Nowa książka - Kruszwickie kamienice, studium

 

Nowa książka o Kruszwicy już jest, tym razem Studium urbanistyczno-konserwatorsko-historyczne o kruszwickich kamienicach. Nie brakuje w książce ilustracji obiektów zabytkowych zarówno z minionego wieku jak i współczesnych. Publikacja będzie dostępna w bibliotekach i księgarniach internetowych.

Przemysł rolniczy Inowrocławia koniec XIX wieku - na podstawie prasy

 

Dziennik Kujawski nr 12, z 14 października 1893 r.

Dziennik Kujawski nr 21, z 25 października 1893 r.

Dziennik Kujawski nr 25, z 29 października 1893 r.

Dziennik Kujawski nr 28, z 3 listopada 1893 r.

Dziennik Kujawski nr 35, z 11 listopada 1893 r.

DK nr36, z 12.11.1893.

DK nr 51, z 1.12.1893 r.

DK nr 52 art. o wychowie cieląt.z 3 grudnia 1893 r.

DK nr 57 z 8 grudnia 1893 r.

DK nr 70, z 24.12.1893 r.

DK r. 2., nr 25 z 1.02.1894 r.

Kruszwickie kamienice - Rynek 2

Budynek powstał około 1890-1900 roku. Dom budował stolarz Brandt w latach 1890-1900. Budynek postawiony na miejscu pierwotnego parterowego, na co wskazują dwojakiego rodzaju piwnice. 

Właścicielami byli: w latach 1841-1852 Carl Strobel i Józefa Kowalska, 1852-1866 stolarz August Scherer, 1866-1919 stolarz Oskar Brandt, od 1919 własność Banku Ludowego.

W roku 1910 na działce znajdował się dom mieszkalny ze skrzydłem bocznym, budynek gospodarczy, zajazd dla koni, szopa, podwórze i ogród. Budynek o cechach eklektycznych. 

Budynek usytuowany przy północnej pierzei dawnego Rynku. Zwrócony frontem ku południowi. Założony na planie litery L. Murowany, tynkowany, częściowo podpiwniczony. Dwukondygnacyjny, siedmioosiowy. 

Elewacja frontowa zaakcentowana wystrojem sztukateryjnym z charakterystyczną, pseudobarokową osią okienną (głównie pierwsze piętro). Stolarka drzwiowa i okienna o cechach eklektycznych. Dach dwuspadowy kryty papą. 

Układ wnętrza dwutraktowy z sienią na osi. W sieni drewniana klatka schodowa z tralkami, oddzielona dwuskrzydłowymi drzwiami i kolorowymi szybkami. Oświetlenie elektryczne, ogrzewanie pierwotnie piecowe. Na I piętrze znajdował się piec godny uwagi. Piwnice w trakcie frontowym dwojakiego rodzaju: po prawej starsze ze stropami drewnianymi, po lewej odcinkowe na dźwigarach. Więźba drewniana krokwiowo-płatwiowa. Na zapleczu znajdowały się budynki gospodarcze murowane.

Oprac. B. Grabowski, Państwowe Biuro Notarialne, Inowrocław, Księgi Wieczyste miasta Kruszwicy, T. II, sygn. 19; Woj. Biuro Geodezji i Terenów Rolnych, Oddział Inowrocław, Akta katastr. miasta Kruszwicy, WAPOT Inowrocław, Akta miasta Kruszwicy; Studium  urbanistyczno-konserwatorskie, PKZ Toruń, 1977 rok, fot. T. II, neg. 6603/1.

Kruszwickie kamienice - Rynek 3

Budynek powstał na miejscu pierwotnego, parterowego, z połowy XIX wieku. Projekt domu wykonał J. Borówka w roku 1896. 

Właścicielami byli: w latach 1839-1842 burmistrz Fr. Boettiger z żoną Heleną zd. Konickowska, 1842-1852 Johann Rahn, 1881 stolarz Franz Białecki, 1925 Marta Białecka, 1975 Stanisław Białecki. 

