Ostrowek. Gorwa Marcin wstąpił 05.01.1919 jako ochotnik do Kompanii Powstańczej w Inowrocławiu i brał czynny udział z bronią w ręku przy zdobywaniu poczty, dworca i koszar pod dowództwem Danielczyka. Następnie walczył pod Gniewkowem i Złotnikami Kujawskimi pod dowództwem Owczarskiego. 01.03.1919 przydzielony został do 5 Kompanii 59 Strzelców Wlkp. i walczył pod Bydgoszczą. Zwolniony z wojska 25.04.1921 przez 59 p.p. Gorwa został zweryfikowany za nr 3938.
84. Gościniak Leon, został wywieziony transportem z Radomia 30.06.1941 r. do Kl. Auschwitz jako więzień polityczny. Tam też zakończył swoje życie w wieku 41 lat – zez. Krewnego.
85. Graczyk Wincenty. Rodzice: Szczepan, Marcjanna. Ur.: 1887-10-02, Zaborowo. 02.01.1919 wstąpił jako ochotnik z bronią w ręku w szeregi powstańcze pod dowództwem por. Pawła Cymsa i walczył o wyzwolenie Strzelna, Kruszwicy, Inowrocławia i okolicy. Po zawieszeniu broni przez Niemców został wcielony do V Pułku Strzelców Wlkp. w Inowrocławiu, skąd 07.09.1920 został zwolniony do cywila.
86. Gralak Bronisław, syn Wojciecha i Marianny. Urodził się 9.09.1899 r. we wsi Złotowo. Dnia 4.12.1918 r. dezerteruje z armii niemieckiej i wstępuje do formujących się oddziałów powstańczych w Ostrowie nad Gopłem i wyrusza na zbiórkę do majątku w Brześciu. Stamtąd po zaopatrzeniu w broń, oddział ten wieziony furmankami pod Inowrocław, do walczących tam już oddziałów powstańców pod dowództwem mjr. Majsnera na odcinku Inowrocław i Gniewkowo. W Inowrocławiu bierze udział w oswobodzeniu miasta. Brał udział w zdobyciu poczty i koszar, przepędzając w ten sposób niemiecki oddział Grentzschutzu i biorąc mniejszy oddział Niemców do niewoli. Następnie przedostaje się w kierunku Poznania i tam wstępuje do tworzącego się oddziału artylerii polnej i pod dowództwem ppor. Mariana Jasińskiego wyrusza na front pod Szubin, Kcynię i Nakło oraz Paterek. Walczy tam do zakończeni Powstania.
87. Gralak Jan urodził się 13 maja 1901 r., powstaniec wielkopolski z Chełmc, zginął w walce, pod Nakłem koło Bydgoszczy, śmierć od wystrzału granatu 24 marca 1919 r. Jego ojciec był rolnikiem, walczył w armii pruskiej.
88. Gralak Michał, syn Kazimierza i Michaliny, urodzony 29.09.1898 r. we wsi Kobylnica. Dnia 5 stycznia 1919 roku wstąpił ochotniczo do kompanii inowrocławskiej dowodzonej przez Owczarskiego. Walczył z bronią w ręku o oswobodzenie Inowrocławia. Następnie o Złotniki Kujawskie, Tarkowo i Nową Wieś Wielką. Po powstaniu przydzielony do Szwadronu Nadgoplańskiego. Dalszą służbę wojskową odbył w 1 Pułku Artylerii w Poznaniu. Zwolniony z wojska w listopadzie 1921 roku. W okresie międzywojennym i w czasie okupacji pracował jako robotnik rolny. Po wojnie pracował jako strażnik w ochronie mienia.
89. Gralak, Szczepan, Rodzice: Wojciech, Marianna. W dniu 1.1.1919 r. wstąpił w szeregi powstańcze. Brał czynny udział z bronią w ręku w oswobodzeniu Kruszwicy i Inowrocławia przy zdobywaniu poczty i koszar piechoty.Od dnia 19.1. do dnia 12.3.1919 r. brał udział w walkach na froncie pod Złotnikami Kujawskimi. Potem wstąpił jako ochotnik do 5 p.p. i brał udział w potyczkach z Niemcami pod Tarkowem, Broniewem, Tupadły i w okolicy.
90. Gramecki Feliks
91. Graniewski Feliks, ur. 4.11.1895. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim,pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 6921. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
92. Grocholski Aleksander
93. Gruszka Walenty, ur. 13.01.1894. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 9626(?). Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
94. Grzeszkowiak Maria
95. Grzeszkowiak Walenty
96. Grzybowski Antoni, Rodzice: Jakub, Marianna. Ur.: 1887-11-08, Kruszwica, po powrocie z I-szej wojny światowej dnia 25 XII 1918 r. niezwłocznie dnia 28 grudnia 1918 r. wstąpił w szeregi Oddziałów Powstańczych w Kruszwicy i od tej chwili brał udział z bronią w ręku o wyzwolenie m. Kruszwicy, następnie m. Inowrocławia i in. miejscowości na froncie północnym w grupie por. Głowackiego i por. Mikołajczaka do końca działań powstańczych. Jako dowódca plutonu wsławił się w walce o wyzwolenie m. Inowrocławia. Obowiązki swoje - zadania i rozkazy wypełniał sumiennie i gorliwie.
97. Grzybowski Walenty, syn Piotra i Marianny Dominiczak. Urodzony 12.02.1892 r. we wsi Wróble. Walenty wstąpił ochotniczo w szeregi powstańcze i walczył z bronią w ręku przy rozbrajaniu Grenzschutzu w miejscowościach Bachorce, Piecki, Papros i Pieraniu powiat Inowrocław. Następnie brał udział w oswobodzeniu Kruszwicy i Inowrocławia. Po oswobodzeniu Inowrocławia wstąpił w szeregi 5 Pułku Strzelców Wielkopolskich - późniejszy 59 Pułk Piechoty, w którym walczył na froncie kujawskim. Dnia 15-2-1919 r. z powodu choroby został zwolniony do rezerwy.
98. Głowacki Leon, rolnik, kapitan rezerwy. urodził się 11 kwietnia 1894 r. w Pieckach koło Kruszwicy, syn Jana i Józefiny z domu Bruzdy. W czasie powstania wielkopolskiego 1918/1919 walczył na terenie powiatu strzelińskiego i inowrocławskiego. Walczył w Szwadronie Nadgoplańskim pod Złotnikami Kujawskimi, Nową Wsią Wielką i Rojewem. Awans na kapitana otrzymał za wzorową służbę, odznaczony został Krzyżem Virtuti Militari. Po I wojnie światowej objął po ojcu majątek Witkówek. Współzałożyciel Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Chrośnie i pierwszy jego prezes, w Kościeszkach oraz aktywny członek Kółka Rolniczego. Zmarł 16 maja 1938 roku w Gnieźnie, pochowany we Wronowach.
99. Gołaszewski Ignacy. Rodzice: Wincenty, Marianna Jędrzejczak. Ur.: 1896-07-22, Ostrowo. 01.01.1919 wstępuje do oddziału powstańczego w Mogilnie, którym dowodził Hauptmann. Bierze udział z bronią w ręku w walkach z Grenzschutzem pod Inowrocławiem, Złotnikami Kujawskimi, Brzozą oraz pod Tarkowem i Jerzewem do końca Powstania Wlkp. Po zakończeniu Powstania Wlkp. służy nadal w W.P. i zostaje zdemobilizowany w kwietniu 1923. Od 1923 do 1939 pracuje w Urzędzie Pocztowym w Piotrkowie Kujawskim. W czasie okupacji przebywa w miejscowości Brześć nad Gopłem, gdzie pracuje jako robotnik. Po wyzwoleniu wraca na poprzednią placówkę pracy zawodowej do Piotrkowa Kuj. gdzie pracuje do chwili obecnej. Dane na podstawie Książeczki Wojskowej, posiadanych legitymacji odznaczeniowych i osobistego oświadczenia.
100. Gorzycki Maksymilian, syn Teofila i Marii z domu Kemnitz, urodził się w Bachorcach, powiat inowrocławski 8.10.1900 r. Brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim. W grudniu 1918 r. wstąpił jako ochotnik do oddziałów w Kruszwicy. Zorganizował grupę powstańców i stanął na ich czele, rozbroili Grenzschultz w Bachorcach. W marcu 1919 r. został przeniesiony do Poznania, 1 kompania telegraficzna. Był członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, nr legitymacji 993/By. Ożenił się z Heleną Olosch. Zmarł w Toruniu 31.12.1980 r.
101. Głowacki Jan, syn Jana i Józefy z domu Brózda, urodziny 31.08.1889 r. we wsi Piecki. Twórca oddziału powstańczego na Kujawach w końcu grudnia 1918 roku. Walczył o miasto Strzelno z bronią w ręku dnia 02.01.1919. Brał udział w oswobodzeniu Kruszwicy. Brał udział w zdobyciu dworca i miasta w Inowrocławiu. Brał udział w walkach podjazdowych z patrolami niemieckimi. pod Gniewkowem, Tarkowem, Płonkowem i Brzozą pod Bydgoszczą. Wszedł w skład dowództwa grupy Cymsa, kierując dalszą akcję zbrojną na Bydgoszcz, Gniewkowo i Toruń. Brał udział w delegacji, która spowodowała kapitulację załogi pruskiej w Inowrocławiu. Zagwarantował i przeprowadził spokojny wymarsz załogi niemieckiej z miasta do Złotnik Kujawskich, w myśl umowy kapitulacyjnej. Przyjęty do WP jako kapitan i dowódca baterii zap. 15 P. A. C. W kwietniu 1923 zwolniony na własną prośbę z armii, przeszedł do służby w sądzie. W listopadzie 1939 wywieziony wpierw do baraków w Poznaniu, po czym do Krakowa, gdzie pracował jako księgowy. Po wojnie pracował w PUR w Katowicach jako radca prawny, po czym w innych przedsiębiorstwach.
102. Głowacki Michał – mistrz budowlany, ur. 15 października 1899 r. w Łęczeszynie. Syn Andrzeja i Anny z domu Florczak. Mieszkał i pracował w Kruszwicy. Członek zarządu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” w Kruszwicy i członek Rady Kujawskiego Okręgu „Sokoła” w Inowrocławiu oraz prezes Towarzystwa Śpiewu „Harmonia” w Kruszwicy. Zmarł 5 listopada 1969 r. w Kruszwicy.
103. Głuszak Wawrzyn, rolnik. Ur. 2 sierpnia 1900 r. w Młynach koło Strzelna. Syn Michała i Salomei z Ziętarów. W czasie Powstania Wielkopolskiego walczył na terenie powiatu strzelińskiego i inowrocławskiego. Sekretarz Towarzystwa Powstańców i Wojaków, członek Kółka Rolniczego, Spółdzielni Mleczarskiej, OSP i Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół". Od 1938 r. sołtys. Odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym i Brązowym Krzyżem Zasługi. Żołnierz kampanii wrześniowej. Odznaczony Medalem za wojnę 1939-1945, Gwiazdą Francji, belgijskim Krzyżem Komandorii i Medalem Lotniczym. W 1947 r. wrócił na swoje gospodarstwo. Prezes Kółka Rolniczego w Młynach. Zmarł 12 sierpnia 1966 w Młynach.
104. Gościniak Tadeusz – ślusarz, ur. 6 lutego 1903 r. w Kruszwicy. Syn Józefa i Józefy z domu Grobeckiej. Zawodowo pracował w Cukrowni „Kruszwica”. Długoletni członek, a w latach 1934-1938 prezes Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” i członek Stronnictwa Narodowego. Okres okupacji hitlerowskiej spędził w obozach koncentracyjnych na terenie Niemiec. Po II wojnie światowej pracował jako kierownik kotłowni w miejscowej cukrowni. Zmarł 24 lutego 1958 r. w Inowrocławiu, pochowany w Kruszwicy.
105. Grabski Tadeusz – prawnik, działacz społeczny, ur. 20 sierpnia 1875 r. w Skotnikach. Syn Józefa i Bronisławy z domu Bruczańskiej. Po ukończeniu gimnazjum studiował prawo na uniwersytecie w Berlinie i Heidelbergu. Doktor obojga praw. Mieszkał w miejscowości Leszcze nad Gopłem. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego, członek Kółka Rolniczego, Sejmiku Powiatowego, członek zarządu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” w Kruszwicy, Spółdzielni „Rolnik” w Inowrocławiu. Zmarł 29 września 1934 r. w Leszczach.
106. Grocholski Aleksander – kierownik parowozu, ur. 8 sierpnia 1867 r. w Liszkowie pow. Inowrocław. Syn Andrzeja i Prewidencji z domu Gałązka. Ożenił się z Bronisławą Perlińską. Mieszkał i pracował w Kruszwicy. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego 1919 r., prezes Towarzystwa Powstańców i Wojaków, członek zarządu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” i wiceprezes Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Pracy. Zmarł 12 lipca 1941 r. w Kruszwicy.
107. Grochowalski Tadeusz, rotmistrz, pilot. Otrzymał w czasie powstania wielkopolskiego rozkaz utworzenia jednostki latającej. Rozkaz wykonał, zgromadził sprzęt latający, powołał dwunastoosobowy oddział i stworzył II Eskadrę Wielkopolską, która stacjonowała między innymi w Kobylnikach, koło Kruszwicy.
108. Grześkowiak, Ludwik. Rodzice: Stanisław, Marianna. Ur.: 1897-07-30, Gocanowo. Kol. Ludwik Grześkowiak w styczniu 1919 r. jako członek tajnej organizacji powstańczej brał udział w akcji zbrojnej przy oswobodzeniu Strzelna, Kruszwicy, Mątew, Inowrocławia i Gniewkowa pod dowództwem kpt. Dratańskiego, następnie kpt. Cymsa. W Inowrocławiu brał udział w zdobyciu dworca kolejowego i obiektów kolejowych. Z oddziałów powstańczych utworzono 5 p.p. przemianowany później na 59 p.p. w Inowrocławiu, gdzie służył do 1921 r. jako sierżant. Brał udział w Powstaniu Warszawskim w oddziale "Baszta".
109. Grześkowiak, Michał. Rodzice: Stanisław, Maria Zielińska. Ur.: 1894-09-27, Gocanowo. Kol. Grześkowiak Michał brał czynny udział z bronią w ręku w powstaniu wielkopolskim, w walkach pod Kruszwicą, Inowrocławiem, d-ca kpt. Paweł Cyms. Od 1919 r. do 1921 w wojsku polskim jako kapral. Od roku należy do ZBoWiD w Gdyni.
110. Grześkowiak Walenty – kierownik parowozu, ur. 25 listopada 1866 r. w Poznaniu. Syn Melchiora i Karoliny z domu Witkowskiej 1866 r. ożenił się z Marią Drewniecką. Mieszkał i pracował w Kruszwicy. Współzałożyciel i długoletni wiceprezes i członek honorowy Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, uczestnik Powstania Wielkopolskiego, wiceprezes Ochotniczej Straży Pożarnej i członek zarządu Towarzystwa Nadgoplańskiego Śpiewu. Odznaczony Złotym medalem „Za zasługi dla pożarnictwa”. Zmarł 15 lutego 1942 r. w Kruszwicy.
111. Habicht Gustawm, magazynier, ur. 30.11.1896, Płonkowo. Mieszkał w Łagiewnikach, pow. inowrocławski. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 4893. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
112. Halagiera Jan. Rodzice: Tomasz, Katarzyna Kotas.. Ur.: 1900-08-13, Gocanowo. Wstąpił jako ochotnik 28.12.1918 r. do oddziału powstańczego w Łabiszynie i pod dow. mjr. Wleklińskiego brał udział z bronią w ręku w zajmowaniu Łabiszyna. następnie walczył pod Paterkiem, Nakłem i Szubinem. Z kolei został wcielony do 17. Pułku Ułanów w Gnieźnie. Z wojska został zwolniony 21.11.1921 r. Jest zweryfikowanym Powstańcem Wielkopolskim na podstawie zaświadczenia Centralnego Archiwum Wojskowego Warszawa Nr 18766 z dnia 16,1,1969 r.
113. Holas Szczepan
114. Holasz Szczepan, magazynier, ur. 14.11.1890, Kruszwica. Zamieszkały przy Zamkowej 10. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 4888. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
115. Hyży Franciszek, brat Jana jak sądzę. Urodził się 15 stycznia 1887 roku w Woli Kożuszkowej. W roku 1919 brał czynny udział z bronią w ręku, w rozbrojeniu Grenzschutzu w Woli Kożuszkowej i Siedlimowo. następnie brał czynny udział w oswobodzeniu Strzelna i Inowrocławia, z bronią w ręku. Po wkroczeniu wojsk hitlerowskich, okupacyjnych został aresztowany wraz z druhami powstańcami przez Gestapo, gdzie zostałem do nieprzytomności pobity i wywieziony na prace przymusowe.
116. Hyży Jan. Restaurator, powstaniec wielkopolski, działacz społeczny i narodowy. Urodzony 13 maja 1881 roku w Kożuszkowej Woli w dawnym powiecie inowrocławskim. Syn Franciszka i Barbary z domu Dziublewskiej. Ożenił się z Anną Wabiaszak. Mieszkał w Kożuszkowej Woli. 31.12.1918 wstąpił do Kompanii Wójcińskiej pod dowództwem kapitana Watty-Skrzydlewskiego, gdzie brał czynny udział z bronią w ręku przy oswobodzeniu Wójcina, Strzelna, okolicy i Inowrocławia. W okresie międzywojennym wyróżniający się działacz społeczny. Aktywny członek Związku Ludowo-Narodowego, a następnie Stronnictwa Narodowego. Prezes Towarzystwa Powstańców i Wojaków oraz członek Kółka Rolniczego w Siedlimowie. Po wkroczeniu wojsk hitlerowskich okupacyjnych zostałem aresztowany wraz z druhami powstańcami przez gestapo, gdzie zostałem do nieprzytomności pobity i wywieziony na prace przymusowe. Od 1944 r. więzień obozu na Boniach w Inowrocławiu. Po opuszczeniu obozu w 1945 roku wrócił do Kożuszkowej Woli. Za całokształt pracy niepodległościowej otrzymał w 1945 roku Medal "Zwycięstwa i Wolności", w 1958 roku Wielkopolski Krzyż Powstańczy, a w 1972 roku Kawalerski Krzyż Orderu Odrodzenia Polski. Za udział w Powstaniu Wielkopolskim w 1972 roku Rada Państwa mianowała go na stopień podporucznika. Zmarł 19 listopada 1975 roku w Inowrocławiu. Pochowany w Sielimowie.
117. Iglewski, Antoni. Rodzice: Franciszek, Julia, Ur.: 1899-01-01, Radziejów. Uchwała Rady Państwa nr: 01.25-0.11 z dnia 1968-01-25. Brał czynny udział w Powstaniu Wlkp. od 11.11.1918 do 01.1919. Walczył jako dowódca plutonu o oswobodzenie Chełmna, Kruszwicy, Inowrocławia. Dane powyższe stwierdzają: Jan Stramowski, nr leg. 1022/By i Andrzej Ratajek, nr leg. 1917/By. Na podstawie akt znajdujących się w Zarządzie Okręgu ZBoWiD we Wrocławiu. W latach 1939-1945 AK, komendant Okręgu Białystok, zastępca komendanta Obszaru "Maria", dowódca Samodzielnego Partyzanckiego Baonu Szturmowego 106 DPAK. Zarejestrowany w Zarządzie Okręgu ZBoWiD nr akt 1830/W/66.
118. Jabłoński Kazimierz, Rodzice: Andrzej, Katarzyna, Ur.: 1901-02-20, Kruszwica. Ochotnik - brał udział w walkach o oswobodzenie miasta Inowrocławia, Kruszwicy - pionier Ziem Odzyskanych.
119. Jałoszyński, Stanisław, Rodzice: Wincenty, Józefa Zielińska. Ur.: 1894-04-29, Radziejów. Uchwała Rady Państwa nr: 12.22-0.764 z dnia 1966-12-22. Od 1914 do 1920 był członkiem Ochotniczej Straży Pożarnej w Radziejowie, ratując mienie mieszkańców miasta i okolicy. 11.11.1918 Jałoszyński wziął udział w rozbrajaniu Niemców w Radziejowie. W grudniu 1918 i styczniu 1919 wziął udział w Powstaniu Wlkp., mianowicie w oswobodzeniu z niewoli niemieckiej Chełmc, Kruszwicy, Inowrocławia i Złotnik Kujawskich oraz innych miejscowości, gdzie był przewodnikiem Powstańców, wskazując im dogodne kierunki posuwania się, by uniknąć szkód własnych. Dzięki jego wskazówkom i radom Powstańcy uniknęli wielu strat, a natomiast przeprowadzani bocznymi ulicami Polacy zajmowali coraz to dogodniejsze pozycje, wskutek czego Niemcy byli zmuszenie Inowrocław opuścić.
120. Jackowski Cezary
121. Jackowski Hieronim, Rodzice: Hieronim, Marianna Drwęska. Ur.: 1896-06-26, Kruszwica. W dniu 2.1.1919 r. wstąpił w szeregi powstańcze i w Baonie Nadgoplańskim brał udział w oswobodzeniu Kruszwicy i okolicy oraz Inowrocławia. Dnia 9.1.1919 r. przydzielony został do 5 plutonu 3 batalionu 5 Pułku Strzelców Wlkp. i brał udział w walkach o Złotniki Kujawskie. Następnie brał udział w potyczkach na froncie pod Tarkowem, Zduny, Otokami i innymi miejscowościami. Później brał udział w akcjach tej jednostki na różnych frontach do chwili przeniesienia do rezerwy w 1921 r.
122. Janeczak Józef, ur. 1.03. 1893, Ośmirzewo. Mieszkał w Kruszwicy, z zawodu kupiec. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 4909, w stopniu szeregowca. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
123. Janiak, Józef. Rodzice: Ludwik, Marianna. Ur.: 1901-01-18, Witowice. Janiak Józef brał czynny udział z bronią w ręku jako ochotnik od dnia 5 do 8.01.1919 r. w Powstaniu Wielkopolskim przy oswobodzeniu Inowrocławia i Złotnik Kujawskich, następnie od dnia 19.01.1919 r. wstąpił do 2 pułku Grenadierów Kujawskich 6 komp. Pod dowództwem por. Modrzejewskiego walczył na odcinku północnym, pod Kcynią i Rynarzewem pozostając w wojsku do 11.11.1920 r. Dnia 19.03.1921 powołany do wojska i przydzielony do 69 p.p. w Gnieźnie pozostając jako oficer zawodowy a w 1939 r. brał udział w II wojnie światowej.
124. Jankowski Bronisław – w 1900 r. skarbnik Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” w Kruszwicy.
125. Jankowiak Marian, początkowo przydzielony do Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, wykreślony z listy oddziału (?). Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
126. Jańczak Irena, w czasie powstania w konspiracji. Pracowała w urzędzie pocztowym, przekazywała informację powstańcom wielkopolskim w Kruszwicy.
127. Jaszczak Kazimierz, rodzice: Ludwik, Zuzanna. Ur.: 1896-11-02, Sławsk Wielki. W dniu 27 grudnia 1918 r. włącza się do oddz. powstańczych, jako ochotnik. Brał udział w walkach z oddz. niemieckimi na terenie miasta Poznania. Następnie, od 2 stycznia 1919 r., w oddziałach powstańczych i bierze udział w oswobodzeniu Kruszwicy i okolicy, Inowrocławia. Na odcinkach frontu, w potyczkach z Niemcami w okolicach Wielowsi, Gniewkowa, Tarkowa, Dąbrówki, Jeżewa, Broniewa, Budziaków, Lipionki, Opoków, w tzw. nadgoplańskim batalionie pod d-twem kpt. Nowickiego i Dratwińskiego. Po włączeniu tegoż batalionu w skład 59 P. P. Wlkp., pozostaje w nim nadal, do chwili zdemobilizowania w listopadzie 1921 r. w stopniu plutonowego. Zostaje ranny pod Wielowsią. Po zdemobilizowaniu wraca do rodziny i pracuje w gospodarstwie rolnym.
128. Jędrzejewski Kazimierz, magazynier, ur. 22.02.1902, Ostrowo. Mieszkał w Kruszwicy, na ul. Zamkowej 2. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 1066. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
129. Jędrzejewski Wincenty, Rodzice: Jan, (?). Ur.: 1902-07-10, Kruszwica. Był uczestnikiem Powstania Wielkopolskiego jako strzelec w 5 Pułku Strzelców Wlkp. od lutego 1919 r. do końca powstania.
130. Jóźwiak Antoni. Rodzice: Jan, Franciszka. Ur.: 1895-06-08, Ostrowo. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego 1918/19. W dniu 5.01.1919 r. wstąpił w szeregi powstańcze w Inowrocławiu, gdzie brał czynny udział z bronią w ręku przy oswobodzeniu miasta Inowrocławia przy zdobywaniu dworca kolejowego i koszar piechoty. Od dnia 10.01.1919 r. brał udział w walkach na froncie pod Złotnikami Kujawskim do 15.01.1919 r. Następnie z powodu rany wraca do koszar. Od 10.06.1919 r. do 12.01.1921 r. służba czynna w W.p. - 14 bat. saperów w Poznaniu.
131. Jóźwiak Jan, Rodzice: Józef, Anna. Ur.: 1887-06-21, Kruszwica. Dnia 2 stycznia wstąpił w szeregi powstańcze. Bierze czynny udział z bronią w ręku w oswobodzeniu m. Kruszwicy w dniach 2/3.1.1919 r. gdzie między innymi zdobywa na trasie Janikowo-Inowrocław jeden parowóz kolei,który dostarczył wraz z towarzyszami broni do dyspozycji powstańcom kruszwickim a ci z kolei wykorzystali go jako transport do Mątew, gdzie koncentrowały się siły na zdobycie Inowrocławia. Dnia 5.1.1919r. bierze również udział w oswobodzeniu m. Inowrocławia, przy zdobyciu poczty i koszar piechoty. Dnia 10.1.1919 bierze udział w walkach na froncie pod Złotnikami-Kujawskimi,a następnie wstępuje jako ochotnik do 5 pp. wlkp. i bierze udział w potyczkach z Niemcami na różnych odcinkach jak Tarkowa i Broniewa. Jóźwiak jest emerytem i jako członek związku mimo podeszłego wieku udziela się czynnie w pracy społecznej na terenie koła Kruszwica.
132. Kaczmarek Władysław – w 1900 r. członek zarządu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” w Kruszwicy.
133. Kalinowski Władysław, rodzice: Franciszek, Ewa. Ur.: 1900-01-02, Gniewkowo. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego. Jako ochotnik włącza się do luźnych oddziałów powstańczych i bierze udział w oswobodzeniu miejscowości: Konary, Radojewice, Dąbrowa Biskupia, a następnie w potyczkach na linii od Pierania do Przybysława i Stanomina oraz samego miasta Inowrocław. Od 15 stycznia przydzielony do powstałego 5. pułku Strzelców w Inowrocławiu/sformowany z luźnych oddziałów powstańczych.
134. Kamiński Franciszek, ogrodnik, ur. 28.01.1898, Potulice. Mieszkał w Kruszwicy na ul. Ziemowita. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 4905(?). Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
135. Karczewski Wiktor, (Chełmce)
136. Karłowski Tadeusz – kupiec, działacz społeczny, ur. 2 czerwca 1870 r. w Giżewie koło Kruszwicy. Syn Teodora i Mirosławy z domu Zawadzkiej. Ożeniony z Teodozją Bogusławską. Od 1909 r. mieszkał w Kruszwicy. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego, długoletni prezes i członek honorowy Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, członek Rady Miejskiej i przewodniczący Koła Przyjaciół Harcerzy. Wyróżniony Odznaką Sokolą Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce. Zmarł 12 kwietnia 1930 r. w Kruszwicy.
137. Kruszona Stanisław, plutonowy, pilot-obserwator w II Eskadrze Wielkopolskiej, zginął w katastrofie lotniczej w maju 1919 r.
138. Kasprzak Adam zajmował się bronią i amunicją, puszkarz w oddziałach powstańczych z Kruszwicy.
139. Kasprzak Julian, syn Michała i Magdaleny. Urodzony 20.12.1902 r. we wsi Wróble. W tajnej organizacji harcerskiej, brał udział w pracy konspiracyjnej pod kierownictwem A. Wysockiego na Wildzie w Poznaniu. Po przewrocie politycznym w Niemczech, jako łącznikowy przy Naczelnej Radzie Straży Ludowej. Z dniem wybuchu Powstania Wielkopolskiego przydzielony do dzielnicy III - Zamek w kompanii bojowej z bronią w ręku pod dowództwem porucznika Kociałkowskiego, rozbrajając Niemców przed Bazarem, zdobywając główną policję /komendę/ niemiecką, jak również dworzec główny - pełniąc służbę do końca lutego 1919 r. W roku 1922 wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego do VII Baonu Łączności w Poznaniu, przeniesiony do 3 P.W.Ł. w Grudziądzu na przeszkolenie. Następnie przydzielony do Pułku Radiotelegraficznego w Warszawie. W roku 1924 został zwolniony z Wojska Polskiego.
140. Kaszewski Mieczysław
141. Katulski Stefan, Rodzice: Andrzej, Teresa, Ur.: 1895-08-16, Kruszwica, wstąpił jako ochotnik do Oddziału Powstańczego w Trzemesznie pod dow. por. Wleklinskiego i pod jego dowództwem walczył z bronią w ręku od dnia 03.01.1919 pod Zabiszynem, Rynarzewem, Nową Wsią do dnia 03.03.1919. W dniu 01.04.1919 przydzielony został do 2 komp. 1 Baon telegrafistów wlkp. i pełnił służbę do dnia zwolnienia to jest 01.05.1919.
142. Kawalerski Ludwik, Rodzice: Stanisław, Franciszka, Ur.: 1897-07-31, Kruszwica. Bierze udział jako ochotnik w Powstaniu Wielkopolskim w Batalionie Nadgoplańskim późniejsza jednostka 5 p. Strzelców Wlkp. w walkach i potyczkach o oswobodzenie miejscowości Kruszwica, Inowrocław, pod Gniewkowem, Łabiszynem, gdzie zdobyto większą ilość amunicji karabinowej, karabinów maszynowych i większą ilość wzięto do niewoli następnie pod Nową Wsią Wielką - gdzie w potyczkach zdobyto dwa minomioty.
143. Kawalerski Franciszek
144. Kawalerski Szczepan
145. Kaziński Kazimierz, Rodzice: Piotr, Apolonia. Ur.: 1899-12-12, Kruszwica. Od 02.01.1919 brał czynny udział z bronią w ręku w walkach pod Kruszwicą i w okolicy. 15.02.1919 zwolniony z powodu złego stanu zdrowia.
146. Kazmierczak Stefan, plutonowy, pilot-obserwator w II Eskadrze Wielkopolskim.
147. Kujawa Jan urodził się 10 czerwca 1901 r., powstaniec wielkopolski z Chełmc, zginął na polu walki 24 marca 1919 r. pod Kcynią. (biogram do aktualizacji nowe źródła)
148. Kempski Stanisław - rolnik, działacz społeczny, powstaniec wielkopolski. Urodzony 14 kwietnia 1893 roku w Barcinie. Syn Jana i Katarzyny z domu Pietrzak. Ożenił się z Helena Marianowską. Zamieszkał w Chełmcach na terenie gminy Chełmce. W okresie międzywojennym aktywny członek Kółka Rolniczego, chorąży i zastępca prezesa Towarzystwa Powstańców i Wojaków, prezes Związku Powstańców Wielkopolskich. W 1936 r. prezes Stronnictwa Narodowego w Chemcach. Za zasługi dla pożarnictwa, w 1954 r. Rada Państwa nadała mu Brązowy Krzyż Zasługi, a w 1969 r. otrzymał Odznakę Zasłużonego Działacza Ruchu Spółdzielczego. Zmarł 2 czerwca 1981 r. w Chełmcach.
149. Kędzierski Adam – urzędnik miejski, ur. 4 lutego 1902 r. w Racicach. Syn Michała i Rozalii z domu Skoniecznej. W grudniu 1918 r. wstąpił do harcerstwa i uczestniczył w wyzwoleniu Kruszwicy. Po I wojnie światowej był sekretarzem Koła Przyjaciół Harcerzy, członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” i Towarzystwa Powstańców i Wojaków. Zmarł 15 grudnia 1929 r. w Kruszwicy.
150. Klafczyński Jan, Rodzice: Józef, Józefa Szymańska. Ur.: 1900-07-18, Kruszwica, brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim w walkach z Grenzschutzem o Kruszwicę i Inowrocław w dniach 2 do 6.1.1919 r. po czym jako żołnierz 5 Pułku Strzelców Wlkp. (59p.p.) walczył na odcinku frontu północnego do koń, ca 1919 r. W roku 1920 brał udział w rewindykacji ziem pomorskich i w styczniu 1921 r. został zwolniony z wojska.
151. Kempski Antoni, rolnik z Chełmc
152. Kępski Czesław
153. Kępski Józef
154. Kępski Leon
155. Klapaczyński, Władysław. Rodzice: Wincenty, Zofia. Ur.: 1901-06-13, Skotniki. Zweryfikowany jako uczestnik Powstania Wielkopolskiego 1918/19 na podstawie oświadczenia 2 świadków, zweryfikowanych Powstańców Wielkopolskich, posiadających zaświadczenia Centralnego Archiwum Wojskowego. Dnia 2 stycznia 1919 r. wstąpił ochotniczo do powstańczego oddziału w Kruszwicy dowodzonego przez Nowaka Ignacego, później Dratwińskiego. Brał czynny udział w powstaniu z bronią w ręku w walkach o oswobodzenie m. Opoki, Opoczki, Tarkowo, Inowrocław, Antoniewo pod Brzozą Bydgoską. Po zakończeniu działań powstańczych pełnił dalszą służbę wojskową w 5 Pułku Strzelców Wlkp., póxniej 59 pp do listopada 1920 r. W okresie międzywojennym pracował jako robotnik rolny w majątku ziemskim. W czasie okupacji zatrudniony był jako robotnik rolny z nakazu w majątkach ziemskich niemieckich.
156. Klawczyński Jan, rolnik, ur. 18.07.1900, Kruszwica. Mieszkał w Rzepowie, pow. inowrocławski. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 4905. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
157. Klockowski Bolesław
158. Knapkiewicz Kazimierz, Rodzice: Ksawery, Maria. Ur.: 1884-10-24, Kruszwica brał udział jako ochotnik z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim od dnia 1.1.1919 r. w oddziale w Kruszwicy brał udział w rozbrajaniu Niemców. Od dnia 19.2.1919 r. pełnił wartę przy zabranych do niewoli Niemcach a następnie walczył o Inowrocław.
159. Knoll Albin – mechanik, ur. 5 lutego 1859 r. w Obornikach. Syn Emila i Antoniny z domu Michalskiej. Od 1887 r. pracował w Cukrowni „Kruszwica”. Był współzałożycielem i członkiem honorowym towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, członkiem honorowym Towarzystwa Przemysłowego, współzałożycielem i członkiem zarządu Spółdzielni Rzemieślniczej „Jedność”, członkiem honorowym Ochotniczej Straży Pożarnej, członkiem Rady Miejskiej i ławnikiem Magistratu. Zmarł 21 grudnia 1924 r. w Kruszwicy.
160. Knoll Sylwester, rodzice: Karol, Kazimiera Wawirowska. Ur.: 1892-12-26, Żnin. W dniu 2 stycznia 1919r wstąpił w szeregi powstańcze brał czynny udział z bronią w ręku w oswobodzeniu miasta Kruszwicy i okolicy miasta Inowrocławia. /urząd pocztowy, dworzec kolejowy/. Od dnia 10 stycznia 1919r. do 12 lutego 1919r. brał udział w walkach o Złotniki Kujawskie, okolicy koniec lutego 1919r. przydzielony do Nadgoplańskiego szwadronu późniejszy II batalion 5 pp. wlkp i brał udział w potyczkach z Niemcami na różnych odcinkach jak Wielowieś, Skotniki, Jaksice i Tarkowo. W m-cu marcu 1919r. przydzielony do 61 pp. wlkp i bierze udział w akcjach tejże jednostki na froncie północnym Inowrocław - Czarnkowo do dnia 30 listopada 1920r. skąd zostaje przeniesiony do rezerwy w stopniu sierżanta.
161. Kolczyński Władysław, Rodzice: Antoni, Antonina. Ur.: 1902-09-06, Kruszwica. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim od dnia 2 stycznia 1919 r. w walkach przy oswobodzeniu miejscowości Kruszwica, Inowrocław, Łabiszyn, Tarkowo, Rojewo i okolice.
162. Kołudkiewicz Władysław
163. Komendziński Franciszek, Rodzice: Wawrzyn, Katarzyna. Ur.: 1895-03-25, Kruszwica. Wstąpił jako ochotnik w szeregi powstańcze i brał jako ochotnik udział w walkach przy oswobodzeniu Kruszwicy pod dow. ppor. Prusinowskiego. Następnie bierze udział 5 i 6.01.1919 w walkach o Inowrocław, szczególnie wyróżnił się przy zdobywaniu urzędu pocztowego i ówczesnego gmachu PKU Inowrocław. Z kolei bierze udział w walkach o Złotniki Kujawskie i okolice. W marcu 1919 przeniesiony został do 3 Eskadry Lotniczej w Poznaniu, gdzie pełnił służbę do lutego 1921. Od 1921 do 1939 pracował jako ślusarz w Cukrowni Kruszwica. W sierpniu 1939 został zmobilizowany i bierze udział w kampanii wrześniowej a 18.09.1939 zabrany został do niewoli niemieckiej, gdzie przebywał do 13.03.1940 w obozie niemieckim w Mühlbergu nad Łabą. Po powrocie z niewoli pracował aż do wyzwolenia w cukrowni w Kruszwicy. W 1960 przeszedł na emeryturę.
164. Kopański Michał – budowniczy, działacz społeczny i narodowy, urodzony 31 sierpnia 1861 r. w Mimowoli koło Inowrocławia. Syn Szczepana i Konstancji z domu Szczepańskiej. Pracował przy budowie Cukrowni „Kruszwica”, koszarach wojskowych i kościoła w Inowrocławiu. W 1901 utworzył własny zakład budowlany w Kruszwicy. Ożenił się z Rozalią Krotoszyńską/ Był członkiem Rady Ludowej, współzałożycielem i członkiem Rady Nadzorczej Banku Ludowego, prezesem Towarzystwa Przemysłowego, prezesem Towarzystwa Właścicieli Nieruchomości, prezesem Ligi Katolickiej, sympatykiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, prezesem Stronnictwa Narodowego, członkiem Magistratu i przewodniczącym Rady Miejskiej w Kruszwicy. Zmarł 3 kwietnia 1933 r.
165. Kopeć Stanisław, rodzice: Wawrzyn, Apolonia Wiśniewska. Urodzony 1899-09-26 Brudnia (Inowrocław). Zmarł 1968 r. Brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wlkp (oswobodzenie Inowrocławia, walki pod Złotnikami, Nowa Wieś, Chmielniki, walki pod Tarkowem i Jeżewem).
166. Kostro Tadeusz, sierżant, pilot-obserwator w II Eskadrze Wielkopolskiej.
167. Kowalski Kazimierz, księgowy, ur. 4.03.1896, Dąbrowa. Mieszkał w Kruszwicy po powstaniu, na ul. Powstańców Wielkopolskich 8. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 4895. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
168. Kornacki Józef, rodzice: Jan, Franciszka. Ur.: 1899-02-28, Bronisław. Jako ochotnik bierze udział w Powstaniu Wielkopolskim w potyczkach i walkach o oswobodzenie miejscowości Kruszwica, Inowrocław i okolicznych osiedli do chwili zakończenia Powstania.
169. Kosnikowski Bronisław, syn Michała. Urodzony31.08.1893 we wsi Rzepowo. Jako ochotnik bierze udział w Powstaniu Wlkp. od 02.01.1919 przy oswobodzeniu Kruszwicy i okolicy, następnie od 05.01.1919 przy oswobodzeniu Inowrocławia i okolicznych miejscowości w powiecie. Początkowo w formacjach powstańczych, następnie 5 p.p. Strzelców Wlkp.
170. Kostrzycki Walenty. Rodzice: Antoni, Pelagia Panfil. Ur.: 1899-02-04, Ostrowo. Ochotniczo walczył w styczniu 1919 pod dow. Nowickiego o oswobodzenie Inowrocławia. Dnia 4.02.1919 wcielony do zorganizowanego w Biedrusku 57 p.p. Po zakończeniu wojny został zwolniony 29.07.1922 do rezerwy. Udział w Powstaniu udokumentował wyciągiem z książeczki wojskowej PKU Poznań - Miasto z 9.04.1923.
171. Kowalski Kazimierz
172. Kowalewski Ludwik, rybak, ur. 31.07.1897, Kruszwica. Mieszkał w Kruszwicy. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 1068. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
173. Kowalski Władysław. Rodzice: Jan, Maria Simińska. Ur.: 1891-07-02, Gizewo. Uchwała Rady Państwa nr: 06.14-0.217 z dnia 1965-06-14.Władysław Kowalski wstąpił ochotniczo w szeregi powstańcze dnia 5 stycznia 1919 r. i brał czynny udział z bronią w ręku w walkach o oswobodzenie miasta Inowrocławia pod dowództwem majora Majsnera. Po oswobodzeniu Inowrocławia wcielony został do 8 kompanii 5 Pułku Strzelców Wielkopolskich/późniejszy 59 p.p. i walczył na odcinkach Złotniki Kujawskie, Rucewo, Palczyn, Dąbrówka, Jeżewo pod dowództwem por. Włodarka. Po przeniesieniu do 2 kompanii brał udział w walkach powstańczych odcinku Kujawskim pod dowództwem por. Modrzejewskiego. W kwietniu 1919 r. przeniesiony został do 1 baonu kolejowego w Poznaniu ,w którym przebywał do 1920 roku.
174. Kowalski Wojciech, ur.: 1895, szeregowy z oddziału strzelińskiego, poległ w walkach w Inowrocławiu 5 stycznia 1919 r. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Kościeszkach.
175. Kozłowski, Brunon. Rodzice: Stanisław, Katarzyna. Ur.: 1895-10-05, Bachorce. Wstąpił ochotniczo 31-12-1918 do tworzącego się oddziału powstańczego w Strzelnie biorąc następnie z bronią w ręku udział w potyczkach pod Strzelnem oraz w bitwie o Inowrocław na początku stycznia w grupie Cymsa. W działaniach tych odznaczył się jako dowódca sekcji przy zdobywaniu koszar w Inowrocławiu. Po wyparciu oddziałów Grenzschutzu za linię Noteci brał udział w walkach pozycyjnych w rejonie lasów bydgoskich pod Rynarzewem, Szubinem, Żninem, aż do zakończenia działań. Udział w Powstaniu udowodniony odpowiednimi zaświadczeniami zastępczymi.
176. Krauze Antoni zajmował się transportem więźniów po wyzwoleniu przez powstańców Kruszwicy.
177. Krause Franciszek, ur. 5.10.1896(?). Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 6919. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
178. Krawczak Wacław
179. Krężelewski Stanisław, listonosz, ur. 15.09.1897, Bachorce, Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 9696. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r. Inne źródło: Rodzice: Józef, Józefa Machtel. Ur.: 1897-09-15, Bachorce. Stanisław Krężelewski jest zweryfikowanym członkiem ZBOWiD z tytułu uczestnictwa z bronią w ręku w Powstaniu WLKP. Dnia 02 stycznia 1919 r. wstąpił ochotniczo do oddziału powstańczego pod dowództwem Jana Bogacza z Pieck i walczył w akcji rozbrojenia placówek Grenzschutzu na Zagoplu w m. Zaborowo, Maszenice , Skotniki, Papros. 05 i 06 stycznia 1919 pod dowództwem Pawła Cymsa walczył o Inowrocław. Po Po wyzwoleniu Inowrocławia został wcielony do II batalionu 8 kompanii do formującego się Pułku Grenadierów Kujawskich. Pod dowództwem Izydora Włodarka brał udział w walkach na odcinku frontu północnego na linii Wielowieś, Rojewo, Budziski, Tarkowo, Łabiszyn.W stopniu kaprala brał udział w rewindykacji ziem pomorskich w 1920 r. Zm. 03.01.1981 r.
180. Krolezywski(?) Władysław, rybak, ur. 6.09.1902, Kruszwica. Mieszkał w Kruszwicy. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim,pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 1070(?). Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
181. Kroluśmiewski(?), ur. 2.04.1896, Poznań. Mieszkał w Kruszwicy, przy ul. Rynek 22. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 9700. W powstaniu starszy szeregowy. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
182. Krorwacki(?) Józef, ur. 28.02.1899, Bronisławice lub Kruszwica. Mieszkał w Kruszwicy, na ul. Rybacka 29. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 9701. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
183. Koziński Władysław, Rodzice: Józef, Antonina Rutkowska. Ur.: 1902-02-07, Słabęciń. Od 01.01.1919 r. brał udział w Powstaniu Wielkopolskim na odcinku Strzelno, Kruszwica, Inowrocław, Brzoza pod dowództwem kapitana Skrydlewskiego, ppor. Rogowskiego. W okresie okupacji pracuje jako robotnik rolny u Niemca.