W roku 1910 dom mieszkalny z podwórzem posiadał także ogród domowy, oficynę w skrzydle bocznym i dwie stajnie. W 1928 roku otrzymano pozwolenie na wykonanie drzwi frontowych, w 1930 roku na budowę garażu. Budynek o nikłych cechach eklektycznych.

Budynek usytuowany przy północnej pierzei drogi Rynku. Narożnikowo z ul. Rybacką. Założony na planie litery L. Dwukondygnacyjny, sześcioosiowy od frontu. Częściowo podpiwniczony, murowany, tynkowany. Kryty dachem dwuspadowym - papą. Do budynku głównego wejście od Rynku, do skrzydła oficynowego od ul. Rybackiej. Osie nierytmiczne, w parterze przekute wtórnie. Stolarka XX wieczna. Układ wnętrza dwutraktowy. Sień podzielona w połowie drzwiami, w których pozostały resztki kolorowych szyb (1977). W trakcie tylnym drewniana klatka schodowa, zabiegowa, z tralkami.

Na I piętrze znajdował się godny uwagi piec kaflowy. Piwnice występują tylko w trakcie, sklepione odcinkowo na dźwigarach. Więźba drewniana, krokwiowo-płatwiowa. ogrzewanie pierwotnie piecowe, oświetlenie elektryczne.

Oprac. B. Grabowski, źródła: Państwowe Biuro Notarialne, Inowrocław, Księgi Wieczyste miasta Kruszwicy, T, II, nr 18, Woj. Biuro Geodezji i Terenów Rolnych, Akta katastr. miasta Kruszwicy, WAPOT Inowrocław, Akta miasta Kruszwicy; Studium urbanistyczno-konserwatorskie, PKZ Toruń, 1977 rok, fot. T. II, neg. 6603/6, fot. kolor współcześnie, autor.

Fabryka cygar Rybickiego w Inowrocławiu 1893 r. - reklama

 

DK nr 69, z 23.12.1893 r.

Kruszwickie kamienice - Rynek 5

Budynek powstał około lat 1875-1880. Styl eklektyczny. W roku 1903 na działce znajdował się dom mieszkalny z podwórzem i ogrodem domowym. W 1910 roku odnotowano; dom mieszkalny z podwórzem i ogrodem, oficyna lewa i prawa zbudowane w 1913 roku w miejsce pierwotnych stajni, oraz szopa z 1913 roku.

Właścicielami byli: do 1904 roku kupiec Abraham Dawid, w 1904 dochodzi Peter Okoniewski, 1923 krawiec Józef Osiński, 1923 rok mistrz szewski Franciszek Olszewski, od 1926 Maria Krotoszyńska.

Budynek usytuowany przy wschodniej pierzei drogi Rynku. Zwrócony frontem na zachód. Założony na planie litery U. Murowany, tynkowany, podpiwniczona lewa połowa budynku. Dwu- i półkondygnacyjny, siedmioosiowy od frontu. Dach dwuspadowy kryty papą. Elewacja  frontowa z wystrojem o cechach eklektycznych. Otwory prostokątne. Alternacja nadokienników pierwszego piętra oraz podwójny gzyms międzykondykcyjny - podkreślają reprezentacyjny charakter tej kondygnacji.

Częściowo zachowana stolarka drzwiowa i okienna. Układ wnętrza dwutraktowy z sienią pośrodku. Klatka schodowa drewniana z tralkami. Na parterze znajdowały się stare piece, na piętrze drzwi eklektyczne. Piwnice sklepiono odcinkowo na dźwigarach. Więźba drewniana. Ogrzewanie pierwotnie piecowe, oświetlenie eklektyczne.

 

Oprac. B. Grabowski, źródła; Państwowe Biuro Notarialne, Inowrocław, Księgi Wieczyste miasta Kruszwicy, T. VI, nr 131, Woj. Biuro Geodezji i Terenów Rolnych, Oddział Inowrocław, Akta katastr. miasta Kruszwicy; Studium urbanistyczno-konserwatorskie, PKZ Toruń, 1977 rok, fot. T. II, neg. 6605/14, fot. kolor autor, współcześnie, budynek z lewej.