184. Królikowski Włodzimierz. Rodzice: Franciszek, Dorota. Ur.: 1898-08-11, Radziejów Kujawski. Uchwała Rady Państwa nr: 05.22-0.651 z dnia 1972-05-22. Żołnierz wojska polskiego w stopniu podoficera w 31 Pułku Strzelców Kaniowskich. W grudniu 1918 roku stacjonował we Włocławku. Dowiedziawszy się o powstaniu z całym plutonem włącza się do walki o wyzwolenie ziem wielkopolskich. Brał udział w walkach o wyzwolenie Kruszwicy i miasta Inowrocławia. Walczył pod dowództwem porucznika Aleksandra Włodarskiego a następnie porucznika Cymsa. Po interwencji delegata Min. Spraw Wojskowych cały pluton w pierwszej połowie lutego 1919 roku powrócił do garnizonu we Włocławku, pozostawiając oddziałom powstańczym całe uzbrojenie.
185. Krunkiel Wieczysław, rolnik, ur. 16.05.1892, Kruszwica. Mieszkał w Kruszwicy po powstaniu, przy Powstańców Wielkopolskich 28. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 4899. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
186. Ksawer Michał
187. Kubasik Leon powstaniec z Kruszwicy, delegat do Inowrocławia.
188. Kubasik Stanisław
189. Kubiak Franciszek, Rodzice: Kasper, Katarzyna. Ur.: 1890-09-27. Kruszwica. 06.01.1919 jako ochotnik z bronią w ręku po zorganizowaniu oddziału w miejscowości Tuczno walczy o Inowrocław, Złotniki Kujawskie, Nową Wielką Wieś, Brzozę pod dowództwem por. Wiechlińskiego Łucjana, Kaźmierskiego z Żychlina. Do 1955 był referentem gospodarczym na stacji PKP Bydgoszcz, skąd przeniesiony na emeryturę i pracuje na pół etatu w PKO Bydgoszcz.
190. Kunkel Władysław, Rodzice: Aleksander, Leokadia. Ur.: 1892-05-16, Kruszwica. Jako były żołnierz armii pruskiej bierze czynny udział w tajnych posiedzeniach przywódców ruchu powstańczego na terenie Kruszwicy. Jako ochotnik powstaniec od 02.01.1919 bierze czynny udział z bronią w ręku w bojach o oswobodzenie Kruszwicy, okolicy oraz Inowrocławia i miejscowości w powiecie inowrocławskim pod dowództwem por. Nowickiego Franciszka.
191. Kuraszkiewicz Antoni
192. Kuraszkiewicz Antoni Jan. Ur.: w Kruszwicy 7.06.1894. Zmarł wskutek odniesionych ran 13 kwietnia 1919 r. Pochowany na cmentarzu w Kruszwicy.
193. Kurczalski Roman, rodzice: Jakub. Ur.: 1900-08-02. Brał czynny udział jako ochotnik z bronią w ręku w walkach o Kruszwicę, Inowrocław, Złotniki Kujawskie i okolice w dniach od 02.01.1919 do kwietnia 1919 pod dowództwem kpt. Cymsa Pawła.
194. Kwiatkowski Jan (Bródzki), rodzice: Jakub, Katarzyna. Ur.: 1894-12-25, Łojewo. Z pochodzenia społecznego robotnik rolny w majątku ziemskim. Pobrany w czasie I wojny światowej do armii niemieckiej, wrócił w 1917 roku do rodziny jako inwalida. W chwili wybuchu Powstania Wielkopolskiego zgłasza się w dniu 2 stycznia 1919 r. do oddziału powstańczego Jana Bogacza z Piecek pod Kruszwicą i bierze czynny udział w rozbrajaniu oddziałów Grenzschutzu niemieckiego na linii granicznej Skotniki, Konary, Pieranie i Dąbrowa, po czym w walce o Inowrocław. Jako inwalida wojenny nie mógł być wcielony do tworzących się frontowych oddziałów wojska polskiego, wobec czego wcielony został do kruszwickiego bataliony Straży Ludowej i pełnił służbę na placówce Piaski do końca kwietnia 1919 r. Powrócił do swego rolniczego zawodu, przejąwszy od Państwowego Funduszu Ziemi 10-hektarowe gospodarstwo poniemieckie w Bródzkach. Dod. Inf. Łojewo mieszkał we wsi Bródzki. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 9695. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
195. Kwiatkowski Wincenty, robotnik, ur. 27.03.1896, Łojewo. Mieszkał w Kruszwicy na ul Rynek 20. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 1063 (lub 1043). Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
196. Kwieciński, Jan. Rodzice: Władysław, Władyslawa. Ur.: 1899-01-04, Radziejów. Uchwała Rady Państwa nr: 08.29-0.353 z dnia 1968-08-29. Według posiadanych wiarogodnych dokumentów drugostronnie wymieniony od grudnia 1918 do lutego 1919 brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim, a szczególnie w walkach o miejscowość Chełmce,Kruszwica i Inowrocław województwo bydgoskie. W 1939 powołany w szeregi Wojska Polskiego brał udział w obronie Warszawy. Z chwilą wyzwolenia Polski wymieniony po powrocie do Radziejowa brał czynny udział w pracach społeczno-politycznych, był radnym PRN w latach 1958-61, obecnie jest członkiem Powiatowej Komisji Kontroli Handlu przy PPRN w Radziejowie.
197. Kwiatkowski Wincenty, rodzice: Jakub, Katarzyna. Ur.: 1897-03-27, Łojewo. Udział w Powstaniu Wlkp. od dnia 2 stycznia 1919 r. do 15 lutego 1919 r. przy oswobodzeniu Kruszwicy, Inowrocławia i okolicy. 16-07-1919 r. wcielony do 62 pułku piechoty pod dowództwem mjr Molendy. W roku 1920 przeniesiony do rezerwy.
198. Laskowski Michał (lekarz medycyny)
199. Lewandowski Jan, syn Wincentego i Anastazji, urodzony 25.08.1901 r. w Woli Wapowskiej. Brał czynny udział z bronią w ręku przy rozbrajaniu wojsk niemieckich w Pieraniu i Radziejowicach. Dnia 6.01.1919 r. oddział pod dowództwem Losego wyruszył na Inowrocław biorąc udział w walkach o oswobodzenie miasta. W dniu 20.01.1919 r. został wycofany z walki z powodu choroby - zapalenie płuc.
200. Lewandowski, Stanisław, rodzice: Antoni, Rozalia. Ur.: 1897-10-23, Karczyn. W I-wszej wojnie światowej był w Armii Niemieckiej. W listopadzie 1918 r. uciekł z Armii, wyjechał do Szczypiorna, gdzie wstąpił do 1 batalionu Pogranicznego. W ramach wspomnianej jednostki 31 grudnia 1918 r. brał udział w Powstaniu Wielkopolskim, brał udział w walkach o Skalmierzyce.
201. Lewandowski Michał, rodzice: Franciszek, Franciszka. Ur.: 1895-08-30, Piotrkowice, przedłożył książeczkę wojskową nr 189/A wydaną przez P.K.U. Bydgoszcz z której wynika, że brał on czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wlkp. od 11.01.1919 w Kompanii Łabiszyńskiej na odcinkach pod Łabiszynem, Szubinem, Rynarzewem i Bydgoszczą pod dowództwem ppor. Fabiana i kpt. Kleina. Przedłożył ponadto zaświadczenie Referatu Historycznego D.O.K. nr VII z 30.04.1938 L.dz. 1011/38 na okoliczność że brał czynny udział w walkach o niepodległość Państwa Polskiego.
202. Lewandowski, Władysław. Rodzice: Jan, Marianna Kamedulska. Ur.: 1897-09-20, Radziejów. Uchwała Rady Państwa nr: 12.22-0.764 z dnia 1966-12-22. Lewandowski jako 21 letni młodzieniec bierze udział w Powstaniu Wielkopolskim, za co uzyskał Krzyż Walecznych, następnie skierowany został do 9 p.p. w Zamościu, skąd powrócił w 1922r. Brał udział w pracach (wymazane) w czasie okupacji został wywieziony do robót w Niemczech.
203. Lewicki Stanisław, rodzice: Władysław, Marianna. Ur.: 1899-10-11, Trzemeszno. 02.01.1919 ochotnik do Baonu Nadgoplańskiego, Kruszwica, dowódca por. Dratwiński. Do 18.12.1919 w 5 p. Strzel. Wlkp. Inowrocław. Udział przy zdobywaniu Kruszwicy, Inowrocławia, Łabiszyna oraz wsi Złotniki Kujawskie, Opoki, Osieczna, Wielowieś, Opoczek, Płonkowo, Broniewo, Jeżewo, Pszczółczyn. Udział w walkach na froncie północnym pod Rynarzewem. 14.02.1919 ranny w lewą nogę pod Wierzchosławicami.
204. Lewicki Wacław, rodzice: Władysław, Maria. Ur.: 1900-09-24, Trzemeszno, brał udział w Powstaniu Wielkopolskim z bronią w ręku od 1 stycznia do 18 lutego 1919 r. Od 4 stycznia walczył w kompanii kujawskiej pod dowództwem mjr. Meisnera przy zdobywaniu Kruszwicy, Od 6 stycznia walczył w Inowrocławiu pod dowództwem kpt. Cymsa o Pocztę Główną przy ul. Królowej Jadwigi, gdzie został ranny w nogę. Po zakończeniu powstania i wyleczeniu pozostał w WP w służbie czynnej w stopniu sierżanta do 1.01.1927 r. Podstawa: zaświadczenie z Centralnego Archiwum Wojskowego nr 1405 NKGC 2170/57 i 2171/57.
205. Lipińska Ludwika. Rodzice: Jan, Franciszka. Ur.: 1894-06-10, Słabęcin. Zweryfikowana na podstawie zaśw. Archiwum Państwowego Poznania i Województwa Poznańskiego z 05.02.1973, nr II-842/149. Pod koniec 1918 powróciła do Poznania z Westfalii. Ochotniczo zgłosiła się do lekarza garnizonowego Poznania, dr. Wilczyńskiego. W czasie Powstania Wlkp. pełniła służbę siostry Czerwonego Krzyża do zakończenia się Powstania Wlkp. Po Powstaniu Wlkp. wyszła za mąż. Trudniła się jedynie gospodarstwem domowym. Podczas okupacji narodowości polskiej nie zmieniała.
206. Lipinski Walenty, Rodzice: Andrzej, Maria. Ur.: 1892-02-11, Arturowo. Uchwała Rady Państwa nr: 07.30-0.954 z dnia 1964-07-30. Dnia 6 stycznia 1919 wstąpił jako ochotnik w szeregi powstańcze w Złotnikach Kujawskich. Brał czynny udział z bronią w ręku w walkach, w zdobywaniu Złotnik Kujawskich, w dniach od 10 - 13.01.1919., następnie brał czynny udział w potyczkach z Niemcami na różnych odcinkach jak: Tarkowa, Broniewa, Budziaki i okolicy pod dowództwem kpt Kaźmierskiego.
207. Litwin Jan. Szefam kompanii kruszwickiej, pod rozkazami Dratwińskiego.
208. Lomżyńska Maria
209. Łopatka Władysław, rodzice: Walenty, Katarzyna Kowalewska. Ur.: 1887-06-21, Gniezno, w dniu 22 listopada 1918 r. wstąpił do tworzącej się Rady Robotniczo-Żołnierskiej w Miłosławiu. Po opanowaniu Miłosławia została zorganizowana kompania przez Wiewiórowskiego i w dniu 28 grudnia 1918 na telefoniczne wezwanie z Poznania pośpieszył wraz z kompanią na pomoc w walkach o Poznań. 2 stycznia 1919 r. pod dowództwem Wiewiórowskiego przerzucony do Gniezna, gdzie walczył o zdobycie miejscowości: Trzemeszno, Mogilno, Strzelno, Młyny i Kruszwica. W dniu 6 stycznia 1919 r. brał udział w walce o wyzwolenie Inowrocławia.
210. Łuczak Stefan, sierżant, pilot w II Eskadrze Wielkopolskiej stacjonującej w Kobylnikach.
211. Maciejewski Edmund
212. Majek Antoni, Rodzice: Michał, Stanisława Szymańska. Ur.: 1895-07-27, Kruszwica, jest zweryfikowanym członkiem na podstawie 2-ch świadków. Posiada legitymację członkowską nr 6184/By z dnia 7.2.1968 r. Udział w Powstaniu Wielkopolskim brał od 2 stycznia 1919 r. do końca powstania, po czym ochotniczo wstąpił do III Pułki Lotniczego w Poznaniu - Ławica. W Kampanii Wrześniowej powołany został do IV Bazy Lotniczej - Toruń. Przebywał także w niewoli i na skutek choroby został zwolniony. W czasie okupacji narodowości swej nie zmieniał. W dowód uznania za udział w Powstaniu Wlkp. 1918/19 r. Zarząd Oddziału przedstawia w/wym. do odznaczenia Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym.
213. Majek Bolesław, Rodzice: Michał, Stanisława Szymańska. Ur.: 1897-12-14, Kruszwica. Jest zweryfikowanym weteranem Powstania Wielkopolskiego. Brał czynny udział w zdobywaniu lotniska na Ławicy w dniach 5 i 6.01.1919 r. pod dowództwem por. Białoszyńskiego. Przydzielony do 2 eskadry liniowej pod dowództwem por. Norwid-Kudło bierze udział w walkach tej eskadry na polowych lotniskach pod Nowym Miastem i Kruszwicą. W lotnictwie pozostaje jako podoficer zawodowy-specjalista lotniczy do września 1939 r. Po czym przez Rumunię przedostaje się do Francji do lotnictwa polskiego,a po załamaniu się Francji do Anglii i pełni służbę w 309 dywizjonie wywiadowczym i 300 dywizjonie bombowym.
214. Majewski Roman – mistrz piekarski, ur. 5 sierpnia 1882 r. w Kruszwicy. Syn Wawrzyna i Agnieszki z domu Wiśniewskiej. W 1919 r. prezes a później ławnik honorowy Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, komendant i dwukrotny król kurkowy Bractwa Strzeleckiego, ławnik Magistratu i referent samorządowy Stronnictwa Narodowego w Kruszwicy. Zmarł 24 października 1951 r. w Kruszwicy.
215. Malicki, Antoni. Rodzice: Jan, Marianna. Ur.: 1894-05-16, Słabęcin. Uczestnik Powstania Wlkp. Brał czynny udział w Powstaniu Wlkp. w walkach o Strzelno (01.01.1919), Kruszwicę (03.01.1919), Inowrocław (5 i 6.01.1919) pod dowództwem por. Owczarskiego oraz na froncie północnym jak Złotniki Kujawskie, Brzoza i inne - do 17.03.1919 po czym wstąpił jako ochotnik do 5 p.p. i brał udział aż do zakończenia działań wojennych tj. 1921.
216. Malinowski Franciszek, syn Walentego i Józefy Zagórskiej. Urodzony 5.10.1899 r. we wsi Karsk. Franciszek Malinowski brał udział z bronią w ręku, w Powstaniu Wielkopolskim. Jako członek Polskiej Organizacji Wojskowej brał czynny udział przy rozbrajaniu Grenzschutzu w Mirzycach, Karsku, Witowicach i Chełmcach od dnia 28.XII.1918 r. do 2 stycznia 1919 r. Dnia 3 stycznia 1919 r. wstąpił jako ochotnik do oddziału powstańczego pod dowództwem Nowaka Ignacego i walczył o Kruszwicę. Następnie pod dowództwem Franciszka Nowickiego we walkach o Inowrocław. Po oswobodzeniu Inowrocławia brał w dalszym ciągu udział na froncie północnym na odcinku Zagajewice, Wierzbiczany, Gąski i Łabiszyn. W styczniu 1920 r. brał udział w przejmowaniu Pomorza. W 59 p.p. pozostał do roku 1922, w którym to roku zwolniony został do rezerwy.
217. Marciniak, Wawrzyn. Rodzice: Józef, Józefa. Ur.: 1895-09-09, Bachorce. Kol. Wawrzyn Marciniak jest zweryfikowanym członkiem ZBoWiD na podstawie zaświadczenia CAW nr 12397/wch z dnia 3-09-1968 r. Dnia 11-01-1919 r. wstąpił do oddziałów powstańczych i brał udział w walkach o Złotniki Kujawskie, Tarkowo, Modliborzyce, Wielowieś pod dowództwem por. Modrzejewskiego. Po zakończeniu akcji powstańczej - 17-02-1919 r. wcielony do 6 kompanii 5 Pułku Strzelców Wlkp. - zdemobilizowany dnia 27-11-1921 r.
218. Marcinkowski Roman, aptekarz, działacz społeczny, urodził się 1 sierpnia 1847 roku w Poznaniu. Syn Kazimierza i Jadwigi z domu Listewskiej. Uczęszczał do Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu. Studia Farmaceutyczne odbył w Berlinie. Jego żoną była Maria Delizot – Francuska, którą poślubił w 1904 roku w Poznaniu. Od 1905 roku zamieszkał w Kruszwicy. Obok pracy zawodowej pracował również społecznie. Był długoletnim prezesem Rady Nadzorczej Banku Ludowego, członkiem Rady Miejskiej, a od 1913 roku członkiem Magistratu i zastępcą burmistrza. Na przełomie lat 1918/1919 pełnił początkowo obowiązki kontrolera niemieckiego burmistrza, a następnie został pierwszym polskim burmistrzem miasta Kruszwicy. Członek Rady Ludowej w Kruszwicy i Powiatowej Rady Ludowej w Strzelnie. Współorganizator polskiej władzy administracyjnej na terenie miasta. Po I wojnie światowej, jako członek Rady Miejskiej i Wydziału Powiatowego, przyczynił się do rozwoju swojego miasta, a jako członek miejskiej i powiatowej Rady Szkolnej przyczynił się również do zorganizowania i rozwoju polskiego szkolnictwa. Był prezesem zarządu miejskiego i sekretarzem zarządu powiatowego Związku Obrony Kresów Zachodnich, prezesem Związku Ludowo-Narodowego i członkiem Towarzystwa Powstańców i Wojaków. Zmarł 13 lipca 1929 roku w Kruszwicy.
219. Marjanowski Michał, Rodzice: Józef, Maria Cholasz. Ur.: 1897-09-27, Kruszwica. brał udział w Powstaniu Wielkopolskim od 5.1.1919 r. w walkach o Inowrocław i okolice. W dniu 7.1. został ciężko ranny. Mieszkał w Bródzki, rolnik. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 1061, starszy szeregowy. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
220. Markiewicz, Franciszek Bolesław. Rodzice: Jan, Agnieszka Balcerak. Ur.: 1898-01-29, Radziejów. Uchwała Rady Państwa nr: 12.22-0.764 z dnia 1966-12-22. Markiewicz brał udział w Powstaniu Wielkopolskim, a następnie brał udział w służbie wojskowej w 4. p.a.c. w Przemyślu skąd powrócił po demobilizacji w 1922 r.
221. Markiewicz, Jan. Rodzice: Jan, Agnieszka Balcerak. Ur.: 1890-10-18, Radziejów. Uchwała Rady Państwa nr: 12.18-0.746 z dnia 1968-12-18. Jan Markiewicz w okresie Powstania Wielkopolskiego 1918/19r brał udział w walkach o oswobodzenie pow. inowrocławskiego od strony Radziejowa, o miejscowości Chełmce, Kruszwicę i Inowrocław pod dow. por. Downarowicza i Konstantego Małynicza oraz Jana Sęczkowskiego, w szeregach Ochotniczej Straży Pożarnej w Radziejowie. Brał udział w powstaniu od miesiąca grudnia 1918r do końca miesiąca lutego 1919r. Po czym służył w Wojsku Polskim do 1921 r.
222. Masłowski Jan
223. Machtel Michał, rodzice: Antoni, Wiktoria Nawrocka. Ur.: 1889-09-16, Polanowice. Od 01.01.1919 do kwietnia 1919 brał udział z bronią w ręku w Powstaniu Wlkp. przy rozbrajaniu Niemców w Kruszwicy i okolicy oraz w walkach w Inowrocławiu i okolicy, jak Grabie, Opoki, Opoczki i inne miejscowości. Przydział służbowy miał do 9 Kompanii Baonu Nadgoplańskiego pod dow. Ignacego Nowaka. Ze względu na wiek i reklamacje cukrowni w Kruszwicy został w kwietniu 1919 zwolniony z wojska. Narodowości w czasie okupacji 1939-1945 nie zmieniał.
224. Marulewski, Szczepan, Rodzice: Stanisław, Marcianna. Po powrocie z Wojny Światowej 18-12-1918 dołączyłem się do oddziałów powstańczych w Chełmcach powiat Inowrocław i rozbroiliśmy Grenzschutz. Po rozbrojeniu Grenzschutzu udaliśmy się kolejką Cukrowni Kruszwica do miejscowości Biskupie i tam rozbroiliśmy komisariat niemiecki zdobywając kilkanaście karabinów ręcznych. Z Biskupia wróciliśmy kolejką do Kruszwicy i udaliśmy się w kierunku Mątwy koło Inowrocławia i stamtąd poszliśmy od strony toruńskiego toru kolejowego i tam brałem udział w walkach przy zdobywaniu koszar artyleryjskich, po zdobyciu koszar brałem udział w walkach o zdobycie miasta Inowrocławia. Po oswobodzeniu Inowrocławia niemieckie wojska zatrzymały się w okolicy Inowrocławia. Po zdobyciu Inowrocławia zostałem wcielony do 59 Pułk Piechoty 10 Kompania i pod dowództwem kapitana Nowickiego brałem udział w walkach na froncie kujawskim. Kapitan Nowicki był dowódcą 10 Kompanii 59 Pułku Piechoty.
225. Matuszak Leon. Rodzice: Józef, Konstancja Stolarska. Ur.: 1900-02-16, Ostrowo. Od 12.01.1919 brał udział w Powstaniu Wlkp. Wstąpił do 5 p.p. Strzelców Wlkp. w Inowrocławiu, z przydziałem do 8 Kompanii Strzeleckiej dowodzonej przez por. Włodarka, później por. Goterskiego. Brał udział w walkach frontu "Kujawy". Od 1945 pracował jako robotnik rolny w PGR w Ostrowie, gdzie pracował do przejścia na emeryturę.
226. Mazgaj Stefan, rodzice: Jan, Kazimiera. Ur.: 1897-08-09, Inowrocław. 05.02.1919 wstąpił ochotniczo do Kompanii Kruszwickiej Powstańców Wlkp. Brał udział w walkach przeciwko Niemcom w okolicy: Inowrocław, Gniewkowo aż do zakończenia Powstania Wlkp. Następnie pozostał w służbie wojskowej w 5 Pułku Strzelców Wlkp. Mazgaj brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wlkp. od 05.02.1919 do chwili wygaśnięcia Powstania Wlkp. pod dow. rotm. Mielżyńskiego i ppor. Nowaka w walkach na odcinku Toruń, Bydgoszcz, szczególnie zasłużył się przy nocnym wypadzie przy likwidowaniu placówki niemieckiej w rejonie Gniewkowa. Weryfikacja nastąpiła na podstawie przedłożonego zaśw. Archiwum Wojska Polskiego l.dz.4016/ z 12.08.1948 Gdańsk Oliwa oraz zaśw. 2 zweryfikowanych powstańców, zalegalizowane przez Zarząd Oddz. ZBoWiD w Inowrocławiu.
227. Mazalon, Leon. Rodzice: Andrzej, Franciszka Wojdyłło. Ur.: 1902-02-09, Chełmiczki. Brał udział w Powstaniu Wlkp. od 28.12.1918 do 30.01.1919 pod Gnieznem (zdobywanie koszar), Zdziechową, następnie wcielony jako ochotnik do 2 (16) Pułku Ułanów Wlkp. Był na froncie Słupia, Kępno, Sulmierzyce, Odolanów, w szwadronie 4 pod dow. rotm. Płacheckiego.
228. Mazur Józef
229. Mazurek Szczepan, powstaniec poległ w walkach pod Opoczkami, 18 lutego 1919 r.
230. Mazurek Szczepan, poległy w Opokach, pochowany na cmentarzu w Polanowicach.
231. Mazurkiewicz, Władysław, Rodzice: Michał, Pelagia Urbańska. Ur.: 1899-06-12, Brześć . Uchwała Rady Państwa nr: 06.14-0.217 z dnia 1965-06-14. Władysław Mazurkiewicz jest zweryfikowanym członkiem naszego Związku z tytułu uczestnictwa z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim. Wymieniony wstąpił ochotniczo w dniu 2.I.1919 r. do oddziału powstańczego i brał udział w rozbrajaniu Grenzschutzu na odcinku Brześć-Jeżyce pod dowództwem Jana Bogacza z Pieck. Następnie dnia 5 i 6.I.1919 r. walczył o oswobodzenie Inowrocławia pod dowództwem Fr. Niwickiego a od 7.i.1919 r. do końca roku 1919 r. brał udział w walkach powstańczych w 10 kompanii 5 p.p. / późniejszy 59 p.p./ pod dowództwem Fr. Nowickiego i Leona Głowackiego na odcinku północnym frontu wielkopolskiego. Następnie brał udział w akcji przejmowania ziem pomorskich w myśl Traktatu Wersalskiego.
232. Meissner Stefan, rolnik, prowadził gospodarstwo rolne w Rzepiszynie koło Kruszwicy. Był współzałożycielem i pierwszym prezesem Kółka Rolniczego w Kruszwicy. Jako porucznik brał udział w akcji zbrojnej Powstania Wielkopolskiego w Kruszwicy i Inowrocławiu.
233. Mensch Mieczysław
234. Mensch Zygmunt
235. Mesoktel(?) Michał, robotnik, ur. 16.09.1889, Polanowice. Mieszkał w Kruszwicy, przy ul. Zamkowa 10. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 4891. W powstaniu starszy szeregowy. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
236. Michalski Wincenty
237. Miech Franciszek
238. Miech Władysław
239. Mielcarek Antoni, rolnik, działacz społeczny. Urodzony 22 maja 1894 roku w Chełmcach. Syn Ignacego i Magdaleny z domu Piaseckiej. Na przełomie 1918/1919 uczestniczył w walkach z Niemcami w powiecie strzelińskim. W 1923 roku ożenił się z Heleną Kempską i zamieszkał na stałe w Chełmiczkach. W okresie międzywojennym aktywny członek Kółka Rolniczego, Towarzystwa Powstańców i Wojaków oraz prezes Stronnictwa Narodowego w Chełmcach. Okres okupacji hitlerowskiej spędził w Generalnej Guberni ukrywając się przed niemiecką policja. Po II wojnie światowej wrócił do Chełmiczek. Tu zmarł 18 sierpnia 1966 roku.
240. Mielcarek Jan, rolnik. Urodzony 23 kwietnia 1898 roku w Jaksicach. Syn Wojciecha i Salomei z domu Kosiak. Uczestniczył w Powstaniu Wielkopolskim na terenie powiatu inowrocławskiego. W okresie międzywojennym członek Kółka Rolniczego i prezes Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Jaksicach. Na początku okupacji hitlerowskiej przebywał w inowrocławskim więzieniu a następnie wywieziony został do Chełma Lubelskiego. Tam ożenił się z Ireną Dorszewską. Po wojnie wrócił do Jaksic.
241. Mielcarek Kacper, rolnik z Chełmc
242. Mielcarek Stanisław, rolnik, działacz społeczny. Urodzony 29 kwietnia 1885 roku w Bachorcach. Syn Walentego i Marcjany z domu Dybały. W 1909 roku ożenił się z Anastazją Królakówną ze Rzwanowic. Mieszkał i prowadził gospodarstwo rolne w Chełmcach. Uczestniczył w Powstaniu Wielkopolskim na terenie powiatu strzelińskiego. Długoletni sołtys i ławnik Rady Gminnej, członek zarządu Banku Ludowego w Chełmcach. Członek Związku Ludowo-Narodowego, sekretarz a następnie wiceprezes Kółka Rolniczego. W latach 1930-1932 prezes Towarzystwa Powstańców i Wojaków. Okres II wojny światowej spędził w miejscowości Olchowiek koło Chełma Lubelskiego. Po wojnie wrócił do Chełmc. Zmarł 30 kwietnia 1973 roku.
243. Mielcarek Walenty, rolnik, działacz społeczny. Urodzony 5 lutego 1884 roku w Chełmcach koło Kruszwicy. Syn Ignacego i Magdaleny z domu Piaseckiej. Ożenił się z Wiktorią Żelazną. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego na terenie Chemce. W okresie międzywojennym członek Kółka Rolniczego, prezes a następnie prezes honorowy Towarzystwa Powstańców i Wojaków. Prezes Związku Powstańców Wielkopolskich. Członek Rady Gminnej w Chełmcach i Sejmiku Powiatowego w Strzelnie. W 1939 roku wysiedlony przez Niemców do Radziejowa Kujawskiego. Po wojnie wrócił do rodzinnej miejscowości. Zmarł 24 stycznia 1947 roku w Chełmcach.
244. Mielcarek Wincenty, rodzice: Andrzej, Jadwiga. Ur.: 1900-12-19, Cleveland USA. Ochotniczo wstąpił do oddziału powstańczego w Kruszwicy i z nim brał udział 5 i 6 stycznia 1919 r. w walkach o Inowrocław i następnie w walkach o Złotniki Kujawskie i Łabiszyn. Po zorganizowaniu stałych jednostek wcielony został do 9 kompanii 5 Pułku Strzelców Wlkp. i z nią brał udział w walkach na odcinku północnym frontu wielkopolskiego. Razem ze swym oddziałem przejmował w końcu 1919 r. ziemie pomorskie.
245. Mila Jan
246. Mila Stanisław
247. Miśkiewicz Stanisław, Rodzice: Franciszek, Franciszka. Ur.: 1895-05-05, Kruszwica. Jako żołnierz armii pruskiej wraca w grudniu 1918 w strony rodzinne (Kruszwica) i bierze czynny udział w zebraniach konspiracyjnych przygotowujących Powstanie Wlkp. 23.12.1918 zostaje przez Komitet z Kruszwicy delegowany do Poznania w sprawach organizacji Powstania Wlkp. 01.01.1919 bierze czynny udział w Powstaniu Wlkp. (brał udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. p.por Kazimierz Dratwiński, jako adiutant) jako organizator oddziałów kruszwickich i dowódca jednego z oddziałów w oswobodzeniu Kruszwicy, Inowrocławia i okolicznych miejscowości. Następnie w akcji pod Łabiszynem, Dąbrówką, Tarkowem, Dobrogościcami, Wielowsią, Wierzbiczanami, Gąskami, Opoką, Opoczkami w tzw. Batalionie Kruszwickim, który 06.01.1919 przeformowany zostaje jako Batalion 5 p.p. Strzelców Wlkp. z garnizonem w Inowrocławiu.
248. Molenda Józef, Rodzice: Jan, Michalina. Ur.: 1897-01-22, Kruszwica. brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim. Dnia 2.o.1919 zgłosił się ochotniczo do oddziału powstańczego i brał udział w walkach na odcinku Strzelno oraz w walkach o oswobodzenie Kruszwicy. W dniach 5.01.1919 brał udział w walkach o oswobodzenie Inowrocławia pod dowództwem kpt Nowaka Ignacego. Po zakończeniu walk powstańczych pozostał nadal przy wojsku i zwolniony dnia 3.01.1930 jako st. sierżant.
249. Molenda Józef, Rodzice: Piotr, Julianna. Ur.: 1894-03-15, Kruszwica. Z dniem 31.12.1918 r. wstąpił ochotniczo do oddziału powstańczego dowodzonego przez por. Włodzimierza Skrzydlewskiego i brał udział w rozbrajaniu straży granicznej niemieckiej na odcinku Wójcin, Strzelno. W dniu 2.1.1919 r. brał udział w oswobodzeniu Strzelna, zaś w dniach 5 i 6.1.1919 r. w walkach o dworzec w Inowrocławiu i w potyczkach pod Wierchowicami i Gniewkowem.
250. Molenda Stanisław, Rodzice: Jan, Stanisława Rósler. Ur.: 1892-01-29, Kruszwica. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim z bronią w ręku przy oswabadzaniu miasta Kruszwicy (dowódca karabinów maszynowych pod rozkazami Dratwińskiego) i okolicy oraz przy oswobodzeniu Inowrocławia w czasie od 01 stycznia 1919 r. i następnie służba wojskowa zawodowa do 1939 roku jako dowódca kompanii powstańczej późniejszy d-ca batalionu w stopniu majora. Poległ na polu chwały 18 września 1939 roku. Zasługuje na odznaczenie pośmiertne z tytułu udziału w Powstaniu Wielkopolskim.
251. Mróz Józef. Rodzice: Franciszek. Ur.: 1901-05-11, Ostrowo. 04.01.1919 jako ochotnik z bronią w ręku bierze udział w walkach powstańczych o Poznań, Gniezno, Nakło, Rynarzewo pod dowództwem mjr. Sławińskiego. Pracuje jako ślusarz-spawacz w Tramwajach Miejskich w Bydgoszczy.
252. Mróz Marcin. Rodzice: Franciszek, Marianna Lutomska. Ur.: 1895-10-20, Ostrowo. Marcin Mróz brał udział w Powstaniu Wielkopolskim od dnia 28.12.1918 r. walcząc na szlaku od Strzelna - Kruszwica do Inowrocławia pod dow. Owczarskiego., a pod Inowrocławiem jako sanitariusz przydzielony został do mjr. dr. Sikorskiego. Otworzyli punkt opatrunkowy w Kruszwicy w szkole. Po oswobodzeniu Inowrocławia brał udział do końca walk powstańczych na odcinku Złotniki Kujawskie.
253. Molenda Władysław, rodzice: Kazimierz, Katarzyna. Ur.: 1899-09-15, Dulsk. Wstąpił ochotniczo w szeregi powstańcze i brał udział w walkach o oswobodzenie Inowrocławia i na froncie kujawskim o Złotniki, Nową Wieś, Brzozę. Dnia 02.02.1919 został ranny w walkach pod Czarnkowem. Dowódcą był późniejszy kapitan Franciszek Rogowski. Brał udział w szeregach 59 Pułku Piechoty w kampanii wrześniowej na szklaku od Bydgoszczy do Puszczy Kampinoskiej. Po rozbiciu przedzierał się w strony rodzinne do Inowrocławia. Okres okupacji i do 1964 pracował w Zakładach Sodowych w charakterze pracownika fizycznego.
254. Mróz z Chełmiczek
255. Mróz Franciszek
256. Mróz Walenty
257. Műhlnickel Józef, sierżant, pilot w II Eskadrze Wielkopolskiej.
258. Nadzieja Bartłomiej, rodzice: Andrzej, Marianna. Ur.: 1897-07-25, Witowice. 03.01.1919 wstąpił jako ochotnik w szeregi powstańcze w Kruszwicy i brał czynny udział z bronią w ręku przy oswobodzeniu Kruszwicy a następnie 5 i 6 stycznia 1919 w walkach o Inowrocław pod dow. por. Nowaka Ignacego. Następnie od 11.01.1919 brał udział w walkach pod Złotnikami Kujawskimi i okolicy do końca kwietnia 1919. Po zakończeniu działań powstańczych został zwolniony w 1921 i objął pracę w cukrowni w Kruszwicy, tam pracował bez przerwy do 1953 na stanowisku kier. parowozu. Od 1953 do 1966 jako magazynier w G.S. w Kruszwicy skąd w lutym 1966 przeszedł na emeryturę.
259. Nadzieja Józef
260. Nawrocki Antoni. Rodzice: Piotr, Józefa. Ur.: 1888-12-29, Polanowice. Bierze czynny udział jako powstaniec-ochotnik przy oswobodzeniu miasta Kruszwicy i okolicy oraz Inowrocławia, a także okolicznych miejscowości w powiecie inowrocławskim, pod dowództwem kpt. Nowickiego. Inne źródło: ur. 21.12.1888, Polanowice. Mieszkał we wsi Polanowice - rolnik. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 4904, starszy szeregowy. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
261. Nawrocki Szczepan
262. Niewiadomski Bronisław. Rodzice: Józef, Marianna. Ur.: 1899-07-17, Kruszwica, brał czynny udział bronią w ręku w Powstaniu Wlkp. od 04.01.1919 w oswobodzeniu Kruszwicy oraz 05.01.1919 i 06.01.1919 przy zdobywaniu poczty i dworca w Inowrocławiu, pod dowództwem kpt. Cymsa. Bezpośrednio wcielony do 55 Pułku Strzelców Wlkp., z którego zwolniony został 15.11.1920 do rezerwy w stopniu szeregowca. Podstawa: Zaświadczenie sierż. Lewickiego Wacława z Poznania z 24.02.1957, zatwierdzone przez Zarząd Okręg. ZBoWiD i zaświadczenie RKU Jarocin z 03.06.1946.
263. Niklewski Aleksy oficer gospodarczy i płatniki mianowany przez Dratwińskiego w Kruszwicy.
264. Norwid-Kudło Edmund, porucznik pilot, dowódca 2 Eskadry Wielkopolskiej.
265. Nowacka Antonina
266. Nowak Antoni. Rodzice: Adam, Maria. Ur.: 1893-12-17, Kruszwica. Bierze udział początkowo w zebraniach konspiracyjnych na terenie Kruszwicy (szef komapanii pod roz. Dratwińskiego), następnie jako ochotnik włącza się do grupy powstańczej i bierze czynny udział z bronią w ręku przy oswobodzeniu miasta Kruszwicy i okolicy oraz miasta Inowrocławia oraz okolicznych miejscowości począwszy od dnia 01 stycznia 1919r. do dnia 18 lutego 1919 r. oraz w walkach na odcinku Inowrocław-Brzoza pod d-twem kpt. Prusinowskiego i kpt. Nowickiego Franciszka. Bierze udział w bojach stoczonych przez grupę powstańczą, gdzie mianowany zostaje do stopnia starszego sierżanta.
267. Nowak Feliks, Rodzice: Michał, Józefa. Ur.: 1900-10-16 (lub wrzesień), Kruszwica. Mając 18 lat wstąpił ochotniczo do oddziału powstańczego w Kruszwicy. Brał udział w walkach o Kruszwicę i Inowrocław w dniach 2 do 8.01.1919 r. pod dowództwem Czesława Prusinowskiego i Pawła Cymsa, po czym wcielony do 9 komp. Baonu Nadgoplańskiego ( 3 bat. 5 Pułk Strz. Wlkp.) pod dowództwem Ignacego Nowaka brał udział w bitwie szubińskiej na odcinku Łabiszyn a dniach 11 do 15.01.1919 r. Po ustabilizowaniu się frontu północnego brał udział w walkach z Grenzschutzem na odcinku Opoki, Wielowieś, Tarkowo, Łabiszyn do końca 1919 r., jak również w szeregach swej kompanii wraz z 15 Dywizją Piechoty Wlkp. w akcji przejmowania ziem pomorskich po myśli Traktatu Wersalskiego. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 6923. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
268. Nowak Ignacy. Powstaniec Wielkopolski. Dowódca oddziału 9 Kompania, pod dow. Dratwińskiego w Kruszwicy.
269. Nowak Marcin. Rodzice: Józef. Ur.: 1875-10-02, Gocanowo. Nowak Marcin zgłosił się dnia 6 stycznia 1919, jako ochotnik do Kompanii Strzelińskiej i brał czynny udział z bronią w ręku w walkach na froncie północno- wielkopolskim pod Strzelnem, Kruszwicą i Czarnkowem, wobec czego zasługuje na odznaczenie Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. W czasie okupacji nie współpracował z okupantem, volkslisty nie posiadał i pozostał Polakiem Jako Powstaniec Wielkopolski został zweryfikowany przez Zarząd Główny Związku Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu z 1947 roku za nr 2350.
270. Nowak Telesfor, syn Józefa i Rozalii z domu Wilandowska, urodzony 10.12.1901 r. we wsi Piecki. Telesfor Nowak od 15 listopada 1918 roku członek Komitetu przygotowującego Powstanie Wielkopolskie. Od 3 stycznia 1919 roku pod dowództwem Jana Bogacza brał udział w rozbrajaniu Niemców w Bachorcach, Paprosie, Dąbrowie Biskupiej. Od 6 stycznia uczestniczył w walkach o Inowrocław, a od 10 stycznia do 18 lutego 1919 roku działał w Ramach Powstania Wielkopolskiego na odcinku Opoki - Wielowieś. Po zwolnieniu z wojska pracował od grudnia 1921 roku, nie wyłączając okupacji w Cukrowni Kruszwica.
271. Nowak Wincenty
272. Nowastowski Leon. Rodzice: Władysław, Katarzyna. Ur.: 1904-04-09, Brześć. Uchwała Rady Państwa nr: 02.27-0.119 z dnia 1980-02-27. Kol. Leon Nowastowski brał udział w Powstaniu Wielkopolskim przy rozbrajaniu Grenzschutzu w Chełmcach i Jeżycach od 3.01.1919 r. do lutego 1919 r.
273. Nowicka Maria, Rodzice: Walerian, Agnieszka. Ur.: 1896-09-08, Kruszwica, dnia 2.1.1919 r. bezpośrednio po opanowaniu przez powstańców miasta Kruszwicy zgłosiła się ochotniczo do dowództwa oddziału powstańczego. Przydzielona została do sztabu Baonu Nadgoplańskiego pod dowództwem Stanisława Miśkiewicza. Pracowała w sztabie do końca marca 1919 r. to jest do chwili wcielenia baonu do 5 Pułku Strzelców Wlkp. Następnie pracowała w sztabie 2 batalionu Toruńskiego Pułku Piechoty do października 1919 r.
274. Nowicki Feliks
275. Nowicki, Franciszek. Rodzice: Walerian, Agnieszka. Ur.: 1891-12-03, Bachorce. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego 1918/19 r. Brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim jako dowódca od 02.01.1919 do 14.01.1919 r. przy oswobodzeniu Kruszwicy i Inowrocławia oraz ich okolic. Od 15.01 do 30.07.1919 brał udział w walkach na froncie północnym, odcinku Opoki, Ostrowo, Wierzchosławice, Brzoza i Łabiszyn na stanowisku dowódcy 10 komp. 5 p.p. strz. Wlkp. Dalszą służbę wojskową poświęca w charakterze oficera zawodowego w 59 p.p. w Inowrocławiu aż do września 1939 r.
276. Ogrodowski, Stanisław, Rodzice: Jan, Katarzyna. Ur.: 1896-04-06, Karczyn. Kiedy na Kujawach w początku wybuchło powstanie Ogrodowski niezwłocznie zgłosił się do szeregów powstańczych, walczył z bronią w ręku, którą przywiózł ze sobą z armii niemieckiej. Wymieniony brał czynny udział w oswobodzeniu Inowrocławia dnia 05.01.1919 r. pod dow. kpt. Cyna najpierw dworca a potem koszar w których stacjonowało jeszcze wojsko niemieckie. Dnia 09.01.1919 r. brał udział we walkach o oswobodzenie okolicznych wiosek, gdzie ukrywały się resztki zdezorganizowanej armii niemieckiej w wioskach: Złotniki Kujawskie, Płonkowo, Nowa Wieś, Wielka i Brzoza. W tej ostatniej wiosce wymieniony został dnia 18.01.1919 r. zwolniony z szeregów powstańczych na skutek wad fizycznych. Na podstawie: Książeczka wojskowa wystawiona przez PKU Poznań dnia 3.05.1923r za Nr. 982.
277. Olejniczak, Andrzej. Rodzice: Jan, Jadwiga. Ur.: 1901-11-24, Skotniki. Udział jego w Powstaniu Wlkp. udokumentowany jest zaświadczeniem CAW z 30.10.1968.
278. Olszanowski Franciszek. Rodzice: Józef, Marianna. Ur.: 1901-12-31, Ostrowo. W dniu 5.01.1919 wstąpił w szeregi powstańcze. Brał czynny udział z bronią w ręku przy oswobodzeniu miasta Inowrocławia w zdobywaniu poczty, dworca i koszar piechoty. Od 10.01.1919 do 18.02.1919 brał udział w walkach na froncie pod Złotnikami Kujawskimi. Następnie wstąpił jako ochotnik do 5 p.p. i brał udział w potyczkach z Niemcami na rożnych odcinkach jak: Tupadły, Broniewo, Opoczki i Opoki. Członek ZBoWiD oddział Inowrocław.
279. Orzechowski Stanisław, syn Tomasza i Marii, urodzony 24.10.1895 r. we wsi Szarlej. Oczachowski Stanisław. Weteran Powstania Wielkopolskiego 1918/19. Dnia 6 grudnia 1918 r. wstępuje jako ochotnik do 1 kompanii inowrocławskiej i bierze udział w walkach o miasta Inowrocław i Bydgoszcz.
280. Osiński Franciszek, poległ w Gąskach, pochowany w Sławsku Wielkim.
281. Osiński Szczepan Franciszek
282. Ostrowski Szczepan, ur. 4 września 1902 r. w Kruszwicy. Najstarszy z ośmiorga rodzeństwa syn Walentego i Katarzyny (z domu Kruszyńska). Brał udział w powstaniu wielkopolskim, podczas którego został ranny. Uczestniczył w oswobodzeniu okolicznych wsi, a później miast Kruszwica i Inowrocławia. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Odbył również czteroletnią służbę wojskową w Stryju (1923-1927). Powiatowa Komenda Uzupełnień została powołana już w maju 1919 r. w celu prowadzenia działań wojennych podczas wojny polsko-bolszewickiej. PKU w Stryju wzięło udział w działaniach obronnych w 1920 i 1939 r. Ochotnik z 1918 r. i rezerwista z 1927 r. brał udział w kampanii wrześniowej. Służył w 3 Komp. 84 Pułku Piechoty – Pinsk. Walczył w Samodzielnej Grupie Operacyjnej Polesie pod dow. gen. Franciszka Kleberga. SGO „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga od 2 października 1939 r. toczyła z Niemcami bitwę pod Kockiem, zadając im spore straty. Zacięte walki przerwała decyzja generała o kapitulacji, podjęta 5 października w związku z brakiem amunicji. Pomimo odniesionych sukcesów, polscy żołnierze ze łzami w oczach składali broń i maszerowali do niewoli. Kończył się ostatni epizod przegranej kampanii 1939 r. Szczepan ranny podczas bitwy pod Kockiem dostał się do niewoli (6 października 1939 r.). Osadzony w obozie resztę wojny spędził w niewoli niemieckiej, między innymi w Berlinie. Po wojnie, w 1945 r. wrócił do rodzinnych stron, do wsi Wróble (gmina Kruszwica), gdzie zajmował się rolnictwem. W 1947 r. wraz z rodziną osiadł w Biedrzychowicach Dolnych, gmina Żary, gdzie zmarł 4 grudnia 1974 r.