Powstańcy Warszawscy z Kruszwicy i okolic - nowa książka

 

Powstanie Warszawskie było największą akcją zbrojną podziemia w okupowanej przez Niemców Europie. Planowane na kilka dni, trwało ponad dwa miesiące. Jego militarnym celem było wyzwolenie stolicy spod niezwykle brutalnej niemieckiej okupacji, pod którą znajdowała się od września 1939 r.

Brali w nim udział Kruszwiczanie i o tym właśnie jest moja książka, którą mam przyjemność zaprezentować tuż przed rocznicą wybuchu powstania.

Książka ma formę słownika, czyli w sposób alfabetyczny ułożone są nazwiska powstańców warszawskich związanych z Kruszwicą.

Jest to pozycja obowiązkowa dla fanów literatury historycznej, publikacja okolicznościowa będzie dostępna w bibliotekach.

Kruszwickie kamienice - Rynek 6

Budynek z około 1908-1910 roku, czyli obecna forma zapewne w początkach XX wieku. Budynek o cechach eklektycznych (neobarok). Zbudowany na miejscu pierwotnego. W 1810 roku działka zabudowana. W 1910 roku stał dom mieszkalny, stajnia ustęp, podwórze i ogród domowy. 

W 1929 roku pozwolenie na budowę budynku gospodarczego otrzymał właściciel. W 1846 roku  Schneider Jackob, 1865 - 1881 Konikus Adalbert von Kozlowski, 1897-1903 Peter i Cecilie Okoniewski, od 1903 roku szewc Józef Osiński, 1911 roku rzeźnik Julius Schwarz, 1922 roku rolnik Marcin Bugalski, 1928 roku Kulpiński Władysław.

Budyne usytuowany przy wschodniej pierzei drogi Rynku. Zwrócony frontem na zachód. Założony na planie litery U. Murowany, tynkowany, podpiwniczony. Dwu i półkondygnacyjny, pięcioosiowy od frontu. Dach kolankowy, kryty dachówką. W parterze, na lewej osi skrajnej - kryta brama wjazdowa, wiodąca na podwórze.

Brama i witryna sklepowa, wyznaczająca prawą, skrajną oś - zamknięte są łukiem odcinkowym. Pozostałe otwory okienne parteru i piętra są prostokątne, z tym, że skrajne okna na piętrze są trójdzielone. Natomiast okna poddasza, o charakterze nasardowym - półkoliste na skrajach, mają zróżnicowane zwieńczenia w i układzie alternacyjnym. Naroża budynku zaakcentowane są pozornymi ryzalitami, obejmującymi jedną oś i zwieńczone są pseudobarokowymi szczytami. Podział horyzontalny wyznaczają profilowane gzymsy międzykondygnacyjne oraz nadokienniki I piętro. Zachowana stolarka drzwiowa i okienna. 

Układ wnętrza trzytraktowy. W sieni drewniana klatka schodowa z tralkami. Zachowana jedna para drzwi eklektycznych na I piętrze. Strony masywne. Piwnice sklepione odcinkowo na dźwigarach. Więźba drewniana, o konstrukcji kolankowej. Oficyny z tego samego okresu.

Oprac. B. Grabowski, źródła; Państwowe Biuro Notarialne, Inowrocław, Księgi Wieczyste miasta Kruszwicy, T. I, nr 13, Woj. Biuro Geodezji i Terenów Rolnych, Oddział Inowrocław, Akta katastr. miasta Kruszwicy, WAPOT Inowrocław, Akta miasta Kruszwicy; Studium urbanistyczno-konserwatorskie, PKZ Toruń, 1977 rok, fot. T. II, neg. 6605/14, fot. kolorowa współcześnie 2024 r, autor.

Kruszwickie kamienice - Rynek 24

 

Budynek z początku XX wieku. Styl skromne cechy eklektyczne. W 1840 roku działka o powierzchni 63 na 30 metrów kwadratowych, zabudowa 78 na 20 metrów kwadratowych. 

W 1911 roku dom z zabudowanym podwórzem z ogrodem przydomowym przyległym do Rynku i Banhofstrase. Pole, pastwisko i łąka w części. W 1910 roku dom mieszkalny z dobudowaną kuchnią, ubikacją, podwórze i ogród domowy, a także stajnia zburzona w 1943 roku. W 1929 roku własność miasta Kruszwicy. W 1929 roku w budynku mieściła się kawiarnia "Goplanka" Tejkowskiego. 