283. Ożga Florian, syn Marcelego i Weroniki. Urodzony 4.05.1899 r. we wsi Wola Wapowska. Florian wstąpił dnia 5 stycznia 1919 roku do Ochotniczej Kompanii Trzemeszeńskiej, z którą pod dowództwem Wleklińskiego Władysława brał udział w walkach przeciwko Grenzschutzowi pod Łabiszynem, Antoninkiem, Władysławowem i innymi miejscowościami na froncie północnym odcinek II. Na skutek odniesionych ran w armii zaborczej w dniu 11 lutego 1919 r. umieszczony zostaje w szpitalu w Mogilnie, gdzie leczył się ponieważ rany się odnowiły. Po zupełnym wyleczeniu wstępuje do 17 Pułku Artylerii Ciężkiej w Poznaniu. Zdemobilizowany zostaje z Wojska Polskiego w listopadzie 1921 r.
284. Pacanowski Antoni, Rodzice: Andrzej, Franciszka Klawczyńska. Ur.: 1898-06-07, Kruszwica. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego w Kruszwicy od dnia 3 stycznia 1919 r. brał udział w walkach o oswobodzenie Kruszwicy, Inowrocławia i okolicy jak Murzynowo, Tarkowo, Nowa Wieś Wielka i Złotniki Kujawskie.
285. Pacanowski Szczepan, Rodzice: Andrzej, Franciszka. Ur.: 1890-11-18, Kruszwica. Jako ochotnik wstępuje do oddziału powstańczego na terenie Kruszwicy biorąc udział w walkach o Kruszwicę pod dowództwem por. Nowickiego od dnia 2 stycznia 1919r. Następnie z oddziałem Kruszwickim bierze udział w bojach o Inowrocław, Jaksice, Tarkowo i okolice gromady. Inne źródło: ur. 18.11.1890, Kruszwica. Mieszkał po powstaniu w Kruszwicy, na ul. Powstańców Wielkopolskich 18. Szeregowy Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 6924. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
286. Pacholski Bartłomiej, Rodzice: Jakub, Józefa. Ur.: 1898-07-23, Jeżewice. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim w czasie od 1.1. do dnia 30.6.1919 r. pod dowództwem por. Głowackiego i kpt. Dratwińskiego przy oswobodzeniu Jeżyc, Chełmic, Kruszwicy, Inowrocławia, Złotnik Kujawskich, Terkowa, Łabiszyna, Gąsawy i Żnina. Następnie z 16 Pułkiem Ułanów brał udział w akcjach tej jednostki do 1921 r. w którym został zwolniony do rezerwy. Inne źródło: robotnik, ur. 23.07.1898, Jerzyce. Mieszkał w Kruszwicy, ul. Rybacka. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 1069. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
287. Pacholski Władysław
288. Paczkowski Wincenty, Rodzice: Jan, Stanisława. Ur.: 1901-07-17, Karczyn. Wincenty Paczkowski. Dnia 5.01.1919 r. wstąpił jako ochotnik w szeregi powstańcze w Inowrocławiu i brał udział z bronią w ręku przy oswobodzeniu tego miasta w dniu 6.01.1919 r. następnie walczył w dniach od 10.01.1919 r. pod Złotnikami Kujawskimi i okolicy pod dow. por. Kaszyńskiego. Po zakończeniu Powstania Wielkopolskiego pozostał w WP w charakterze podoficera zawodowego do 1939 r.
289. Pałczyński Stanisław, dow. 12 Kompania w Kruszwicy, pod rozkazami Dratwińskiego.
290. Pałecki Kazimierz, poległ w Gąskach, pochowany w Sławsku Wielkim.
291. Paprocki Jan
292. Pałecki Kazimierz
293. Pańka Władysław, syn Szczepana i Józefy Mielcarek. Urodzony 18.03.1891 r. we wsi Wola Wapowska. Pańka Władysław brał czynny udział z bronią w ręku w w Powstaniu Wielkopolskim od 29.12.1918 r. w Kompanii Kwieciszewskiej pod dowództwem Michała Badyny i walczył o Mogilno, Strzelno, Kopce, Salin, Łabiszyn, Antoniewo, Brzozy i Rynarzewo pod dowództwem plutonowego Wleklińskiego oraz por. Wizego w 4 Kompanii Trzemeszyńskiej.
294. Paprocki Jan, dowodził taborami w Kruszwicy, pod rozkazami Dratwińskiego.
295. Paruzal z Chełmc
296. Pawlak Franciszek. Rodzice: Wojciech, Franciszka. Ur.: 1892-02-11, Ostrowo. Pawlak Franciszek wstąpił jako ochotnik do Powstania Wielkopolskiego dnia 28 grudnia 1918 r. i brał czynny udział z bronią w ręku do dnia 27.02.1919 r. w walkach pod Inowrocławiem, Złotnikami Kujawskimi, Łabiszynem, Chodzieżą, front Nadnotecki pod dowództwem por. Wypijewskiego, kpt. Raszewskiego i kpt. Rosy.
297. Pawlak, Jan. Rodzice: Marcin, Marianna. Ur.: 1890-08-09, Bachorce. Brał czynny udział w Powstaniu Wlkp. z bronią w ręku w walkach z Niemcami na linii: Płonkowo, Rojewo, Żelechlin, Broniewo, Złotniki Kujawskie, Tarkowo. Członek ZBoWiD Gniewkowo.
298. Pawlak Józef. Rodzice: Wojciech, Franciszka. Ur.: 1902-03-17, Ostrowo. W dniu 5.01.1919 r. wstąpił w szeregi powstańcze w Inowrocławiu. Brał czynny udział z bronią w ręku w oswobodzeniu m. Inowrocławia przy zdobywaniu dworca. Od dnia 10.01.1919 r. w walkach na froncie pod Złotnikami Kujawskimi. Potem wstąpił jako ochotnik do 5 p.p. i brał udział w potyczkach z Niemcami pod Kaczkowem i Ostrowem.
299. Pawlak, Józef. Rodzice: Marcin, Antonina. Ur.: 1901-03-05, Bachorce. Kol. Pawlak Józef jest zweryfikowanym członkiem zwyczajnym ZBoWiD na podstawie posiadanego oryginalnego zaświadczenia centralnego Archiwum Wojskowego potwierdzającego jego udział w Powstaniu Wielkopolskim. Kol. Pawlak dnia 5 stycznia 1919 r. jako ochotnik wstąpił w szeregi powstańcze w Inowrocławiu, gzie brał czynny udział z bronią w ręku w oswobodzeniu miasta Inowrocławia i okolicznych miejscowości jak Złotniki Kujawskie, Tarkowo, Rojewo.
300. Pawlak Wincenty
301. Pawlak Teodor
302. Pawłowski Jan, rodzice: Michał, Marianna. Ur.: 1899-04-14, Murzynowo. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego 1918/19. Dnia 12.01.1919 przeszedł linię frontu pod Gniewkowem i wstąpił jako ochotnik w szeregi powstańcze w Inowrocławiu, biorąc czynny udział z bronią w ręku w walkach na odcinku Bąbolin, Wierzchosławice, Kaczkowo pow. Inowrocław i Łabiszyn do dnia 6.06.1919 r.
303. Pelz Kazimierz
304. Pętkowski Tadeusz, ziemianin, działacz społeczny. Ur. 11 września 1900 r. w Kuźnierzu kolo Strzelna. Syn Władysława i Zofii z domu Skrzydlewskiej. Gospodarował w Woli Kożuszkowej. Walczył w powstaniu wielkopolskim w pododdziale Jana Głowackiego. Zm. 4 stycznia 1973 r. w Katowicach.
305. Pierog Kazimierz, syn Józefa i Nepomucyny. Urodzony 22.02.1891 r. we wsi Wola Wapowska. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim jako ochotnik z bronią w ręku przy oswobadzaniu miasta Kruszwicy w dniach 1-2.01.1919 r., oraz w dniu 5 stycznia 1919 r. przy oswobadzaniu Inowrocławia i okolicy, jak Złotniki Kujawskie, łącznie do dnia 16.04.1919 r. pod dowództwem porucznika Owczarskiego Józefa. Inne źródło: strażnik, ur. 22.02.1891, Wola Wapowska. Mieszkał w Kruszwicy, ul. Wiejska 13. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 9697, kapral. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
306. Pietrzak Jan, syn Józefa i Józefy Krawczak. Urodził się 15.07.1899 r. we wsi Złotowo . Jan brał udział w akcji rozbrajania Niemców i placówek Straży Granicznej w rejonie Złotowa w dniach 2 do 5 stycznia 1919 r. Dzięki doskonałej organizacji powstańca Pietrzaka całość placówki złotowskiej została rozbrojona, bez strat i doprowadzona w całości do oddziału powstańczego do Kruszwicy, gdzie złożono również zdobytą broń i amunicję. Powstańcy złotowscy dołączyli do oddziału powstańczego w Kruszwicy. Jan Pietrzak wskutek zachorowania na grypę panującą w tym czasie "Hiszpankę" musiał wrócić do domu.
307. Pietrzak Józef , Rodzice: Michał, Antonina. Ur.: 1901-02-19, Pójcin. W pierwszej połowie listopada 1918 r. wstąpił do 1 komp. Straży i Służby Bezpieczeństwa - Batl. Poznań. Od dnia 27 grudnia 1918 r. bierze udział z bronią w ręku w walkach o wyzwolenie m. Poznania w grupie por. Edmunda Krauzego, a następnie na froncie zachodnim pod Grójcem, Chobienicami, Zbąszyniem i in. miejscowościami w grupie por. Hądzlika, a nast. w oddziale por. Adama Kowalczyka, aż do zakończenia działań powstańczych. Poz zakończeniu tych działań pozostał w służbie czynnej w 5 p.strzel.wlkp./59 pp./ do listopada 1922 r.
308. Pińkowski Kazimierz
309. Pińkowski Roman
310. Piotrowski Jan urodził się 2 czerwca 1899 r., w miejscowości Chełmiczki. Syn Józefa i Antoniny z domu Bilak. Został zweryfikowany jako Powstaniec Wlkopolski na podstawie zaświadczenia Archiwum Państwowego Poznań. Brał czynny udział w Powstaniu Wlkopolskim w luźnych oddziałach, następnie w Kompanii Kruszwickiej o Inowrocław na froncie kujawskim, pod dow. kpt. Nowickiego, obecnie podpułkownika. Po zakończeniu akcji powstańczej pełnił służbę wojskową w 59 Pułku Piechoty Wielkopolskiej do sierpnia 1922, przeniesiony do rezerwy. Okres okupacji przepracował w mleczarni w Chełmcach do chwili przeniesienia na emeryturę.
311. Piotrowski Kazimierz. Rodzice: Józef, Józefa. Ur.: 1900-02-17, Kruszwica. W dniu 3 stycznia 1919 roku wstąpił ochotniczo do powstańczej kompanii kruszwickiej. Brał czynny udział w Powstaniu Wlkp. Walczył z bronią w ręku o oswobodzenie miasta Kruszwicy. Następnie w dniach 5 i 6.01.1919 walczył o oswobodzenie Inowrocławia. Zdobywał z innymi dworzec kolejowy i koszary. W składzie kompanii kruszwickiej walczył na kierunku Braniewa, Wierzchosławic, Tarkowa, Budziaków, Dąbrówki, Jerzewa z nawiązywaniem łączności z Łabiszynem.
312. Piotrowski Ksawery po powstaniu mieszkał w Kruszwicy, ul. Rynek 10, brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
313. Piotrowski Stanisław z Chełmiczek, brat Jana. Przed wybuchem powstania wielkopolskiego służył w armii pruskiej, wrócił z frontu francuskiego i dołączył do powstańców w Chełmcach. Obaj bracia otrzymali Krzyże Powstańcze — wspomina pani Emila Lewandowska, krewna powstańców. Jan i Stanisław byli braćmi jej babci.
314. Piotrowski, Czesław. Rodzice: Jan, Anna. Ur.: 1900-10-09, Chrosno. Wstąpił w dniu 01.01.1919 r. ochotniczo do Kompanii Gnieźnieńskiej i brał udział z bronią w ręku w walkach o Inowrocław, Szubin, Rynarzewo. Pozostał w składzie 58 pułku piechoty biorąc udział we wszystkich walkach tego pułku. Za waleczność w czasie walk przeciwko Niemcom został przez dowództwo 14 Dywizji Piechoty odznaczony "Krzyżem Walecznych". Jest powstańcem wielkopolskim i został zweryfikowany przez Zarząd Główny Zw. Powstańców Wlkp. za nr 3371 z dnia 21.08.1947 r. Jest członkiem ZBoWiD i posiada legitymację nr 042680. W czasie okupacji pozostał Polakiem i nie współpracował z okupantem.
315. Płocki Marcin – murarz, ur. w 1866 r. w Wiecininie. Syn Józefa i Rozalii z domu Wasielewskiej. Mieszkał i pracował w Kruszwicy. W 1924 r. był członkiem zarządu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, członkiem Towarzystwa Powstańców i Wojaków i zastępcą przewodniczącego oddziału Budowlanego Związku Zawodowego Polskiego w Kruszwicy. Zmarł 9 lutego 1936 r. w Kruszwicy.
316. Pokorski Wincenty. Rodzice: Jan, Antonina Podolska. Kol. Pokorski Wincenty brał udział w Powstaniu Wielkopolskim w dniach od 2.I.1919 r. do 26.2.1919 r. w oswobodzeniu Kruszwicy, Inowrocławia i okolic, pod dowództwem por. Nowaka Ignacego. Od 20 marca 1919 r. należał do Straży Ludowej w Poznaniu do sierpnia 1919 r. po czym przeniesiono go do I Pułku Piechoty w Bytomiu.
317. Pokowski Wincenty ur. 19.01.1894, Orpikowo. Po powstaniu mieszkał w Kruszwicy, na ul. Zamkowej. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 9702. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
318. Pokorski Wojciech – mistrz szewski, ur. 30 marca 1893 r. w Rzepowie koło Kruszwicy. Syn Stanisława i Marcjanny z domu Paluszak. Mieszkał i pracował w Kruszwicy. Ławnik Magistratu. W 1927 r. wybrany członkiem zarządu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”. Wyróżniony Odznaką „Za walkę o polską szkołę”. Zmarł 24 lutego 1955 r.
319. Posadzy Antoni
320. Prusak Antoni, rodzice: Szczepan, Ewa. Ur.: 1901-01-15, Kruszwica, od 2.1.1919 brał czynny udział w walkach pod Kruszwicą i Inowrocławiem. Od 19.02.1919r do października 1921 w wojsku polskim.
321. Prusinowski Czesław, dokładnie: Kpt. Czesław Pobóg-Prusinowski ps. „Auerbach” (ur. 16.X.1893 r. w Rudczanach, w pow. inowrocławskim, zm. 31.II.1924 r. w Poznaniu). Był synem przemysłowca z Kruszwicy. Po ukończeniu gimnazjum w Inowrocławiu kontynuował naukę w Szkole budowlanej w Poznaniu. W czasie I wojny światowej został wcielony do Armii Cesarstwa Niemieckiego. Walczył na froncie zachodnim początkowo jako artylerzysta, a następnie obserwator lotniczy i saper. Awansował na podporucznika. Był jednym z organizatorów i uczestników powstania wielkopolskiego w Kruszwicy. W lutym 1919 roku jako szef sztabu Grupy generała Konarzewskiego wziął udział w walkach o Lwów. Następnie dowodził kompanią XIV Batalionu Saperów na wojnie z Ukraińcami i bolszewikami. Wyróżnił się 14 sierpnia 1920 roku w walce pod Okuniewem prowadzonej w ramach Bitwy Warszawskiej. Od grudnia 1920 roku do stycznia 1921 roku pełnił obowiązki dowódcy XXIII Batalionu Saperów w Poznaniu. Od lutego 1921 roku działał na terenie Górnego Śląska. W trakcie III Powstania dowódca grupy destrukcyjnej „UE”, a następnie dowódca grupy fortyfikacyjno-operacyjnej „Wschód”. Po zakończeniu działań wojennych odbył roczne przeszkolenie wojskowo-techniczne w Kościuszkowskim Obozie Szkolnym Saperów w Warszawie. W latach 1922-1923 dowodził XVII Batalionem Saperów w Poznaniu. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 81. lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów. Jego oddziałem macierzystym był wówczas 1 Pułk Saperów w Wilnie. W 1923 roku objął dowództwo XIV Batalionu Saperów w Poznaniu i jednocześnie pełnił funkcję referenta technicznego 14 Dywizji Piechoty. Utonął 31 marca 1924 roku w Poznaniu w czasie działań przeciw powodziowych na rzece Warta. Msza żałobna odbyła się w poniedziałek 7 kwietnia 1924 roku o godz. 17.00 w Kościele Garnizonowym w Poznaniu. Zwłoki kapitana Prusinowskiego zostały odnalezione w środę 16 kwietnia 1924 roku w odległości około 200 m od miejsca, w którym utonął. Pochowany następnego dnia na Cmentarzu Garnizonowym w Poznaniu. Kondukt maszerował z kaplicy Szpitala Okręgowego Nr 7. „Trumnę, pokrytą licznymi wieńcami umieszczono na pontonie, zaraz za nią prowadzono konia śp. kapitana Prusinowskiego”. W ceremonii pogrzebowej wziął udział między innymi prezydent Poznania Cyryl Ratajski. Pomnik nagrobny na cmentarzu ufundowali żołnierze 7 Pułku Saperów Wielkopolskich. Ordery i odznaczenia: Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, Srebrny Krzyż Zasługi odznaczony pośmiertnie 30 grudnia 1924 roku, Krzyż Obrony Lwowa, Odznaka Frontu Litewsko-Białoruskiego.
322. Prusinowski Zygmunt, główny dowódca ochotników kruszwickich w powstaniu wielkopolskim.
323. Przybylski, Stanisław. Rodzice: Wojciech, Józefa. Ur.: 1900-03-21, Witowice. Brał czynny udział w akcji zbrojnej w powstaniu o wyzwolenie ziemi wielkopolskiej od dnia 17 listopada 1918 w 2 kompanii pod dowództwem por. Molendy w Batalionie Podhaleńskim. Brał udział w walkach o wyzwolenie Inowrocławia, Gniewkowa, Nowej Wsi i na odcinku Bydgoskim. Po zakończeniu Powstania jako ochotnik wstąpił do Wojska Polskiego i przydzielony został do 3 baonu kolejowego w Poznaniu i brał udział w walkach na froncie wschodnim. Zwolniony z wojska w 1921 r. Podczas okupacji hitlerowskiej w listopadzie 1939 wywieziony został na roboty przymusowe do Kulkwitz k/Lipska, gdzie pracował jako pracownik fizyczny do zakończenia II wojny światowej.
324. Przybysz Stanisław, syn Wojciecha i Marianny Sulskiej, urodzony 4.04.1893 r. we wsi Karsk. W latach 1918-1919 brał czynny udział w walkach powstańczych Powstania Wielkopolskiego o wyzwolenie Ziem Wielkopolski i Kujaw. Za czynny udział w oswobodzeniu Inowrocławia i Kujaw 28.03.1932 otrzymał dylom uznania oraz odznakę Powstańca Broni "Wdzięczna Wielkopolska 1918/1919". Do 1939 prowadził gospodarstwo rolne a w czasie okupacji pracował jako woźnica w Zakładzie "Brody" w Toruniu. Po wojnie również przez pewien czas pracował jako woźnica, a następnie w Spółdzielni "Nadwiślanka" w charakterze robotnika gospodarczego do momentu przeniesienia na emeryturę.
325. Radomski Franciszek, syn Marcina i Józefy. Urodzony 30.09.1900 we wsi Wróble. Franciszek brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim 1918/1919 roku. W walkach o oswobodzenie miasta Inowrocławia, Złotnik Kujawskich i okolicy w 2 Kompanii 5 Pułku Strzelców Wielkopolskich pod dowództwem porucznika Gutorskiego od 05.01.1919 r. Służył w wojsku do 01.02.1922 r.
326. Radulski Franciszek, rodzice: Wojciech, Katarzyna Furmańska. Ur.: 1888-01-08, Janocin. Zweryfikowany na podstawie zeznań dwóch świadków, uczestników Powstania Wlkp. Brał udział od 02.01.1919 do 18.02.1919 w Oddziale Powstańczym w Kruszwicy. Dowódcy: Sołtysiak i Nowak Ignacy. Brał udział w oswobodzeniu Kruszwicy i okolicy. W czasie okupacji przebywał na terenie Kruszwicy i pracował jako robotnik w zakładach niemieckich. Po wyzwoleniu pracował jako robotnik w Państwowym Gospodarstwie Rybackim, z którego to zakładu przeszedł na emeryturę. W czasie okupacji hitlerowskiej narodowości polskiej nie zmieniał.
327. Radtke Leon, został przydzielony komendantowi stacji kolejowej Prusinowskiemu jako specjalista przy obronie dworca kolejowego w Kruszwicy.
328. Rakowski Józef. Rodzice: Michał, Józefa Gałgańska. Ur.: 1897-02-08, Ostrowo. Nr weryf. 3906. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego 1918/19 r. Brał czynny udział przy oswobodzeniu Inowrocławia i okolicy, Gniewkowa, Tarkowa. Jest czynnym członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację - koło w Janikowie.
329. Ratajczak Ludwik
330. Relka Jan
331. Rogalski Piotr. Rodzice: Michał, Rozalia Mrówczyńska. Ur.: 1896-11-26, Ostrowo. Kol. P. Rogalski brał udział w Powstaniu Wielkopolskim w walczył z Grenzschutzem przy oswobodzeniu Kruszwicy i Inowrocławia a następnie w szeregach 5 Pułku Strzelców Wlkp. na froncie zachodnim i południowym.
332. Rogoziński Jan, rodzice: Wawrzyniec, Marianna. Ur.: 1895-05-18, Janowice. W listopadzie 1918 r. zdezerterował z armii niemieckiej i brał bezpośredni udział w pracach przygotowawczych do powstania wielkopolskiego w miejscowości Kruszwica. W dniu 3 stycznia 1919 r. brał czynny udział z bronią w ręku w powstaniu w Kruszwicy jako powstaniec szeregowiec i po uwolnieniu tego miasta od "Grenzschutzu" brał udział z bronią w ręku przy oczyszczaniu miejscowości Strzelno, Mogilno, Trzemeszno, Mątwy, Inowrocław, Pakość. Po rozgromieniu niemieckich oddziałów wstąpił do oddziału powstańców wielkopolskich a mianowicie do kompanii nadgoplańskiej w Kruszwicy, a w marcu 1919 r. jako 9. komp. III bat. 5 pułk strzelców wielkopolskich w Inowrocławiu pod dowództwem pułk. Wrzalińskiego.
333. Rojewski Tomasz – mistrz krawiecki, ur. 9 grudnia 1857 r. w Słaboszewie. Syn Józefa i Franciszki. Ożeniony z Pelagią Stober. Mieszkał i pracował w Kruszwicy. Współzałożyciel, członek zarządu i członek honorowy Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” oraz współzałożyciel i członek honorowy towarzystwa Przemysłowego a ponadto długoletni członek Zjednoczonego Cechu. Zmarł 14 lutego 1926 r. w Kruszwicy.
334. Rosiński Kazimierz
335. Rozimski Szczepan, mieszkaniec Kruszwicy, brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
336. Rojycki(?) Bolesław, rolnik, ur.8.10.1900, Bachorce, mieszkał w Bachorcach. Kapral, brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 6925. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
337. Różycki, Bolesław. Rodzice: Jan, Maria. Ur.: 1900-10-08, Bachorce. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim jako ochotnik z bronią w ręku w oswobodzeniu Kruszwicy i okolicy w dniach 01.01-04.01.1919 r. w walkach o Inowrocław w dn. 5-6.01.1919 r. pod dow. kpt. Franciszka Nowickiego.
338. Rydz Władysław
339. Rzeczyński Władysław, syn Stanisława i Katarzyny, urodzony 20.03.1901 r. we wsi Kobylnica. Rzeczyński brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim z bronią w ręku. Od 26.01.1919 r. do 27.01.1919 r. brał czynny udział w walkach pod Strzelnem, Nakłem, Żninem i Szubinem jako ochotnik w oddziale w Trzebinie. Od 28.01.1919 r. do listopada 1919 r. w tym samym oddziale w służbie wartowniczej pod dowództwem por. Trojanowskiego. Od listopada 1919 r. przydzielony został do 61 p.p. aż do zwolnienia.
340. Sandecki Jan z Chełmc, ur. 3 luty 1880, z zawodu robotnik-rymarz. syn Michała i Rozalii z domu Borkowska. Brał udział w powstaniu wielkopolskim na terenie Kruszwicy. Brat Józefa również ochotnika w powstaniu wielkopolskim. Jan zginął w obozie koncentracyjnym w Dachau 28 maja 1942. Źródło: ze zbiorów rodzinnych P. Sandeckich.
341. Sandecki Józef z Chełmc, ur. 11 marca 1885 r., syn Michała i Rozalii z domu Borkowska. Małżeństwo zawarte w maju 1910 r. z Katarzyną z domu Rebelka. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, w rozbrojeniu Niemców we wsi Chełmce. Miał brata Jana. Józef zmarł 9 czerwca 1972 r. Źródło: ze zbiorów rodzinnych P. Sandeckich.
342. Antoni Szarzyński – powstaniec wielkopolski ur. 03.06.1897 r. w Łachowie koło Kołaczkowa 5 km od Szubina. Miał dwie żony gdy pierwsza zmarła w 1926 r. ożenił się ponownie z Bronisławą Owedyk i mieli trzy córki. Po Powstaniu osiedlił się w Gocanowie i mieszkał tam z żoną i córkami aż do śmierci. Spoczywa na cmentarzu w Chełmcach przy kościele św Katarzyny Aleksandryjskiej. Zmarł 21.05.1963 r. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim. jako ochotnik z bronią w ręku w walkach o Kruszwicę 2 i 3.01.1919 oraz w dniach 5 i 6.01.1919 w walkach o Inowrocław, pod dowództwem por. Dratwińskiego. Następnie bierze udział w walkach o Złotniki Kujawskie pod dowództwem Nowaka Ignacego. Odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Wielkopolskim.
343. Sawicki, Władysław. Rodzice: Józef, Helena. Ur.: 1900-08-06, Ostrówek. W dniu 1.1.1919 r. wstąpił w szeregi powstańcze. Brał czynny udział z bronią w ręku w oswobodzeniu Kruszwicy i Inowrocławia przy zdobywaniu poczty, dworca i koszar piechoty. Od dnia 10.1. do dnia 15.2.1919 r. brał udział w walkach na froncie pod Złotnikami Kujawskimi. Potem wstąpił jako ochotnik do 5 p.p. i brał udział w potyczkach z Niemcami pod Tarkowem, Opokami, Opoczkami i w okolicy.
344. Schoenborn Stefan, ksiądz, (1885-1942), więzień Dachau. Urodził się w Barcinie 23 stycznia 1885 r. Wyświęcony 22 stycznia 1911 r. Był wikariuszem w: Szaradowie, Łabiszynie, Kcyni i Chomiąży. Administrował w Krostkowie i Kruszwicy. Proboszcz parafii Kruszwica 1919-1939 r. Budowniczy kościoła św. Teresy. Za swoje przekonania i pomoc Polakom podczas powstania wielkopolskiego, został aresztowany przez Grenzschutz i uwięziony w Pile, kostrzyńskiej twierdzy (Fort Zorndorf) oraz w obozie jenieckim w Krośnie Odrzańskim. Ksiądz Stefan wygłaszał piękne kazania odnoszące się do patriotyzmu. W 1925 roku z jego inicjatywy przeniesiono wszystkich poległych powstańców wielkopolskich w jedno miejsce wystawiając im jednocześnie grobowiec pomnik, który zachował się do dnia dzisiejszego. W 1925 za kościołem ewangelickim wystawiono za jego staraniem pomnik z figurą Chrystusa z krzyżem, pod którym dedykowano napis "Najświętszemu Sercu Jezusa niech będzie cześć i chwała na wieki r. 1925". Zaproszony na spotkanie z niemieckimi władzami okupacyjnymi w Inowrocławiu (Podobnie jak inni księża z Kruszwicy i dekanatu) został na miejscu 02.11.1939 aresztowany (Niemcy zatrzymali 39 duchownych), więziony w więzieniu w Inowrocławiu. Stamtąd przewieziony do obozu przejściowego w Górnej Grupie, potem 05.02.1940 do obozu przejściowego Neufahrwasser, a następnie do obozów koncentracyjnych Stutthof i Sachsenhausen, i w końcu do obozu koncentracyjnego Dachau, gdzie zginął, zamęczony 14 stycznia 1942 r.
345. Senkowski z Kobylnicy,
346. Skaza Michał z Chełmc
347. Skonieczny Władysław Walenty, ur.: 9 października 1900 r. Kruszwica(?), zmarł wskutek odniesionych ran w czasie walk powstańczych w Inowrocławiu. Skonał na łożu szpitalnym w Kruszwicy 9 stycznia 1919 r.
348. Sławkowski Władysław
349. Sławkowski Władysław mogiła w Sławsku Wielkim, poległ w Gąskach.
350. Smul Antoni. Rodzice: Józef, Katarzyna. Ur.: 1889-05-28, Chrosno. Brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim. Od 3.01.do 8.01.1919 r. w oddziale powstańców Kruszwica. Brał udział w walkach o oswobodzenie miasta Kruszwica i Inowrocław pod dow. kpt. Owczarskiego. 2.01.1919 r. w Strzelnie które zostało wyzwolone, wstąpił do kompanii miejscowej pod dow. kpt. Józefa Owczarskiego z Młynów. Od tego dnia oczyszczono po drodze wsie Młyny, Młynice, Kijewice, Mirosławice, Sierakowo, Włostowo, Rzeszyn, Chrosno, Racice w kierunku Kruszwicy z oddziałów Grenzschutzu. W wyniku czego 3.01.1919 r. przystąpiono do odbicia Kruszwicy. Z kolei 5.01.1919 r. pod dow. kpt. Owczarskiego toczył bitwę w Inowrocławiu o koszary i dworzec. 8.01.1919 r. po oswobodzeniu Inowrocławia zwolnił się z powodu tego, że miał ojca starego na gospodarstwie.
351. Smyk Piotr, Rodzice: Mikołaj, Józefa. Dnia 04.01.1919 r. wstąpił ochotniczo do powstańczej kompanii w Kruszwicy. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim. Walczył z bronią w ręku przeciw Niemcom o wyzwolenie miasta Inowrocławia. Następnie na kierunku Złotnik Kujawskich, Nowej Wsi Wielkiej i Brzozy pod Bydgoszczą, pod dowództwem porucznika Cymsa. Służbę wojskową odbył w 59 p.p. w Inowrocławiu.
352. Spychalski Ignacy, syn Walentego i Józefy z domu Kmieć, urodzony 1.07.1894 r. we wsi Papros. Brał czynny udział jako ochotnik z bronią w ręku przy oswobodzeniu Inowrocławia od 5 do 7 stycznia 1919 jako dowódca plutonu w 31 Pułku Piechoty Strzelców Kaniowskich, pod dow. kpt. Zabdyra. W 1939 bierze udział w kampanii wrześniowej w walkach pod Kutnem, na szlaku Puszczy Kampinoskiej. We wrześniu 1939 zabrany do niewoli niemieckiej, gdzie przebywał w oflagu X a w Lubece.
353. Stawiński Antoni. Rodzice: Szczepan. Ur.: 1895-12-30, Ostrowo. Antoni Stawiński brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim z bronią w ręku. W dniu 3.01.1919 r. brał udział w oswobodzeniu Kruszwicy, pod dow. Nowickiego. W dniu 6.01.1919 r. brał udział w walkach pod Złotnikami. Poza tym cały czas Powstania był jego czynnym uczestnikiem i walczył z bronią w ręku. Po Powstaniu został wcielony do 1. baonu pogranicznego , z tego baonu powstał 1. pułk strzelców bytomskich.
354. Stanisław Piotrowski, brat Jana. Syn Józefa i Antoniny z domu Bilak. Przed wybuchem powstania wielkopolskiego służył w armii pruskiej, wrócił z frontu francuskiego i dołączył do powstańców w Chełmcach. Obaj bracia otrzymali Krzyże Powstańcze - wspomina krewna powstańców.
355. Stankowski Kazimierz (ksiądz kapelan), ur. 1878, święcenia kapłańskie przyjął w 1896 r. (Elenchusy 1906 r.), od 1904 r. na parafii w Samsieczno.
356. Stanny Leon, rolnik, działacz społeczny. Urodzony 4 marca 1903 roku w Chełmcach. Syn Michała i Magdalen z domu Wikarskiej. Mieszkał i prowadził gospodarstwo rolne w Chełmcach. Absolwent Szkoły Rolniczej w Inowrocławiu. Brał udział w Powstaniu Wielkopolskim na terenie powiatu strzelińskiego. W okresie międzywojennym był korespondentem terenowym „Dziennika Kujawskiego”, sekretarzem Kółka Rolniczego i delegatem na zjazdy powiatowe tej organizacji, członkiem Rady Gminnej i zastępcą sołtysa, sekretarzem Zespołu Przysposobienia Rolniczego, referentem oświatowym Towarzystwa Powstańców i Wojaków oraz sekretarzem Związku Młodych Narodowców w Chełmcach. W okresie okupacji hitlerowskiej przebywał w Chełmie Lubelskim Współpracując z ruchem oporu. W 1945 roku ożenił się Ludwiką Michałecką. Po II wojnie światowej był prezesem Rady Nadzorczej Cukrowni „Kruszwica”, prezesem Rady Nadzorczej Spółdzielni Mleczarskiej, w latach 1945-1948 przewodniczącym Powiatowej Rady Narodowej w Inowrocławiu, a od 1957 do 1962 roku prezesem Kółka Rolniczego w Chełmcach. Otrzymał Odznakę Zasłużonego Działacza Ruchu Spółdzielczego. Zmarł 24 października 1962 roku w Inowrocławiu, pochowany w Chełmcach.
357. Stanny Władyslaw, (Chełmce)
358. Schwarz Sylwester, rodzice: Józef, Joanna. Ur.: 1891-12-23, Kruszwica. Uczestnik Powstania wielkopolskiego 1918/19. Brał jako, lekarz frontowy w Powstaniu Wielkopolskim 1918/19 na Kujawach a mianowicie od Kruszwicy do Nowej Wsi pod Bydgoszczą. W Kruszwicy zorganizował frontową służbę sanitarną i szedł w szeregach walczących walczących powstańców przez Mątwy do Inowrocławia. W ciężkich bitwach o Inowrocław dnia 6.01.1919r zorganizował frontowe punkty opatrunkowe, oddał zatem wielką przysługę rannym. Tak samo pod Złotnikami Kujawskimi, gdzie walki były bardzo ciężkie opatrywał rannych. Brał udział w akcji zbrojnej pod Tarkowem, Brzozą i w natarciu w Nowej Wsi pod Bydgoszczą.
359. Sikorski Henryk, rodzice: Józef, Stanisława. Ur.: 1898-07-15, Gniezno, brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim od dnia 27.12.1918 r. do 18.02.1919 r. w oswobodzeniu m. Poznani i okolicy pod dowództwem por. Kociałkowskiego Wiktora i jego zastępcy st. sierż. Malińskiego Zygmunta. Bezpośrednio wcielony od 19.02.1919 r. do bat. 1 P.A.P. pod dowództwem por. Nieżychowskiego. Zwolniony z 1 p.a.p. dnia 21.08.1921 r. do rezerwy w stopniu plutonowego. Podstawa: Książeczka wojskowa PKU Poznań-Miasto Gł.Ks .ewid. 985.
360. Sikorski Henryk, dr medycyny z Ostrowa nad Gopłem.
361. Sieradzki Kazimierz, rodzice: Wojciech, Antonina. Ur.: 1894-09-09, Kobelniki, brał udział w Powstaniu Wielkopolskim od dnia 2.01.1919 r. jako ochotnik z bronią w ręku w walkach o Kruszwicę, Inowrocław, Złotniki Kujawskie, Nowa Wieś Wielka, Brzoza i inne miejscowości pod dowództwem Franciszka Nowickiego. Po zakończeniu akcji powstańczej kol. Sieradzki pozostał w szeregach Armii Polskiej jako żołnierz zawodowy przy 59 pp.
362. Skonieczny Bronisław
363. Skonieczny Marceli
364. Skonieczny Władysław, rodzice: Franciszek, Agnieszka. Ur.: 1894-09-23, Komaszyce. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego 1918/19 r. Bierze udział w oswobodzeniu Inowrocławia i częściowo okolic, następnie przydzielony do Oddziału Kierownictwa Transportów Wojskowych przy Komendzie Dworca w Inowrocławiu.
365. Skonieczny Władysław Walenty (9.10.1900-1.1.1919 r.) zmarł w skutek odniesionych ran w Inowrocławiu.
366. Słabęcki Marian – ur. 16 lipca 1902 r. w Rzepiszynie koło Kruszwicy. Syn Andrzeja i Franciszki z domu Kempskiej. W 1938 r. został wybrany członkiem Komisji Rewizyjnej Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” w Kruszwicy. Zmarł 22 czerwca 1954 r. w Kruszwicy.
367. Smolarski Szczepan, syn Piotra i Wiktorii. Urodzony 24.12.1898 r. we wsi Racice. Smolarski jako powstaniec z bronią w ręku wstąpił dnia 4 stycznia 1919 r. do Oddziału Powstańczego dowodzącego przez por. Owczarskiego Józefa i brał pod jego dowództwem dnia 5 i 6 stycznia 1919 r. czynny udział w zdobywaniu dworca kolejowego w Inowrocławiu , a następnie po zdobyciu miasta Inowrocławia w walkach pod Bydgoszczą i Gniewkowem. Po tym został przydzielony do zdobytego pociągu pancernego "Danuta nr 9" pod Gniewkowem i brał udział przy zajęciu Pomorza dochodząc do Chojnic. Następnie brał udział w walkach na froncie wschodnim. Dnia 24.10.1923 r. został z Wojska zwolniony.
368. Sołtysiak Wacław
369. Sołtysiak Wincenty. Rodzice: Łukasz, Marianna. Ur.: 1888-04-04, Bachorce. Kolega Wincenty Sołtysiak wstąpił ochotniczo do oddziałów powstańczych 02.01.1919 r. i brał czynny udział w rozbrajaniu Grenzschutzu, zajmował się dostarczaniem żywności oraz zaciągiem ochotników do oddziałów powstańczych. Następnie przeszedł do Wojskowej Żandarmerii Polowej, a od 25.02.1919 r. był w Żandarmerii Krajowej. Od 1945 r. pracuje jako stróż, najpierw w Spółdzielni "Pogoń", a obecnie w Spółdzielni Pracy 22 Lipca w Chełmży.
370. Sobociński Szczepan. Rodzice: Antoni, Anna. Ur.: 1897-12-06, Chełmiczki. Bierze czynny udział z bronią w ręku przy oswobodzeniu Kruszwicy, Inowrocławia, Nakła, Szubina oraz okolicznych miejscowości w powiecie inowrocławskim pod dowództwem druha Nowickiego, Nowak i Dratwińskiego.
371. Sobojewski(?) Szczepan, ur. 6.12.1897. Mieszkał w Polanowicach. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 1002, szeregowy. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
372. Sosnowski Czesław
373. Sosnowski Józef, rodzice: Franciszek, Maria. Ur.: 1901-03-13, Kruszwica, posiada weryfikację Powstańca Wielkopolskiego z 1918/19 nr 4231. Już w latach młodzieńczych udziela się w organizacjach młodzieżowych i pracuje w 1918 r. jako zastępowy i członek Zarządu Nadgoplańskiego Skautingu w Kruszwicy. Pełniąc tę funkcję wstępuje 1 stycznia 1919 r. ochotniczo do oddziału powstańczego w Kruszwicy. Po kapitulacji garnizonu w Inowrocławiu wyrusza jako szeregowy 9 kompanii 5 Pułku Strzelców Wlkp. na front północno-zachodni i bierze czynny udział w walkach pod Turkowem, Wielowsią, Łabiszynem, Broniewicami, Jeżewem, Konarami, Ośniszczewem, Opokami i Opoczkami. Na froncie tym pozostaje do czasu przejęcia Pomorza przez polskie władze.
374. Spychalski Łucjan, rodzice: Ambroży, Julianna. Ur.: 1900-12-29, Kruszwica, po dezercji z Armii Niemieckiej wstąpił w szeregi powstańców 29.12.1918 w Inowrocławiu pod dowództwem dra Czapli. Brał udział we wszystkich frontach okolicy Bydgoszczy w stopniu szeregowca służby sanitarnej. Po Powstaniu pozostał w służbie wojskowej do roku 1921. Zwolniony jako sierżant. Podstawa: książeczka wojskowa oraz zaświadczenie DOK VII - Biuro Historyczne.
375. Stankiewicz Michał – kupiec, ur. 18 września 1874 r. W 1920 r. był prezesem Towarzystwa Przemysłowców, w 1921 r. prezesem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, w 1924 r. członkiem zarządu Towarzystwa Kupców, w 1927 r. członkiem zarządu Kurkowego Bractwa Strzeleckiego, w 1930 r. zastępcą przewodniczącego Rady Miejskiej i ławnikiem Magistratu w Kruszwicy.
376. Stasiak Satnisław, ur. 3.11.1899, Gocanowo. Mieszkał po powstaniu w Gocanowie. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 4906. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
377. Staszewski Franciszek. Rodzice: Ignacy, Katarzyna. Ur.: 1899-08-13, Gocanówko. Staszewski Franciszek brał czynny udział w Powstaniu Wlkp. z bronią w ręku od 04.01.1919 do 20.02.1919 r. w kompanii kruszwickiej pod dowództwem kpt. Nowaka przy oswobodzeniu Kruszwicy, Mątew, Inowrocławia i okolicy.
378. Staszewski Tomasz, rodzice: Ignacy, Katarzyna. Ur.: 1901-12-29, Kruszwica. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim od dnia 27 grudnia 1918 początkowo w tajnych zebraniach braci powstańczej, a następnie od dnia 2 stycznia 1919 w Batalionie Nadgoplańskim w Kruszwicy, Kompania 5 pułku Strzelców Wielkopolskich w walkach o oswobodzenie miejscowości Kruszwica, Inowrocław oraz Łabiszyn, Tarkowo, Opoki, Rojewo oraz w atakach na umocnione pozycje niemieckie pod Nową Wsią Wielką gdzie w wyniku walki zdobyto większą ilość amunicji, karabinów i kilka karabinów maszynowych. Inne źródło: ur. 29.12.1901, Kruszwica. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, Nr ewidencyjny 1064, st. szeregowy. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
379. Stiller Jarosław, rodzice: Kazimierz, Stefania Strzempkowska. Ur.: 1902-07-03, Kruszwica, brał udział w Powstaniu Wielkopolskim z bronią w ręku w okresie od 29 grudnia 1918 do 20 lutego 1919 r. Dnia 29 grudnia 1918 roku wstąpił jako ochotnik do Sokoła w Kruszwicy pod dowództwem kpt. Nowickiego. Następnie brał udział w walkach o oswobodzenie Kruszwicy i Inowrocławia pod dowództwem kpt. Prusinowskiego. Po zakończeniu powstania pozostawał nadal w Wojsku Polskim w 1 dywizjonie artylerii polnej (1 pułk artylerii polnej Poznań), z którym w miesiącu lipcu 1919 roku wyruszył na odcinek Leszno-Osieczna, celem zlikwidowania walk lokalnych pod dowództwem kpt. Siody. W roku 1920 został zwolniony. Podstawa: zaświadczenie Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VII Referat Historyczny w Poznaniu nr 2820/38 z dnia 11 czerwca 1938 r.
380. Stiller Lech Jarosław, rodzice: Kazimierz, Stefania. Ur.: 1900-05-05, Kruszwica. Dnia 22.11.1918 r. wstąpił jako ochotnik do 1 kompanii Straży Bezpieczeństwa stacjonowanej na froncie "Pritwik" pod dowództwem Grodzkiego, gdzie początkowo pełnił służbę wartowniczą między innymi przy magazynach na dworcu i w porcie rzecznym na Tamie Garbarskiej, a ponadto brał udział jako straż domowa przy powozie w czasie przejazdu Paderewskiego z dworca do Bazaru. Dnia 27.12.1918 r. o godz. 18.00 przydzielony został do ochrony Bazaru. W dniu 6.01.1919 r. brał udział w walkach na Ławicy, następnie przeniesiony został do artylerii na ul. Solną. 15.01.1919 r. przydzielony został do 1 baterii 1 Pułku Artylerii Wlkp. pod dowództwem Nieżykowskiego. Z oddziałem tym brał udział w walkach na odcinkach: Rynarzewo, Szubin, Kcynia, Nakło i Czarnków. 1.03.1919 r. przydzielony został do II Pułku Artylerii Wlkp. i wyjechał na obronę frontu leszczyńskiego na odcinki Kąkolewo, Osieczna, Boguszyn, Bukowiec i Włoszakowice. Brał też udział przy zajęciu miasta Bydgoszczy oraz przy organizowaniu IV Dyonu 14 p.a.p. gdzie pełnił obowiązki oficera gospodarczego. Dnia 20.11.1921 r. został jako inwalida wojenny z wojska zwolniony. Podstawa: zaświadczenie wystawione przez Centralne Archiwum Wojskowe nr 1106 z dnia 10.06.1957 r. o nadanie Medalu Niepodległości za udział w Powstaniu Wlkp.