Budynek usytuowany przy północnej pierzei rynkowej narożnikowo z ul. Niepodległości. Założony na planie litery L. Murowany, tynkowany, bez wystroju. Podpiwniczony, trzykondygnacyjny z balkonem w narożniku I-piętra. Dach dwuspadowy, kryty papą. Układ wnętrza dwutraktowy. W parterze znaczne przekształcenia. Więźba drewniana. Piwnice sklepione odcinkowo na dźwigarach. 

W 1936 roku budynek otrzymał nową elewacje.

Oprac. B. Grabowski, Państwowe Biuro Notarialne, Inowrocław, Księgi Wieczyste miasta Kruszwicy, T. II, nr 21, K. W. 603; Woj. Biuro Geodezji i Terenów Rolnych, Oddział Inowrocław, akta katastr. miasta Kruszwicy, 1910 roku, WAPOT Inowrocław, akta miasta Kruszwicy; Studium urbanistyczno-konserwatorskie, PKZ Toruń, 1977 rok, fot. T. II, nr 165, neg. 6603/3/77, fot. kolorowa autor, stan z 19.07.2024 r.

Kruszwickie kamienice - Rynek 8

Kamienica wzniesiona w latach 1909-1910. Styl o cechach secesyjnych. Budynek powstał na miejscu pierwotnego parterowego. W sierpniu 1909 roku otrzymano zezwolenie na budowę domu mieszkalnego dla kupca Schmeltera. Otrzymał ją budowniczy Carl Guenter z Kruszwicy. 

W 1931 roku dobudowano drugi komin, wykonano okna wystawowe, obniżono podłogi i strop w domu Piotrowskiego.

Właścicielami byli: w latach 1913-1928 kupiec Julius Schmelter, 1928-1930 Hans von Gierke z Polanowic, 1930-1939 Kazimierz Piotrowski, po 1945 roku własność miasta Kruszwica.

Budynek usytuowany przy wschodniej pierzei drogi Rynku, obok kościoła pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus. Zwrócony frontem na zachód. Założony na planie litery L. Murowany, tynkowany, podpiwniczony. Fasada rozczłonkowana nieregularnie. Trzy- i półkondygnacyjny. Zasadniczy podział elewacji frontowej- dziewięcioosiowy. Otwory w parterze o wykroju eliptycznym z wbudowanymi drzwiami i witrynami sklepowymi od prawej strony budynku oraz mieszkań po lewej.

Środkową partię budynku od strony prawej wypełnia wykusz obejmujący dwie górne kondygnacje. Pod nim umieszczone jest główne wejście. Zwieńczony jest wieżyczką zakończoną iglicą. Po jego lewej stronie trójosiowa część zwieńczona falistym szczytem, a kolejne dwie lewe osie pierwszego i drugiego piętra ujmują murowane lukarny. 

Dach kolankowy, kryty dachówką zakładkową. Układ wnętrza trzytraktowy. W sieni drewniana klatka schodowa z tralkami. Zachowana jedna para drzwi eklektycznych. Piwnice sklepione odcinkowo na dźwigarach. Więźba drewniana o konstrukcji kolankowej.

Prawdopodobnie elewacja frontowa zawierała pierwotnie wystrój sztukatorski, a przynajmniej otwory ujęte były stiukowymi opaskami.

Oprac. B. Grabowski, źródła; Państwowe Biuro Notarialne, Inowrocław, Księgi Wieczyste, miasta Kruszwicy, T. III, nr 170, Woj. Biuro Geodezji i Terenów Rolnych, Oddział Inowrocław, Akta katastr. miasta Kruszwicy, WAPOT Inowrocław, Baukonsens, sygn. 213, Starostwo Strzelno, akta miasta Kruszwicy; Studium urbanistyczno-konserwatorskie, PKZ Toruń, 1977 rok, fot. T. I, neg. 6659/16, T. II, neg. 6605/12, fot. kolorowa autor, stan z czerwca 2024 r.