381. Stramowski Jan. Rodzice: Jan, Tekla Wesołowska. Ur.: 1897-07-03, Radziejów. Uchwała Rady Państwa nr: 06.14-0.213 z dnia 1965-06-14. W 1916 wstąpił do Ochotniczej Straży Pożarnej w Radziejowie, gdzie ofiarnie brał udział w ratowaniu dobytku mieszkańców miasta i okolicy. W 1916 wstępuje do POW. Dnia 10.11.1918 zmobilizowany do rozbrajania Niemców. Czyni to w Radziejowie, Włocławku i Lubrańcu. W grudniu 1918 i styczniu 1919 brał udział z bronią w ręku w Powstaniu Wlkp. w walkach o oswobodzenie Kruszwicy, Inowrocławia i innych miejscowości. W lata 1919-1924 pełnił służbę w W.P., kolejno w 59 p.p. Inowrocław, 64 p.p. Grudziądz i Kompanii Eskortowej w Tczewie. Służbę pełnił w stopniu sierżanta. W okresie Powstania Wlkp. był ranny w głowę i prawą nogę. Po powrocie do Radziejowa w 1924 był współorganizatorem Związku Podoficerów Rezerwy. W okresie okupacji był pozbawiony prawa prowadzenia warsztatu krawieckiego. Stramowski, Kazimierz. Rodzice: Józef, Marianna. Ur.: 1901-01-06, Radziejów. Uchwała Rady Państwa nr: 12.18-0.746 z dnia 1968-12-18.
382. Stramowski Kazimierz jak stwierdzają dokumenty weryfikacyjne w 1918 r. brał udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim biorąc udział w walkach o Chełmce Kruszwicę i Inowrocław, pod d-twem por. Domanarowicza, od strony Radziejowa.. Następnie brał udział w wojnie przeciwko hitlerowskim zaborcom w wrześniu 1939 oraz został wzięty do niewoli w której przebywał do 1945 r.
383. Stylo Aniela, w czasie powstania w konspiracji. Pracowała w urzędzie pocztowym, przekazywała informację powstańcom wielkopolskim w Kruszwicy.
384. Sulski Wacław. Rodzice: Jan, Władysława. Ur.: 1900-07-26, Bachorce. W dniu 1.1.1919 r. wstąpił w szeregi powstańcze w Kruszwicy. Brał czynny udział z bronią w ręku w oswobodzeniu Kruszwicy i Inowrocławia przy zdobywaniu poczty i koszar piechoty. Od dnia 10.2.1919 r. do 12.2.1919 r. brał udział w walkach pod Złotnikami Kujawskimi. Potem wstąpił jako ochotnik do 5 p.p. i brał udział w potyczkach z Niemcami pod Tarkowem, Rojewem i Brzozą.
385. Śmigelski Władysław, ur. 24.03.1897, Rzepica. Mieszkał w Kruszwicy. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidecyjny4896, szeregowy. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
386. Szczechowski Józef – urzędnik cukrowni, ur. 23 stycznia 1871 r. w miejscowości Brudzyń. Syn Józefa i Magdaleny z domu Drzewieckiej. Mieszkał w Kruszwicy. Ożenił się z Marią Wandą Fojtowicz. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego, prezes Towarzystwa Powstańców i Wojaków, prezes Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Pracy, a w latach 1935-1937 członek zarządu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, sekretarz Towarzystwa Kosynierów i radny miejski. Zmarł 25 marca 1952 r.
387. Szefler Aleksy
388. Szegjewski Antoni, ur. 3.06.1896, Kruszwica. Mieszkał po powstaniu w Kruszwicy. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 4901, st. szeregowy. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
389. Szegeiewski Czesław, ur. 18.08.1894, Mątwy. Mieszkał po powstaniu w Kruszwicy. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidencyjny 4886, sierżant. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
390. Szegutkowski Stanisław, ur. 26.09.1897, Rucewo. Mieszkał w Kruszwicy. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Nr ewidecyjny4902, plutonowy. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
391. Szeliga Stanisław – kupiec ur. 17 października 1888 r. Syn Jakuba i Katarzyny. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego. Członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” i kierownik placówki Stronnictwa Narodowego w Kruszwicy. Odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. Zmarł 8 stycznia 1968 r. w Warszawie. Inne źródło:mieszkaniec Kruszwicy. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
392. Szmańda Bronisław, syn Antoniego i Stanisława. Urodzony 20.12.1896 r. we wsi Sukowy. Od 05.01.1919 r. brał udział w Powstaniu Wielkopolskim na terenie miast Pakość i Inowrocław, pod dowództwem - Poczekaj Władysława. Po reorganizacji oddziału powstańczego przeniesiony do 5 Baonu Obrony Krajowej Poznań. Dnia 18.01.1920 r. przeniesiony do rezerwy. W okresie międzywojennym pracował w charakterze robotnika w Zakładach Wapiennych Piechcin i Cukrowni Pakość i Kruszwica. W okresie II wojny światowej i okupacji niemieckiej, aż do przejścia na emeryturę, pracuje w Cukrowni w Kruszwicy.
393. Szwarc Sylwester (dr medycyny) powstaniec z Kruszwicy.
394. Szwarc Tadeusz
395. Szymczak Andrzej, ur. 29.11.1897, Żelaskowo(?), mieszkał w Kruszwicy, Grodzka 1. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, w stopniu sierżanta. Nr ewidencyjny 1921. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
396. Szymkowiak
397. Świątek Stefan, rodzice: Antoni, Franciszka. Ur.: 1903-07-30, Kruszwica. W dniu 2 stycznia 1919 jako młodociany ówczesny członek drużyny harcerskiej włącza się ochotniczo do oddziałów powstańczych i bierze udział w Powstaniu Wielkopolskim przy oswobodzeniu Kruszwicy i okolicy w charakterze gońca dowództwa oddziałów powstańczych do dnia 23-2-1919, a pod dowództwem kapitana Dratwińskiego ówczesnego dowódcy Baonu Nadgoplańskiego. Zwolniony zostaje z szeregów powstańczych, jako młodociany. W roku 1922 powołany do służby czynnej /poborowej/, odbywa przez 5 miesięcy w 59 Pułku Piechoty Wielkopolskiej i zwolniony zostaje jako jedyny żywiciel rodziny. Pracuje dotąd w Cukrowni Kruszwica na różnych stanowiskach ostatnio jako Kierownik Produkcji. Z pracy wywiązuje się bez zastrzeżeń ku ogólnemu zadowoleniu Dyrekcji Zakładów. Aktywny na pracy odcinka społecznego na terenie Kruszwicy i czynny członek ZBOWiD zasługuje na nadanie odznaczenia.
398. Świątek Władysław
399. Świdrowicz Hieronim – kupiec, ur. 13 sierpnia 1897 r. w Gniewkowie. Syn Kazimierza i Barbary z domu Szendel. Mieszkał i pracował w Kruszwicy. Aktywny członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”. Zmarł 21 lutego 1974 r. w Kruszwicy.
400. Szarzyński Antoni, rodzice: Jan, Marianna. Ur.: 1897-06-03, Kruszwica. Brał czynny udział w Powstaniu Wlkp. jako ochotnik z bronią w ręku w walkach o Kruszwicę 02 i 03.01.1919 oraz w dniach 05 i 06.01.1919 w walkach o Inowrocław, pod dowództwem por. Dratwińskiego. Następnie bierze udział w walkach o Złotniki Kujawskie pod dowództwem Nowaka Ignacego.
401. Szczepaniak Jan, rodzice: Marcin, Franciszka Lewandowska. Ur.: 1902-07-11, Kruszwica. brał udział w Powstaniu Wielkopolskim od dnia 2.01.1919 r. do maja 1919 r. pod dowództwem mjr. Franciszka Nowickiego na odcinku od Kruszwicy przez Inowrocław do Gniewkowa. W latach 1924/25 odbył zasadniczą służbę wojskową w Baonie Sanit. w Toruniu. Brał udział w kampanii Wrześniowej 1939 r. i dostał się do niewoli niemieckiej.
402. Stanisław Szeliga, rodzice: Jakub, Katarzyna. Ur.: 1888-10-17, Kruszwica, już dnia 30 grudnia 1918 r., łącznie z por. Sołtysiakiem, zorganizował oddział powstańców wielkopolskich w Kruszwicy i w tym oddziale brał aktywny udział z bronią w ręku, w walce o wyzwolenie m. Kruszwicy, a od dnia 4 stycznia 1919 r. do 7 stycznia brał udział w walce o zdobycie i wyzwolenie m. Inowrocławia, pod dowództwem kapitana Cymsa, a następnie do dnia 18 lutego 1919 r. brał dalszy udział w walkach na froncie północnym pod Szubinem, Rynarzewem, Kcynią i innymi miejscowościami. Zadania bojowe wykonywał sumiennie, z odwagą, zachęcając młodszych kolegów
403. Szwarc Wacław, rodzice: Kazimierz, Agnieszka Głowacka. Ur.: 1900-09-26, Kruszwica, w dniu 2 stycznia 1919 wstąpił ochotniczo w szeregi powstańcze w Strzelnie i brał udział z bronią w ręku w oswobodzeniu Strzelna oraz przyległych wiosek. Następnie w dniach 5 i 6 stycznia 1919 brał udział w zdobywaniu Inowrocławia, gdzie stacjonował silny garnizon pruski. Po zajęciu przez powstańców Inowrocławia, został wysłany na front Złotniki Kujawskie Nowa wieś Wielka w kierunku Bydgoszczy, gdzie przebywał do lipca 1919 r.
404. Szymczak, Franciszek. Rodzice: Wojciech, Anna Szczepaniak. Brał czynny udział w Powstaniu Wlkp. z bronią w ręku od 2.01.1919 r. o wyzwolenie Kruszwicy, Inowrocław i okolice do 5.04.1919 r. Następnie przeszedł do pracy w urzędzie. Dowody: zweryfikowany na podstawie zaświadczenia DOK Vii Referat Historyczny nr 276 -I/24940 z dnia 27.02.1939 r.
405. Tejkowski Roman – kupiec, działacz społeczny, ur. 4 grudnia 1892 r. w Chełmży. Syn Anastego i Kazimiery z domu Berchulskiej. Od 1911 r. mieszkał w Kruszwicy. Członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, współzałożyciel Klubu Wioślarskiego „Gopło”, współuczestnik Powstania Wielkopolskiego, członek Rady Nadzorczej Banku Ludowego, członek zarządu Towarzystwa Kupców, członek Związku Powstańców Wielkopolskich i Stronnictwa Narodowego w Kruszwicy. Podczas II wojny światowej przebywał w miejscowości Mogiła koło Krakowa, działając w ruchu oporu. Zmarł 6 lutego 1975 r. w Krakowie.
406. Tomaszewski Aleksander – urzędnik bankowy, ur. 28 listopada 1880 r. w Poznaniu. Syn Kazimierza i Katarzyny z domu Miozgalskiej. Od 24 września 1919 r. mieszkał w Kruszwicy, dyrektor Banku Ludowego. Członek zarządu Związku Ludowo-Narodowego, sekretarz i prezes kurkowego Bractwa Strzeleckiego, członek zarządu Związku Obrony Kresów Zachodnich, członek Stronnictwa Narodowego, członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, członek zarządu Klubu Wioślarskiego „Gopło” i członek Rady Miejskiej. Zmarł 17 maja 1974 r. w Kruszwicy.
407. Tomaszewski Franciszek. Rodzice: Ignacy, Stanisława. Ur.: 1898-10-02, Chełmiczki. Franciszek Tomaszewski brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim od dnia 2.1 do dnia 4.5.1919 r. przy oswobodzeniu Strzelna i Inowrocławia. Zmarł w 1953 r Zmarł 27.8.1953 r.
408. Tomaszewski Stanisław ur. 31.10.1894. Mieszkał w Piaskach. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
409. Trzciński Józef, ziemianin, działacz społeczny i narodowy, powstaniec wielkopolski. Urodzony 25 października 1888 roku w Ostrowie nad Gopłem. Rodzicami jego byli Józef i Helena z Prądzyńskich. Po studiach rolniczych poświęcił się pracy na roli. W 1913 roku pruska komisja kolonizacyjna wywłaszczyła go z jego majątku w Kołdrąbiu. W następnym roku kupił majątek Świerkówiec koło Mogilna. Tu dużo czasu poświęcał pracy społecznej. Stał się członkiem a następnie prezesem Kółka Rolniczego w Mogilnie. Brał bezpośredni udział w Powstaniu Wielkopolskim 1918/1919, pełniąc funkcję przewodniczącego Rady Robotniczej, członek Rady Robotniczo-Żołnierskiej oraz wiceprzewodniczącego Powiatowej Rady Ludowej w Mogilnie. Z chwilą wyzwolenia organizował polskie urzędy, administracje i szkolnictwo. W latach 1920-1922 był radcą w Ministerstwie b. Dzielnicy Pruskiej w Poznaniu. W okresie międzywojennym pełnił obowiązki prezesa Kółka Rolniczego, prezesa Rady Nadzorczej Banku Ludowego, członka Wydziału i Sejmiku Powiatowego, członka Rady Nadzorczej Spółdzielni "Rolnik", Rady Powiatowej w Mogilnie i Rady Głównej Wielkopolskiego Towarzystwa Kółek Rolniczych w Poznaniu, członka zarządu Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" i zarządu Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Mogilnie oraz wiceprezesa Wielkopolskiej Izby Rolniczej w Poznaniu. Działacz antysanacyjny. Prezes powiatowy i wiceprezes wojewódzki Chrześcijańskiej Demokracji. Po utworzeniu Stronnictwa Narodowego prezes powiatowy tej partii. Przyczynił się do znacznego rozwoju kółek rolniczych na Kujawach Zachodnich i Pałukach. Udzielał się również w organizacjach charytatywnych. Był m.in. członkiem Powiatowego Komitetu do Walki z Bezrobociem i przewodniczącym zarządu powiatowego Kasy Chorych. W 1936 roku ofiarował część swojej ziemi na boisko sportowe. W tym samym roku ożenił się z Wandą Filisiewicz z Mogilna. W swoich wystąpieniach publicznych zwracał uwagę na niebezpieczeństwo grożące Polsce ze strony Niemiec. Za antyhitlerowską działalność został przez Niemców aresztowany, a następnie dnia 9 listopada 1939 roku zamordowany w lasach miradzkich koło Strzelna.
410. Trzciński Kazimierz, podpułkownik. Oficer urodził się w rodzinie ziemiańskiej 21 lipca 1891 r. w Popowie nad Gopłem. Syn Tadeusza i Jadwigi z domu Lniskiej. Po ukończeniu Szkoły Rolniczej w Szamotułach, studiował rolnictwo w Krakowie i Monachium. Z chwilą wybuchu I wojny światowej został powołany do armii niemieckiej. Walczył na froncie zachodnim. W końcu grudnia 1918 roku przybył do Poznania, gdzie wziął udział w pierwszych akcjach zbrojnych Powstania Wielkopolskiego. Następnie został przydzielony do organizującego się sztabu dowództwa głównego w Poznaniu. W lutym 1919 roku awansował do stopnia porucznika. Z kolei mianowany został dowódcą dywizjonu 18 Pułku Ułanów Pomorskich. W okresie międzywojennym służył w 3 Pułku Strzelców Konnych w Wołkowysku, 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich w Wilnie oraz w 17 Dywizji Piechoty w Gnieźnie. Był prezesem Gnieźnieńskiego Towarzystwa Jeździeckiego. W ostatnich latach okresu międzywojennego gospodarował rodzinnym majątkiem Popowo. Okres II wojny światowej spędził w obozach internowanych oficerów polskich na Węgrzech, a następnie w Austrii i Niemczech. Odznaczony został Krzyżem "Virtuti Militari" Krzyżem Walecznych, Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym, Medalem Niepodległości, Medalem "Polska Swemu Obrońcy" i innymi odznaczeniami wojskowymi i cywilnymi. W 1973 roku mianowany na stopień podpułkownika za udział w Powstaniu Wielkopolskim. Zmarł 27 września 1979 roku we Wrocławiu, pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Ostrowie n. Gopłem.
411. Trzecki Stefan, rodzice: Łukasz, Józefa. Ur.: 1889-08-20, Strzelno, przez okres niewoli był czynnym bojownikiem w pracach niepodległościowych, a podczas Powstania Wielkopolskiego w 1918 jeden z pierwszych brał czynny udział w ataku na miasto Strzelno okupowane przez bandy Grenzschutzu, następnie brał udział czynny z bronią w ręku w zdobywaniu i rozbrajaniu garnizonu miasta Inowrocław pod dowództwem kapitana Cymsa, a po za tym w walkach pozycyjnych na terenie kujawskim pod Gniewkowem, Opoczki, Tarkowem i Złotniki Kujawskie. Szef kompanii kruszwickiej mianowany przez Dratwińskiego.
412. Trzosek Józef, prawdopodobnie z Chełmc
413. Twardowski Józef. Rodzice: Antoni, Marianna. Ur.: 1893-12-15, Polanowice. Twardowski Józef brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim od dnia 29.12.1918 do dnia 18.02.1919 przy oswobodzeniu i zajęciu Kruszwicy i Inowrocławia oraz front północny pod dowództwem porucznika Owczarka. Przy oswobodzeniu Inowrocławia wzięto do niewoli całą obsadę Bezirkskommando (RKU) wraz z komendantem. Twardowski przedstawił na powyższe uwierzytelnione zaświadczenia.
414. Tymkowski Marcin(?)
415. Tymkowski Marian – harcerz, kupiec zbożowy, działacz społeczny, ur. 16 lipca 1901 r. w Inowrocławiu. Syn Stanisława i Stefanii z domu Bogusławskiej. Mieszkał i pracował w Kruszwicy. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego, długoletni sekretarz Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański:, prezes Ochotniczej Straży Pożarnej, członek towarzystwa Powstańców i Wojaków i innych organizacji narodowych. Był współzałożycielem Związku Byłych Więźniów Politycznych i Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Odznaczony Medalem Niepodległości, Medalem „polska Swemu obrońcy”, Złotą Odznaką Związku Harcerstwa polskiego, Złotą Odznaką Polskiego towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Zmarł 16 stycznia 1978 r. w Toruniu, pochowany w Kruszwicy. Inne źródło: ur. 16.07.1901, Inowrocław. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r. harcerz, brał udział w rozbrojeniu oddziałów pruskich w Kruszwicy w styczniu 1919 r. Część powstańców udała się na dworzec kolejowy w Kruszwicy, wśród nich był Tymkowski. Między załogą transportu a powstańcami doszło do wymiany strzałów, w czasie której chłopiec ranny został w płuca.
416. Uklejewski Czesław, rodzice: Józef, Cecylia. Ur.: 1898-05-11, Inowrocław. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim 1918/19 jako ochotnik z bronią w ręku przy oswobadzaniu m. Kruszwicy w dniu 2.01.1919 r., następnie w walkach o Inowrocław i Złotniki Kujawskie oraz okolicy pod dowództwem kpt. Dratwińskiego i Nowickiego Franciszka od 5.01.1919 r. do 18.02.1919 r. Inne źródło: 11.05.1898, Inowrocław. Mieszkał w Kruszwicy na ul. Rynek. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
417. Uklejewski Józef – mechanik, ur. 11 stycznia 1868 r. w Parlinie. Syn urzędnika gospodarskiego Feliksa i Florentyny z domu Lissowskiej. Mieszkał i pracował w Kruszwicy. Długoletni członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”. Zmarł 29 czerwca 1928 r. w Kruszwicy.
418. Urbanek Józef. Szef kompanii w Kruszwicy, pod dow. Dratwińskiego.
419. Urbanek Leon, rodzice: Jan, Helena. Ur.: 1898-03-20, Kruszwica. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego 1918/19r. Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim jako ochotnik z bronią w ręku przy oswobodzeniu w dniu 02 i 03.01.1919r. m. Kruszwicy. W dniach od 05.01.1919r w walkach o m. Inowrocław i okolice jak Złotniki Kujawskie, Łabiszyn i Szubin pod dowództwem kpt. Nowaka Ignacego, włącznie do 16.02.1919 r. Członek ZBoWiD Koło w Kruszwicy. Inne źródło: ur. 20.03,1898. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
420. Urbański Józef. Rodzice: Jan, Franciszka. Ur.: 1880-02-29, Ostrowo. Urbański Jan brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wlkp. od 03.01.1919 i walczył w Kompanii Kruszwickiej pod Inowrocławiem, pod dow. ówczesnego sierżanta Rutkowskiego Emila. 05.01.1919 został ranny w biodro w walkach o Inowrocław. Po wyzdrowieniu służył od czerwca 1919 w oddziale Obrony Krajowej w Kruszwicy do 1921. Po rewolucji niemieckiej zorganizował Straż Obywatelską w gminie Ostrowo nad Gopłem i był jej komendantem do wybuchu Powstania Wlkp.
421. Walanczewski Franciszek (lub Waleńczewski), ur.: 3.09.1893 Kruszwica, poległ w czasie walk w Inowrocławiu 7 stycznia 1919 r., w pobliżu poczty, od postrzału w brzuch.
422. Walter Franciszek
423. Walter Stanisław, rodzice: Jan, Marcjanna Cywińska. Ur.: 1891-04-06, Kaczewo. Stanisław Waszak w grudniu 1918 r. i styczniu oraz lutym 1919 r. brał udział z bronią w reku w Powstaniu Wielkopolskim, w walkach o Chełmce, Kruszwicę i Inowrocław pod dowództwem por. Downarowicza. Następnie służył w utworzonym wówczas Wojsku Polskim do 1921 r.
424. Walter Marian, rodzice: Franciszek, Józefa. Ur.: 1898-06-01, Kruszwica, brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim od 1.01.1919 r. o wyzwolenie Kruszwicy i okolic oraz miasta Inowrocław pod dow. por. Nowaka. następnie brał udział w potyczkach pod Wielowsią, Targowem, Dąbrówką i Jeżycami. W lutym 1919 r. przydzielony do lotnictwa Poznań Ławica. Po Powstaniu służył w służbie czynnej do 1939 r. w stopniu st. sierżanta.
425. Wasielewski Michał, rodzice, Wojciech, Agnieszka Waszak. Ur.: 1897-09-04, we wsi Rożniaty. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim od 2 stycznia 1919 r. Uczestniczył w walkach o Inowrocław i okolicę. Po zakończeniu akcji powstańczej został zwolniony ze służby, w służbie szeregowca 21 października 1921 r.
426. Wański Alojzy, Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
427. Waszak Antonina
428. Waszak Bronisław, rodzice: Michał, Florentyna Kowalczewska. Ur.: 1897-09-20, Kruszwica, jest zweryfikowanym członkiem ZBoWiD z tytułu udziału w powstaniu Wlkp. 1918/1919 r. Dnia 1 stycznia 1919 r. wstąpił do oddziału powstańczego w Kruszwicy pod d-ctwem ppor. Dratwinskiego i walczył na froncie północnym pod Inowrocławiem, Barcinem, Łabiszynem, Kowalewem. Po powstaniu wielkopolskim przydzielony do 5 pp. strzelców Wlkp. późniejszy 59 pp., gdzie służył do sierpnia 1921 r., skąd zwolniony został w stopniu kaprala.
429. Waszak Franciszek, prawdopodobnie z Chełmc, ur. 26.11.1895. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
430. Wesołowski Antoni, rolnik, powstaniec wielkopolski. Urodzony 3 lipca 1885 roku w Gorzanach powiat Inowrocław. Syn Jana i Magdaleny z domu Batog. Ożenił się z Marianną Kleiner. Brał udział w Powstaniu Wielkopolskim walcząc w kompanii dowodzonej przez Walkowskigo pod Rynarzewem, Łabiszynem i Szubinem. Po I wojnie światowej prowadził gospodarstwo rolne w Krężołach. Był prezesem Kółka Rolniczego, prezesem Towarzystwa Powstańców i Wojaków i wiceprezesem Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Złotnikach Kujawskich. Zmarł 20 kwietnia 1963 roku w Krężołach.
431. Wesołowski Józef – urzędnik bankowy, ur. w 1860 r. Syn Jana i Józefy z domu Bogacz. Współzałożyciel, długoletni członek Rady Nadzorczej i Zarządu Banku Ludowego, współzałożyciel i członek Rady Nadzorczej Spółdzielni „Robotnik”, członek Związku Ludowo-Narodowego, sympatyk Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” i członek Magistratu. Zmarł 1 czerwca 1923 r. w Kruszwicy.
432. Wesołowski Teodor – mistrz ślusarski, ur. 3 listopada 1903 r. w Chełmcach koło Kruszwicy. Syn Jakuba i Stanisławy z domu Radka. Mieszkał i prowadził własny warsztat rzemieślniczy w Kruszwicy. Był naczelnikiem Drużyny Żeńskiej Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, członkiem Stronnictwa narodowego i członkiem Nadgoplańskiego Towarzystwa Śpiewu. Zmarł około 1980 r.
433. Wesołowski Marcin, rolnik, powstaniec wielkopolski. Urodził się 30 października 1872 roku w Gorzanach powiat Inowrocław. Syn Jana i Magdaleny z domu Batog. Brał udział w walkach powstańczych 1918/1919 w Inowrocławiu. Był pierwszym polskim sołtysem w Złotnikach Kujawskich. W 1922 roku wykupił gospodarstwo rolne z rak niemieckich w Krężołach i tu gospodarował. Przez 14 lat pełnił obowiązki sekretarza Kółka Rolniczego w Złotnikach Kujawskich. Zmarł 7 października 1936 r.
434. Wesołowski Józef, 17.02.1902, mieszkał w Kruszwicy przy Rynku. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
435. Wietrzykowik Jan, kupiec. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
436. Więzowski Kazimierz, rodzice: Maciej, Marianna. Ur.: 1898-01-04, Ostrowo. 05.01.1919 wstąpił w szeregi powstańcze. Brał czynny udział z bronią w ręku w oswobodzeniu Inowrocławia przy zdobywaniu poczty i koszar. Od 10.01.1919 do 12.02.1919 brał udział w walkach na froncie pod Złotnikami Kujawskimi. Potem wstąpił jako ochotnik do 5 p.p. i brał udział w potyczkach z Niemcami na różnych odcinkach, jak: Tarkowo, Broniewo, Kaczkowo i w okolicy. Od maja 1919 pracował jako robotnik fabryczny w Cukrowni Wierzchosławice do 1950. Od 1950 zwolniony został jako inwalida niezdolny do pracy i obecnie jako rencista zamieszkuje w Ostrowo k. Gniewkowa, pow. Inowrocław.
437. Widomski, Szczepan, Rodzice: Jan, Franciszka. Ur.: 1890-09-15, Ostrówek n/ Gopłem. Widomski Szczepan wstąpił w szeregi Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 w dniu 1 .1.1919 jako ochotnik do Gębickiej kompanii i brał czynny udział z bronią w ręku przy wyzwoleniu Gębic a następnie Strzelna.W dniach 5 i 6 stycznia 1919 r. udział w walkach o Inowrocław oraz następnie dalej pod Łabiszynem ,Brzozą i Rynarzewem. Wymieniony jest zweryfikowanym członkiem ZBoWiD jako były uczestnik powstania wlkp..W organizacji naszej aktywniejszego udziału nie przejawia. Nazwany jest pochodzenia robotniczego. Obecnie ma działkę z reformy rolnej co stanowi główne źródło jego utrzymania,jest członkiem PZPR. Stosunek jego do obecnej rzeczywistości jest pozytywny.
438. Wikarski Stanisław, rodzice: Jan, Helena. Ur.: 1898-04-24, Ostrowo. Uczestnik Powstania Wlkp. 1918/1919. Brał czynny udział z bronią w ręku w oswobodzeniu Inowrocławia i na froncie pod Łabiszynem i Nakłem w dniach od 06.01.1919 do 1921.
439. Wilkans Julian, ksiądz, ur. 18.12.1889, Oćwieka. Święcenia kapłańskie przyjął 30 stycznia 1910 r. Służył w Gnieźnie w parafii pw. św. Trójcy od 15 lutego 1910 do 30 września 1911 r. jako wikariusz; później (1 października 1911) wikariusz w Inowrocławiu. Był kapelanem garnizonu wojska niemieckiego od 2 sierpnia 1914 do 10 listopada 1918 r. Brał udział w powstaniu wielkopolskim jako kapelan wojskowy, prowadził rozmowy z mieszkańcami Kruszwicy w listopadzie 1918 r., przemawiał do kruszwiczan na Rynku. Został pełnomocnikiem Rady Żołniersko-Robotniczo-Obywatelskiej w Inowrocławiu, wysłanym w listopadzie 1918 r. do Kruszwicy. Ksiądz. Wilkans miał zorganizować podobną instytucję w Kruszwicy. Niestety, w ogólnie panującym chaosie sprawa nie była uprzednio dostatecznie przygotowana i uzgodniona z miejscowymi przywódcami polskimi, plan stworzenia RŻRO nie poszedł po myśli księdza, gdyż zasiedli w jego składzie sami Niemcy. Jakkolwiek ks. Wilkans na wiecu zwołanym na rynku przemawiał w duchu polskim. Przed wybuchem II wojny światowej pracował w parafii pw. św. Wojciecha. Był dziekanem Wojska Polskiego. Aresztowany przez Niemców i osadzony w obozie koncentracyjnym w Dachau, gdzie zginął 30 października 1941 r.
440. Wochelski Leon, rodzice: Franciszek, Helena. Ur.: 1900-03-24, Kruszwica, brał udział w Powstaniu Wielkopolskim 1918/19 a mianowicie od 3.01.1919 r. brał udział w walkach w Pakości, Inowrocławiu, Łabiszynie, Kcyni i Jaktorowie pod dowództwem por. Poczekaja. W marcu 1919 r. wcielony do 9 pułku Strz. Wlkp. Zwolniony z wojska 25.11.1921 r. jako st. szeregowiec. Podstawa: Oświadczenie świadków: Antoni Runge nr leg. 058811 i Stefan Omiński nr leg. 058808 - obydwaj z Bydgoszczy.
441. Wojciechowski Wacław, rodzice: Antoni, Marianna Wrabik. Ur.: 1902-09-15, Kruszwica, zweryfikowany jako Powstaniec Wielkopolski. Brał udział w Powstaniu Wielkopolskim na terenie Kruszwicy, okolicy i w Inowrocławiu. Batalion nadgoplański w Kruszwicy.
442. Wojciechowski Wojciech, ur. 1.01.1899. Mieszkał w Kruszwicy. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
443. Wódczak Feliks
444. Wypijewski Feliks, rodzice: Walenty, Antonina. Ur.: 1894-10-13, Kruszwica. Wstąpił 27.12.1918 do Oddziału Straży Ludowej Dzielnicy III Zamek pod dow. por. Kociałkowskiego Wiktora, gdzie pełnił służbę patrolową i odwachową na terenie Dzielnicy. Z powodu odniesionych ran na froncie francuskim I Wojny Św. jako inwalida zmuszony był 15.03.1919. zwolnić się z szeregów W.P.
445. Wypijewski Leopold, rodzice: Józef, Weronika. Ur.: 1902-10-17, Kruszwica, brał czynny udział z bronią w powstaniu Wlkp. od dn.16.11.1918 - 18.02.1919r. Dnia 1.01.1919r brał udział przy zdobyciu Koszar w Ostrowie Wlkp. dow. por. Modrzejewski. Poza tym w dniu 4.01.1919r brał udział przy zdobywaniu Skalmierzyc, a w dniu 10.01.1919r Krotoszyna. Od dnia 27.01.1919r brał udział we walkach pod Szubiem dow. ppor. Piotrowski do zakończenia powstania na w/w froncie. Zdemobilizowany z WP w dniu 27.04.1921r w stopniu chorążego. Wypijewski brał czynny udział w powstaniu. Sląskim, w dniu 24.07.1921 dow. por. Piotrowski, we walkach pod Zawisną, Gorzów, Olesno i Kluczbork.
446. Wysocki Antoni, Rodzice: Józef, Józefa. Ur.: 1900-10-25, Bachorce, brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim walcząc z bronią w ręku. Od 1 do 3 stycznia 1919 roku uczestniczył w oswobadzaniu Kruszwicy i okolicznych wiosek. Stąd z oddziałem kruszwickim wyjechał do Mątew i 5 stycznia 1919 roku z oddziałem wymaszerował do Inowrocławia. Pod dowództwem por. Ignacego Nowaka brał udział w walkach o Pocztę i Powiatową Komendę Uzupełnień przy ul. 6 Stycznia. W godzinach wieczornych uczestniczył w eskorcie osłaniającej Niemców opuszczających koszary, konwojując ich do Jaksic. Od 10 do 11 stycznia uczestniczył w walkach o Złotniki Kujawskie, podczas których został ranny w prawe podudzie. Rana była lekka, to też po kilku dniach wrócił do oddziału walcząc na froncie północnym do czasu zakończenia działań zbrojnych.
447. Zabdyr kapitan
448. Zdunik Władysław, sierżant, pilot-obserwator w II Eskadrze Wielkopolskiej.
449. Zakrzewski Wojciech, ziemianin, powstaniec wielkopolski. Urodzony w Pakości 11 listopada 1899 r. Syn Zygmunta i Emilii z domu Jażdżewskiej. W czasie Powstania Wielkopolskiego walczył w pododdziale Leona Głowackiego w 59 Pułku Piechoty Wielkopolskiej w Inowrocławiu. Mieszkał i gospodarował w Mirosławicach koło Strzelna. W latach 1935-1939 był prezesem Kółka Rolniczego w Kościeszkach oraz członkiem Towarzystwa Rolniczego Inowrocławsko-Strzelińskiego i Wielkopolskiego Związku Ziemian w Mogilnie. W okresie okupacji hitlerowskiej działał w ruchu oporu w Juszczynie koło Makowa Podhalańskiego. Po II wojnie światowej pracował w Państwowych Gospodarstwach Rolnych w powiecie Kłodzkim. Zmarł 7 kwietnia 1972 roku w Krosnowicach na Dolnym Śląsku.
450. Zdziarski Ludwik – mistrz szewski, ur. 26 stycznia 1902 r. w Kobylnicy. Syn Józefa i Rozalii z domu Felisiak. Mieszkał i pracował w Kruszwicy. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego, aktywny członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, Związku Hallerczyków i Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Kruszwicy. Zmarł 1 kwietnia 1933 r. w Kruszwicy.
451. Zieliński Franciszek – mistrz rzeźnicki, ur. 28 stycznia 1883 r. w Szymborzu koło Inowrocławia. Syn Wojciecha i Marianny z domu Perlińskiej. Ożeniony z Joanną Stanną. Mieszkał i pracował w Kruszwicy. Był współzałożycielem i wiceprezesem Towarzystwa Przemysłowego, długoletnim członkiem zarządu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, członkiem Ochotniczej Straży Pożarnej i starszym Cechu Rzeźnickiego. Zmarł 29 listopada 1948 r. w Kruszwicy.
452. Zieliński Kazimierz, syn Nikodema i Antoniny z domu Swiercz, urodzony 13.02.1891 r. we wsi Papros. Jako członek organizacji wojskowej wstąpił dnia 3 stycznia 1919 r. ochotniczo w szeregi powstańcze i brał czynny udział z bronią w ręku w walkach powstańczych w okolicy Pierania, Przybysławia, Dąbrowy Biskupiej, Wonorza i Radojewic pod dowództwem Alkiewicza, następnie wcielony został do oddziału powstańczego pod dowództwo por. Modrzejewskiego Antoniego i walczył o oswobodzenie Inowrocławia, Złotnik Kujawskich i dalej na froncie kujawskim. Dnia 30.04.1919 r. zwolniony z wojska do rezerwy z powodu choroby ojca i zajmował się gospodarstwem rolnym.
453. Zieliński Józef, rolnik, ur. 20.02.1900, Sokolniki. Mieszkał w Kruszwicy. Brał czynny udział w powstaniu wielkopolskim, pod dow. Podporucznika Tomasza Staszkiewicza. Powstańcy z listy Podporucznika Tomasza Staszkiewicza, Lista sporządzona 23 września 1949 r.
454. Zieliński Szczepan, rodzice: Wincenty, Katarzyna. Ur.: 1898-11-05, Kruszwica, dnia 2.01.1919 r. wstąpił jako ochotnik w szeregi powstańcze w Kruszwicy i brał czynny udział z bronią w ręku w walkach o jej wyzwolenie a następnie w dniach 5 i 6 stycznia 1919 r. przy oswobodzeniu m. Inowrocławia i okolicy pod dowództwem por. Nowaka Ignacego. W dniach 10-13.01.1919 r. w walkach o Złotniki Kujawskie, Tarkowo, Broniewo i okolicę, jak również pod Szubinem. Po zakończeniu działań wojennych wraca w marcu 1921 r. do Kruszwicy.
455. Zieliński, Wincenty. Rodzice: Kazimierz, Anna Zielińska. Ur.: 1900-05-28, Witowice. Wincenty Zieliński brał udział w dniu 2.1.1919 r. w akcji likwidacji Grenzschutzu na Zagoplu. Następnie wraz z oddziałami kruszwickimi walczył w dniach 5 i 6.1.1919 r. o zdobycie Inowrocławia po czym z Baonem Nadgoplańskim walczył na odcinku północnym frontu. W początku 1920 r. brał udział w rewindykacji ziem pomorskich i w końcu 1921r. został zwolniony do rezerwy.
456. Ziemkowski Jan, syn Antoniego i Franciszki z domu Adamiak, urodzony 27.05.1898 r. we wsi Kicko. Jako ochotnik wstąpił do nadgoplańskiego batalionu Powstańców Wielkopolskich w Kruszwicy 9.01.1919 r., przydzielony do plutonu kawalerii. Brał udział w walkach z niemieckim zaborcą. W dniu 13.07.1921 r. został zdemobilizowany.
457. Zietkowski Stanisław, poległy w Opokach.
458. Ziółkowski Franciszek, rodzice: Franciszek, Marianna. Ur.: 1894-09-11, Kruszwica, brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wlkp. od 27.12.1918r. do 18.02.1919r. w Poznaniu i bezpośrednio przydzielony został do 1 Baonu 1 komp. telegrafistów, walcząc na odcinku Szubin - Łabiszyn pod dow. kpt. M. Andrzejewskiego oraz ppłk. Pinieckiego. Zdemobilizowany w stop. szeregowca. Podstawa: Dow. Okr. Korp. Nr VII Ref. Hist. L. dz. 9680/38 z dnia 28.06.38r. oraz zaświadczenie kpt. rez M. Andrzejewskiego z dnia 15.08.1935 r.
459. Ziółkowski Józef – kupiec, działacz społeczny, ur. 15 marca 1865 r. w Ostrowie nad Gopłem. Syn Macieja i Antoniny z domu Olszewskiej. W 1887 r. założył własny sklep towarów kolonialnych, żelaznych i farb w Kruszwicy. Współzałożyciel i prezes Towarzystwa Kupców, sekretarz Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański”, założyciel i prezes Klubu Kołowników, członek honorowy Towarzystwa Robotników Katolickich, członek Rady Nadzorczej Banku Ludowego, członek Rady Ludowej 1918/1919, wiceprezes Towarzystwa Upiększania Miasta, przewodniczący Rady Miejskiej. W 1937 r. za bezinteresowną działalność dla Kółka Rolniczego w Kruszwicy otrzymał Dyplom Uznania. Zmarł 4 października 1937 r. w Kruszwicy. Za całokształt działalności społecznej odznaczony został pośmiertnie Srebrnym Krzyżem Zasługi.
460. Złotnicki, Szczepan. Rodzice: Władysław, Florentyna Zakrzewska. Ur.: 1895-12-24, Radziejów. Od wczesnej młodości był społecznie usposobiony i był członkiem Ochotniczej Straży Pożarnej w szeregach której brał udział w POW. W 1918 brał udział w rozbrajaniu Niemców w Radziejowie i okolicy, w grudniu 1918 i styczniu 1919 brał udział w Powstaniu Wlkp., następnie pełnił służbę w 3 Pułku Wojsk Polskich w Ostrów-Komorowie, gdzie został zdemobilizowany w 1922 w stopniu sierżanta. Podczas okupacji był wywłaszczony. Po oswobodzeniu prowadził przez pewien czas własny sklep w Radziejowie, po 1949 prowadził kioski i sklepy spółdzielcze i uspołecznione
461. Żelazny Stanisław, syn Stanisława i Julianny. Urodzony 7.09.1888 r. we wsi Rzepowo. Dnia 28.12.1918 wstąpił do organizacji, która zajmowała się działaniami zmierzającymi do oswobodzenia miasta Kruszwicy i okolicy. Następnie jako Powstaniec Wielkopolski 4.01.1919 brał czynny udział z bronią w ręku w oswobodzeniu Kruszwicy i w dniach 5 i 6.01.1919 w zajęciu Inowrocławia. Dnia 03.02.1919 został zwolniony ze służby.
462. Żurawski Jan. Rodzice: Andrzej, Franciszka. Ur.: 1901-07-12, Polanowice. 06.01.1919 wstąpił w szeregi Powstania Wlkp. w Inowrocławiu, gdzie pod dow. kpt. Cymsa bierze udział w rozbrojeniu Niemców w Inowrocławiu i okolicy do 01.02.1919. Po zakończeniu Powstania Wlkp. przebywa w wojsku w 9 i 67 Pułku Piechoty do 1923. Do 1939 pracuje jako robotnik fizyczny. Zmobilizowany w 1939 do IV Pal-u w Inowrocławiu. Kampanię wrześniową przechodzi przez Kutno, Modlin i Warszawę. Pod Warszawą dostaje się do niewoli niemieckiej, po czterech tygodniach zwolniony. W czasie okupacji pracuje jako robotnik fizyczny Tartaku Miradz, gdzie pracuje do chwili przejścia na emeryturę, tj. do 1966.

W stworzeniu listy powstańców wielkopolskich bardzo pomocni byli mieszkańcy Kruszwicy i okolic, krewni żołnierzy - za co serdecznie dziękuje. Korzystałem również z publikacji H. Łady, Wybitniejsi działacze organizacji rolniczych na Kujawach 1864-1939, Inowrocław 1984; Monografii Kruszwicy, pod. red. J. Grześkowiaka, Toruń 1965; Dziennika Kujawskiego; Publikacji Wielkopolski Powstaniec, Poznań 2006; Wspomnień i dzienników powstańców: Soltysika, Trojanowskiego, Nowickiego i innych; N. Trojanowski, Moje wspomnienia, Strzelno 1997; A. Czubiński, Powstanie Wielkopolskie, Poznań 1988; Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego, Kalendarium z 2008 r., M. Rezler, Powstanie Wielkopolskie, Poznań 2008; A. Czubiński, B. Polak, wybrane publikacje o powstaniu, Poznań 1983. Korzystałem również z: Ł. Grzegorz. Słów kilka na temat historiografii Powstania Wielkopolskiego, 1996., A. Czubiński, B. Polak, Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918/1919. Odpowiedzi na interpelacje, wnioski i zapytania złożone w trakcie XXX sesji Rady Miejskiej w Kruszwicy, 29 stycznia 2009, lista miejsc pamięci, którymi opiekuje się gmina Kruszwica. Ogólnopolska komputerowa baza cmentarzy wojennych, Chełmce mogiła zbiorowa powstańców wielkopolskich z 1919 r., Jan Gralak, Jan Kujawa; Wspomnienia powstańców wielkopolskich, wyb. Lesław Tokarski, Jerzy Ziołek, Poznań 1973.S. Kubiak, Niemcy a Wielkopolska 1918-1919, Poznań 1969; Z. Sawicki, Adam Wielechowski, Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945, Warszawa 2007; F. Nowicki Zarys historii wojennej 59-go pułku piechoty wielkopolskiej (z cyklu Zarys historii wojennej pułków polskich 1918-1920), Warszawa 1929; Praca zbiorowa Jednodniówka w 10 rocznicę istnienia 59 Pułku Piechoty Wielkopolskiej, Inowrocław 1929; A. Gąsiorowski, Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa – Poznań 1981; Z. Grot, Czyn zbrojny ludu wielkopolskiego 1918-1919, Poznań 2008; A. Czubiński, Z. Grot, B. Miśkiewicz, Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. Zarys dziejów, Warszawa 1978; Ł. Jastrząb, Badania nad stratami osobowymi Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, w: Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. Wybrane aspekty z perspektywy 90 lat, red. naukowa Janusz Karwat, Poznań 2008. Źródła internetowe:

http://gloswielkopolski.pl

http://groby.radaopwim.gov.pl

http://historiakujawska.blogspot.com

http://powstancy-wielkopolscy.pl

http://powstaniewielkopolskie.eu

http://powstaniewielkopolskie.pl

http://szukajwarchiwach.pl

http://wtg-gniazdo.org/

- Internetowa Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, Księga Powstańców i Wojaków, Bydgoszcz 1925.

- Odpowiedzi na interpelacje, wnioski i zapytania złożone w trakcie XXX sesji Rady Miejskiej w Kruszwicy, 29 stycznia 2009, lista miejsc pamięci, którymi opiekuje się gmina Kruszwica.

- Ogólnopolska komputerowa baza cmentarzy wojennych, Chełmce mogiła zbiorowa powstańców wielkopolskich z 1919 r.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski.