Roman Bejm – ur.
19.03.1889 r. w Kielcach. Syn Andrzeja i Marii z Pawelskich. W dniu
1.12.1910 r. powołany został do służby wojskowej w armii
rosyjskiej (w innych dokumentach widnieją daty 10.08.1910 r. i
1.11.1910 r.) i skierowany jako szeregowiec do I Syberyjskiej Eskadry
Lotniczej. Następnie przeszedł szkolenie pilotażowe w Syberyjskiej
Szkole Lotniczej i jako pilot powrócił do swojej jednostki.
5.01.1916 r. za czyny bojowe promowany na stopień chorążego,
porucznikiem został 3.08.1917 r. W eskadrze pozostał do 1.11.1918
r. Następnie 4.04.1919 r. zgłosił się, jako ochotnik do lotnictwa
wielkopolskiego i uzyskał przydział do II Eskadry Wielkopolskiej.
Później służył w 3. Pułku Lotniczym w Poznaniu m.in. jako
oficer techniczny. Z dniem 20.04.1922 r. przeniesiony został do
rezerwy. Zmarł 13.12.1934 r. w Bydgoszczy. Odznaczony Krzyżem
Walecznych (arch. T. J. Kopański).
Łukasz Durka –
ur. w 1895 r. w Nowym Kramsku, pow. Babimost. Syn Franciszka
(robotnika) i Pauliny z Piwieckich. Brak informacji o służbie
wojskowej w latach 1914-18. Przypuszczalnie od końca lutego 1919 r.
w II Eskadrze Wielkopolskiej. Zginął w katastrofie lotniczej w dniu
23.05.1919 r. na lotnisku w miejscowości Klęka. Pochowany zastał
na cmentarzu garnizonowym w Poznaniu (arch. Ks. R. Kulczyński SDB).
Władysław Filipiak
– ur. 7.03.1898 r. w Szamotułach. Z dniem 1.07.1916 r. powołany
został do służby wojskowej w lotnictwie niemieckim. Najpierw w
Berlinie, później w dniach od 1.05. do 12.07.1917 r. przeszedł
podstawowy kurs pilotażu we Flieger Ersatz Abteilung Nr. 4 w
Poznaniu. Następnie od 13.07. do 28.07.1917 r. w
Militär-Fliegerschule Müncheberg. Ponownie od 1.08.1917 r. do
3.01.1918 r. we Flieger Ersatz Abteilung Nr. 4 w Poznaniu. Szkolenie
lotnicze ukończył 1.08.1918 r. W dniu 7.01.1919 r. ochotniczo
wstąpił do lotnictwa wielkopolskiego. Najpierw służył na Stacji
Lotniczej Ławica. Następnie w lutym 1919 r. przydzielony został do
II Eskadry Wielkopolskiej (później przemianowanej na 13. Eskadrę
Myśliwską). Związał się z tą jednostką na stałe, przebywał w
niej aż do dnia przeniesienia do rezerwy (19.10.1921 r.). Dnia
2.10.1920 r. mianowany został podporucznikiem. Zmarł 23.04.1925 r.
w Poznaniu. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti
Militari nr 8097 i Krzyżem Walecznych (arch. T. J. Kopański).
Stefan Łuczak –
ur. 08.08.1891 r. w Essen. W armii niemieckiej służył od
04.10.1911 r. w marynarce wojennej. Początkowo na pancerniku SMS
„Posen”, jako artylerzysta. Od grudnia 1916 r. do maja 1917 r. w
Marine Landfliegerabteilung (szkole lotnictwa morskiego) w Hage. Od
maja 1917 r. do lipca 1918 r. pilot na stacjach lotnictwa morskiego w
List na wyspie Sylt i Zeebrugge na wyspie Helgoland. Później do
25.11.1918 r. na okręcie lotniczym SMS „Answald”. Służbę w
armii niemieckiej zakończył w stopniu sierżanta. Odznaczony był
Żelaznym Krzyżem II klasy oraz Odznaką Lotnictwa Morskiego.
Zwolniony z armii niemieckiej na własną prośbę w dniu 26.11.1918
r. W lotnictwie wielkopolskim od 08.01.1919 r. W końcu lutego 1919
r. skierowano go do II Eskadry Wielkopolskiej. Dalsze losy nieznane
(arch. M. Seredyńska-Morgulec).
Józef Mühlnickel –
ur. 26.02.1897 r. w Nekli, pow. Środa Wielkopolska. Od 16.12.1914 r.
w armii niemieckiej. Zasadnicze szkolenie wojskowe przeszedł we
Flieger Ersatz Abteilung Nr. 4 w Poznaniu. Następnie w marcu 1915 r.
skierowano go na kurs rusznikarski do Flieger Ersatz Abteilung Nr. 2
w Döberitz. Później wysłany na szkolenie pilotażowe do Flieger
Ersatz Abteilung Nr. 3 w Gotha. Po uzyskaniu dyplomu pilota służył
w lotnictwie niemieckim na froncie zachodnim. Uhonorowano go Żelaznym
Krzyżem I i II klasy. Z armii niemieckiej zwolniony został w dniu
9.12.1918 r. Następnie powrócił do Poznania i podjął pracę na
kolei. Z chwilą wybuchu powstania wielkopolskiego wziął udział w
walkach ulicznych na terenie miasta. Potem zgłosił się na Ławicę.
Od końca lutego znalazł się w składzie II Eskadry Wielkopolskiej.
Z dniem 25.07.1919 r. przeniesiony został do I Eskadry
Wielkopolskiej. Następnie od 26.04.1920 r. w szeregach 14. Eskadry
Wywiadowczej (dawnej III Eskadry Wielkopolskiej). 30.04.1920 r.
mianowany podchorążym. Za loty bojowe w służbie 14. Esk. Wywiad.
otrzymał Srebrny Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari. Ponadto
odznaczono go Polową Odznaką Pilota nr 96. Na własną prośbę
przeniesiony został do rezerwy w dniu 20.11.1920 r. Następnie
Pierwsi Lotnicy II Eskadry Wielkopolskiej podjął pracę w PKP w
Poznaniu. Był członkiem Aeroklubu Poznańskiego. Brak danych o
dacie i miejscu śmierci (arch. Ks. R. Kulczyński SDB).
Edmund Norwid-Kudło
– ur. 18 (inne źródła wskazują na 19). 11. 1895 r. w Mińsku na
Białorusi. W dniu 15.10.1914 r. na ochotnika wstąpił do armii
rosyjskiej. W październiku 1914 r. rozpoczął kurs pilotażu w
Szkole Pilotów w Gatczynie, który ukończył 5.10.1915 r. Od dnia
20.10.1915 r. do 1.09.1917 r. służył w 35. Korpusowej Eskadrze
Lotniczej (35. Korpusnoj awiacjonnyj otriad) na froncie galicyjskim.
Trzy razy ranny w trakcie walk powietrznych i dwa razy ciężko
kontuzjowany (połamane nogi). W dniu 20.09.1917 r. w stopniu
porucznika przyjęty do lotnictwa I Korpusu Polskiego, w którym
pozostał aż do rozbrojenia przez Niemców. Następnie, jako pilot w
lotnictwie polskim od 15.12.1918 r. do 31.01.1919 r. na lotnisku
mokotowskim. Natomiast od 22.02.1919 r. na Ławicy. Od dnia 6.03.1919
r. pełnił obowiązki dowódcy II Eskadry Wielkopolskiej
(przemianowanej później na 13. Eskadrę Myśliwską). Jednostką
dowodził do 16.11.1920 r. W kwietniu 1920 r. mianowany kapitanem.
Następnie w 3. Pułku Lotniczym. Z dniem 19.11.1921 r. przeniesiony
został do rezerwy. Zmarł 23.01.1931 r. w Warszawie. Odznaczono go
Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 3028,
trzykrotnie Krzyżem Walecznych oraz Polową Odznaką Pilota nr 80
(arch. T. J. Kopański).
Piloci-obserwatorzy II
Eskadry Wielkopolskiej
Leonard Bartkowiak
– w okresie I wojny światowej służył, jako obserwator w
lotnictwie niemieckim na froncie zachodnim. Przynajmniej od lutego
1919 r. w szeregach lotnictwa wielkopolskiego na Ławicy. Od końca
lutego do połowy lipca 1919 r. w II Eskadrze Wielkopolskiej.
Następnie z dniem 16.07.1919 r. rozpoczął szkolenie pilotażowe we
Francuskiej Szkole Pilotów na Mokotowie. Został skreślony z listy
uczniów, jako niezdolny (13.04.1920 r.). Dalsze losy nieznane.
Fotografia przedstawia najprawdopodobniej tego lotnika (arch. W.
Sankowski).
Alfons Breza –
ur. 12.12.1891 r. w Więckowicach, pow. poznański. W dniu 4.08.1914
r. wstąpił do armii niemieckiej. Początkowo służył w
Leibkürassier-Regiment Großer Kurfürst (Schlesisches) Nr. 1 (1.
Pułku Kawalerii) we Wrocławiu (brał udział w walkach na froncie
wschodnim). Od 25.12.1915 r. do 30.07.1916 r. w 2.
Garde-Ulanen-Regiment (2. Pułku Ułanów) na froncie zachodnim.
Następnie pełnił obowiązki dowódcy plutonu w
Reserve-Infanterie-Regiment Nr. 38 (38. Pułku Piechoty) na froncie
zachodnim (od 31.07. do 1.09.1916 r.). Później od 1.09. do
31.10.1916 r. w szkole wojskowej przy 11. Dywizji Piechoty. Potem
ponownie w 2. Pułku Ułanów i w 38. Pułku Piechoty, jako dowódca
plutonu i dowódca kompanii. Od 1.03. do 3.05.1918 r. na kursie
obserwatorów we Flieger Ersatz Abteilung Nr. 4 w Poznaniu i we
Flieger Ersatz Abteilung Nr. 11 w Brzegu. Następnie do 30.11.1918 r.
służył w Husaren-Regiment „von Schill“ (1. Schlesisches) Nr. 4
(4. Pułku Huzarów) na froncie zachodnim. Odznaczony został
Żelaznym Krzyżem I i II klasy. Od 27.12.1918 r. w stopniu
podporucznika w Armii Wielkopolskiej. Brał udział w walkach o
Poznań. Następnie przypuszczalnie od 11.01.1919 r. pełnił
obowiązki komendanta powstańczego odcinka w rejonie Rawicza. Z
początkiem kwietnia 1919 r. powołany został na stanowisko
obserwatora i adiutanta II Eskadry Wielkopolskiej. W dniu 15.05.1919
r. otrzymał promocję na porucznika i przeniesienie do Dowództwa
Głównego w Poznaniu do wydziału operacyjnego. Od 7.08. do
2.10.1919 r. znajdował się w dowództwie Grupy Wielkopolskiej na
froncie galicyjskim i wołyńskim. Następnie służył przy
dowództwie frontu wielkopolskiego w wydziale operacyjnym. Natomiast
od 1.04. do 15.07.1920 r. pracował w strukturach komisji granicznej
w Poznaniu. Potem od 15.07. do 8.09.1920 r. pełnił służbę w 16.
Pułku Ułanów Wielkopolskich. Następnie w sztabie 4. Brygady
Jazdy. Dalsze losy nieznane (arch. Ks. R. Kulczyński SDB).
Wiktor Czysz –
ur. 9.10.1896 r. w Poznaniu. Syn Józefa i Antoniny z Manickich. Od
30.08.1914 r. do 15.03.1916 r. w lotnictwie niemieckim, jako zastępca
mechanika w Feldflieger-Abteilung 36 (36. Eskadrze Lotniczej).
Następnie od 16.03.1916 r. do 1.02.1917 r. na tym samym stanowisku
we Flieger Ersatz Abteilung Nr. 6 w Grossenheim. Z dniem 2.02.1917 r.
przeniesiony do Inspektion der Fliegertruppen (Inspektoratu Wojsk
Lotniczych) w Berlinie do oddziału transportowego. W dniach od
16.01. do 9.11.1918 r. był w składzie komisji wojskowej fabryki
Bosch w Stutgardzie, jako odbiorca sprzętu radio. Następnie od
10.11. do 26.12.1918 r. w strukturach P.O.W. w Poznaniu. Z dniem
27.12.1918 r. wstąpił do Wojska Wielkopolskiego. Walczył m.in. o
Fort Grolmana w Poznaniu i Stację Lotniczą na Ławicy. Następnie
od 9.01. do 17.01.1919 r. na Stacji Lotniczej Ławica bez funkcji
(17.01.1919 r. otrzymał awans na kaprala). Od 18.01. do 31.01.1919
r. pełnił obowiązki obserwatora lotniczego. Z dniem 1.02.1919 r.
rozpoczął kurs obserwatora na Ławicy, który ukończył 1.03.1919
r. Od 25.02.1919 r. powierzono mu stanowisko adiutanta II Eskadry
Wielkopolskiej. Natomiast z dniem 2.04.1919 r. objął także etatowe
stanowisko obserwatora. Później oddelegowano go (1.08.1919 r.) do
D.O.Gen. w Poznaniu na stanowisko oficera oświatowego. Od dnia
13.01.1920 r. w sztabie Dowództwa Dywizji Pomorskiej, jako kierownik
referatu szeregowych. Ponownie w formacji lotniczej od 14.06.1920 r.
do 9.08.1921 r., jako obserwator w 21. Eskadrze Niszczycielskiej. Z
dniem 15.07.1923 r. przeniesiony został do rezerwy. W latach 1923-
1933 był członkiem Związku Lotników Polskich. Był też aktywnym
politykiem Stronnictwa Narodowego, z ramienia, którego w 1938 r.
został radnym miasta Poznania. 24 sierpnia 1939 r. w stopniu
podporucznika został ponownie zmobilizowany i skierowany do 3. Pułku
Lotniczego, jako dowódca 71. Plutonu Lotniskowego. Następnie w
Polskich Siłach Zbrojnych we Francji i Anglii. W marcu 1946 r.
wrócił do Polski i zamieszkał w Poznaniu. Dwukrotnie aresztowany
przez funkcjonariuszy UB. Zmarł w Poznaniu 18.01.1966 r. Odznaczony
został Krzyżem Niepodległości, Medalem Pamiątkowym za wojnę
1918-1920, Mieczami Hallerowskimi i Wielkopolskim Krzyżem
Powstańczym (arch. M. Seredyńska-Morgulec).
Stefan Kazmierczak
– ur. 11.12.1896 r. W okresie I wojny światowej w armii
niemieckiej. Od 17.01.1919 r. rozpoczął służbę w Wojsku
Wielkopolskim (najprawdopodobniej na Stacji Lotniczej Ławica).
Następnie, jako obserwator w II Eskadrze Wielkopolskiej. Jednostkę
opuścił na przełomie stycznia i lutego 1920 r. Przypuszczalnie
związane to było z planowanym przekwalifikowaniem eskadry z
wywiadowczej na myśliwską. Dalsze losy nieznane. Fotografia
przedstawia najprawdopodobniej tego lotnika (arch. W. Sankowski).
Tadeusz Kostro –
ur. 30.05.1896 r. w Poznaniu. Od 28.08.1914 r. do 7.12.1918 r. w
lotnictwie niemieckim w Feldflieger-Abteilung 2 (2. Eskadra
Lotnicza), która w dniu 30.11.1916 r. przemianowana została we
Fliegerabteilung 260 Lb (Artillerie). W dniach od 20.07. do
28.08.1917 r. na kursie strzelców obserwatorów. Pełnił służbę
na froncie rosyjskim, francuskim, belgijskim i włoskim. Z wojska
niemieckiego zwolniony 7.12.1918 r. Następnie od 15.12.1918 r. do
6.01.1919 r. w P.O.W w Poznaniu. Potem od 7.01.1919 r. na Stacji
Lotniczej Ławica. Z końcem lutego do 29.11.1919 r. w składzie II
Eskadry Wielkopolskiej. W dniu 30.11.1919 r. zwolniony z wojska, jako
jedyny żywiciel rodziny. Ponownie zmobilizowany 10.08.1920 r. i
skierowany do I Kompanii Lotniczej na Ławicy. Z dniem 20.08.1920 r.
odkomenderowany do Dowództwa Wojsk Samochodowych D.O.G. Poznań
(Dow. Bazy Samochodów Pancernych). 21.10.1920 r. mianowany chorążym.
Do rezerwy przeniesiony został w dniu 20.08.1921 r. Natomiast od
15.02.1932 r. pracował w administracji wojskowej, jako cywilny
urzędnik. Brak dalszych danych (arch. Muzeum Lotnictwa Polskiego w
Krakowie).
Stanisław Kruszona
– ur. w 1897 r. w Szamotułach. Syn Wojciecha (listonosza) i
Weroniki z Binkowskich. Służbę w wojsku niemieckim pełnił w
marynarce wojennej w Kilonii. Tam również w Seeflugstation
Kiel–Holtenau przeszedł kurs obserwatora na wodnopłatowcach. W
grudniu 1918 r. ponownie w Szamotułach. Z chwilą rozpoczęcia
powstania wielkopolskiego wziął udział w walkach ulicznych na
terenie Poznania. Następnie służył w lotnictwie wielkopolskim na
Ławicy. Pod koniec lutego 1919 r. znalazł się w szeregach II
Eskadry Wielkopolskiej. Zginął w katastrofie lotniczej w dniu
23.05.1919 r. w miejscowości Klęka. Pochowany został na cmentarzu
parafialnym w Szamotułach (arch. Ks. R. Kulczyński SDB).
Leon Raden – ur.
20.04.1889 r. w majątku Szejpe (okolice Kowna). W dniu 1.09.1903 r.
wstąpił do morskiego korpusu kadetów. Od 17.10.1907 r. służył,
jako ochotnik w rosyjskiej marynarce wojennej. Następnie od
3.08.1909 r. w Aleksandryjskiej Wojskowej Szkole Oficerskiej w
Moskwie (Aleksandrowskaja wojenno-juridiczeskaja akademija). Po jej
ukończeniu z dniem 6.08.1911 r. skierowany został do I
Syberyjskiego Batalionu Saperów. Od 26.07.1914 r. na froncie z
Niemcami. W dniu 17.02.1917 r. powołano go na stanowisko dowódcy
kompanii saperów. Natomiast od 25.05.1917 r. był dowódcą kompanii
telegraficznej. W dniu 14.10.1917 r. uzyskał promocję na kapitana.
Z dniem 21.04.1918 r. zwolniony został ze służby w armii
rosyjskiej. Odznaczono go Orderem Świętego Stanisława 3 i 2 klasy,
Św. Anny 4, 3 i 2 klasy i Św. Włodzimierza 4 klasy. Do wojska
wielkopolskiego wstąpił 14.04.1919 r. i otrzymał przydział do II
Eskadry Wielkopolskiej (warto zauważyć, że choć nie ukończył
żadnej szkoły lotniczej, pełnił obowiązki obserwatora). Z dniem
19.02.1920 r. przeniesiony został do I Grupy Lotniczej
Wielkopolskiej na stanowisko oficera taktycznego. Następnie w dniu
20.08.1920 r. odkomenderowano go do dowództwa Wojsk Samochodowych
D.O.Gen. Poznań z przeznaczeniem do Bazy Samochodów Pancernych.
Potem w dniu 26.09.1920 r. wyznaczony został na p.o. dowódcy II
Dywizjonu Samochodów Pancernych. Dalszy przebieg służby i losy nie
są znane (arch. T. J. Kopański).
Władysław Zdunik –
ur.19.08.1896 r. w Krakowie. Przebieg służby w armii
austro-węgierskiej jest praktycznie niemożliwy do prawidłowego
ustalenia. Autor przyjął za najbardziej wiarygodne informacje
zawarte w Karcie Ewidencyjnej. W dniu 7.05.1915 r. powołany został
do służby wojskowej w armii austro-węgierskiej. Najpierw w
składzie 13. Pułku Piechoty. Następnie z dniem 1.03.1917 r.
skierowany do 2. Pułku Ułanów Legionów Polskich na stanowisko
telefonisty. Od 1.12.1917 r. w 7. Fliegerkompanie (7. Kompanii
Lotniczej). Później w Flieger-Offiziersschule Wiener Neustadt
(Szkole Obserwatorów), gdzie pozostał aż do końca działań
wojennych (obecność w tej szkole jest problematyczna. W armii
austro-węgierskiej nie było zwyczaju, aby żołnierz nieposiadający
stopnia oficerskiego był szkolony na obserwatora). Jako ochotnik w
stopniu sierżanta, w dniu 1.11.1918 r. wstąpił w szeregi obrońców
Lwowa. Następnie od 10.01.1919 r. znalazł się na Stacji Lotniczej
na Ławicy. Z końcem lutego 1919 r. otrzymał przydział do II
Eskadry Wielkopolskiej. W dniu 1.08.1919 r. skierowano go do Szkoły
Pilotów w Warszawie. Po uzyskaniu dyplomu pilota (1.05.1920 r.)
wyjechał ponownie na front i wszedł w skład 13. Eskadry
Myśliwskiej (wcześniejszej II Eskadry Wielkopolskiej). Od 1.02.1921
r. był instruktorem pilotażu w Szkole Pilotów w Bydgoszczy. W dniu
1.05.1921 r. został przeniesiony do 12. Eskadry Wywiadowczej
stacjonującej w Warszawie. W dniu 20.03.1922 r. odkomenderowano go
do Centralnych Zakładów Lotniczych w Warszawie. Natomiast od
1.03.1923 r. znalazł się w składzie 2. Pułku Lotniczego w
Krakowie. Później od 29.04.1924 r. przeniesiony został do
Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku. Od dnia 20.05.1924 r. służył,
jako pilot w 4. Pułku Lotniczym. W marcu 1925 r. awansował na
stopień kapitana. Od 1928 r. studiował prawo na Uniwersytecie
Warszawskim, później pracował m.in. w Departamencie Aeronautyki M.
S. Wojsk. jako szef wydziału zakupów. W stanie spoczynku od grudnia
1934 r. W sierpniu 1939 r. ponownie zmobilizowany. Przedostał się
do Anglii, gdzie zmarł 11.07.1985 r. w miejscowości Padiham.
Odznaczony został m.in. Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti
Militari nr 430, Krzyżem Walecznych oraz Polową Odznaką Pilota
(arch. T. J. Kopański).
Ponadto ze zgłoszonych
wcześniej żołnierzy wybrano 159 (inny dokument wskazuje na 150),
którzy weszli w skład personelu naziemnego. Łącznie 15
podoficerów i 144 szeregowych (jednym z nich był st. szer.
Mieczysław Maik) . Przypuszczalnie nie było więc problemu z
obsadzeniem stanowisk według etatu ustalonego przez Inspektorat
Wojsk Lotniczych w Poznaniu. Szczegółowo przedstawiał się on
następująco: Obsługa samolotów i samochodów: majstrów I
kategorii (do nich zalicza się monterów, którzy samodzielnie
umieją wykonać wszelkie naprawy przy aparatach lotniczych) – 2,
majstrów II kategorii (do nich zalicza się monterów-specjalistów,
którzy jako fachowcy pracują samodzielnie, np. jako specjaliści na
magnety, silniki, stabilizacje, również samodzielnie pracujących
stolarzy, specjalistów od budowy skrzydeł, kadłubów, puszkarzy,
elektro-monterów, ślusarzy, techników, kowali itd.) – 6,
majstrów III kategorii (są nimi fachowcy, którzy muszą pracować
pod nadzorem starszych majstrów) – 6, szoferów – 6, pomocników
(kandydatów na szoferów) – 12 i pomocników – 7. Personel
pomocniczy: blacharzy – 1, (kowali, krawców, szewców, kucharzy) -
łącznie 7, stolarzy – 2, telefonistów – 3, zbrojmistrzów –
4, tapicerów – 1, szeregowych sztabowych – 1, elektrotechników
– 1, sierżantów prowiantowych – 1, motocyklistów, cyklistów –
3, pisarzy – 3, sanitariuszy – 2, sierżantów rachunkowych –
1, taborowych – 20, wartowników – 25 i magazynierów – 2.
Trudno też dziś prześledzić proces przydzielania do jednostki
samolotów i tak np. w marcu na stanie eskadry znalazł się
myśliwski Fokker D.VII o numerze 8430/18, który jednak bardzo
szybko został wymieniony na Albatrosa D.Va 7177/17. Ostatecznie na
lotnisko Klęka zostało wysłanych sześć maszyn. Cztery samoloty
wywiadowcze typu Halberstadt C.V o numerach 6644/18, 6646/18,
6647/18, 6648/18, jeden Rumpler C.I 3111/18 (częściowo niesprawny)
oraz jeden myśliwiec typu Albatros D.Va 7177/17. Przypuszczalnie
wszystkie samoloty typu Halberstadt C.V otrzymały na kadłubie numer
oznaczony cyfrą rzymską (I, II, III i IV) oraz godło jednostki
(błyskawicę na tle okręgu). Ponadto na stanie eskadry znalazły
się - 4 samochody (inny dokument wskazuje na 3 samochody), 32 wozy
taborowe, 2 kuchnie polowe i 79 koni. Samochody, hangary, samoloty,
kuchnie polowe, broń, amunicję, umundurowanie oraz inne zapasowe
części i materiały niezbędne dla działalności eskadry jednostka
otrzymała z składów Stacji Lotniczej na Ławicy.
Dnia 2 kwietnia 1919
roku z rozkazu gen. Dowbór-Muśnickiego eskadra wyruszyła na
wielkopolski front południowy i rozlokowała się na lądowisku
mieszczącym się przy majątku Klęka pod Nowym Miastem n. Wartą.
Oficerowie i podoficerowie umieszczeni zostali w dawnym pałacu
pruskiego właściciela ziemskiego Hermanna Kennemanna, a żołnierzy
szeregowych zakwaterowano w mieszczących się w pobliżu budynkach
gospodarczych. Powyżej: Uroczysta Msza Święta na rynku Nowego
Miasta nad Wartą w dniu 11 maja 1919 r. W tym dniu lotnicy II
Eskadry Wielkopolskiej odebrali poświęcony sztandar ufundowany
przez społeczeństwo miasta (arch. Muzeum Regionalne w Jarocinie via
M. Szymański). Obok: Zaznaczona na mapie lokalizacja pierwszego
lądowiska eskadry przy majątku Klęka (arch. Ks. R. Kulczyński
SDB). Poniżej: Dwaj przyjaciele z eskadry w parku przy pałacu
Kennemanna w maju 1919 r.: plut. pil. Łukasz Durka i plut. pil.
Władysław Filipiak. Pierwszy z nich zginął w katastrofie samolotu
wkrótce po wykonaniu tej fotografii (arch. Ks. R. Kulczyński SDB).
Samochody i wozy taborowe ustawiono na podwórzu majątku. Kilkaset
metrów dalej na południe od pałacu, na rozległej polanie
zmontowane zostały hangary polowe dla samolotów eskadry. Warto
wspomnieć, że materiały pędne dla płatowców i samochodów
jednostka pobierała ze Stacji Lotniczej Ławica wysyłając po nie
m.in. samochód ciężarowy typu Dürkopp. W prowiant natomiast
zaopatrywała się w Jarocinie, a uszkodzone pojazdy odsyłała do
naprawy w Żerkowie. Pod względem operacyjnym eskadra podlegała
Dowództwu Głównemu w Poznaniu, które wyznaczyło jej zadanie
wykonywania lotów rozpoznawczych i propagandowych w rejonie linii
frontu i nad Górnym Śląskiem. Było to związane z zagrożeniem
interwencją zbrojną ze strony niemieckiego Grenzschutzu, jakie
pojawiło się w tym czasie na froncie południowym. Załogi
jednostki rozpoczęły więc systematyczne loty rozpoznawcze nad
możliwymi miejscami koncentracji oddziałów niemieckich i szlakami
komunikacyjnymi. Najprawdopodobniej na pierwszą misję bojową
wyruszył dowódca oddziału ppor. pil. Edmund Norwid-Kudło z sierż.
obs. Tadeuszem Kostro. Trasa przebiegała przez następujące
miejscowości: Jarocin - Ostrów Wielkopolski - Ostrzeszów- Kępno -
Kluczbork – Oleśnica - Jutrosice. Ponadto przynajmniej jedna
załoga eskadry na samolocie Halberstadt C.V oznaczonym rzymską
cyfrą I wzięła udział w obchodach uroczystości 3. Maja na
Ławicy. Podjęta działalność lotnicza nieobyła się bez strat.
Jako pierwszy uszkodzony został przed 28 kwietnia Halberstadt C.V o
numerze 6648/18 (prawdopodobnie chodzi tu o samolot, który
przymusowo lądował około 65 km od lotniska w dniu 27.04.1919 r.).
Maszynę skierowano do warsztatów na Ławicy celem naprawy. W zamian
jednostka otrzymała samolot Halberstadt C.V 6645/18 (przybył przed
5.05.1919 r.). Zły stan techniczny ograniczył także użycie
myśliwskiego Albatrosa D.Va 7177/17. Natomiast w katastrofie
lotniczej w dniu 23 maja 1919 roku o godzinie 18.45 utracony został
Halberstadt C.V najprawdopodobniej o numerze 6647/18. W jednym z
dokumentów eskadry znajduje się krótka wzmianka o tej tragedii –
Pamiętnym dla Eskadry jest także dzień 23 maja, w którym poniosła
eskadra pierwszą stratę – lotnik sierżant Durka i obserwator
sierżant Kruszona zamierzali lecieć na front nie bacząc na nader
silny wiatr. Wskutek nieostrożności lotnika nastąpił
nieszczęśliwy wypadek, wskutek którego dwóch najdzielniejszych
lotników życie postradało. Pewne światło na tę kata strofę
rzuca także informacja zawarta w zaświadczeniu zredagowanym przez
Inspektora Wojsk Lotniczych w Poznaniu – Niniejszym zaświadcza
się, że benzyna, którą otrzymujemy z Krakowa jest bardzo złego
gatunku i często powoduje wypadki zapalenia się aparatu. Dowodem
tego jest ostatni wypadek spalenia się 2-ch lotników z 2-j polnej
eskadry lotniczej. Załoga zginęła w płomieniach, a samolot uległ
całkowitemu spaleniu. Ponadto przed 27 maja jednostka oddała celem
naprawy w Stacji Lotniczej Ławica wywiadowczego Halberstadta C.V
6646/18 i odebrała stamtąd samolot Halberstadt CL.II.
Warto też podkreślić,
że w dniu 11 maja personel eskadry wziął udział w uroczyście
odprawionej Mszy Świętej na Rynku Nowego Miasta n. Wartą.
Celebracji przewodniczył ks. Paweł Gerntke (ur. 1872 r., zm. 1929
r.) ówczesny proboszcz rzymsko-katolickiej parafii p.w. Św. Trójcy.
On dokonał również w tym dniu aktu poświęcenia sztandaru
ufundowanego przez mieszkańców Nowego Miasta nad Wartą i
przeznaczonego dla II Eskadry Wielkopolskiej. Ponadto w połowie
kwietnia jednostka otrzymała pierwsze uzupełnienie personelu
lotniczego w postaci dwóch oficerów. Do eskadry dołączyli,
pochodzący z byłej armii rosyjskiej - kpt. Leon Raden i por. pil.
Roman Bejm. Z dniem 15 maja oddział opuścił pełniący do tej pory
obowiązki adiutanta i obserwatora ppor. Alfons Breza, natomiast
sierż. pil. Stefan Łuczak otrzymał promocję na stopień
podporucznika. Podobnie awanse na wyższe stopnie otrzymało kilku
innych podoficerów – lotników m.in. sierżantem sztabowym został
Tadeusz Kostro. W dniu 6 czerwca 1919 roku nadszedł rozkaz Dowództwa
Głównego o przeniesieniu eskadry na front północny. Wobec
powyższego nazajutrz jednostka wyruszyła przez Gniezno na nowe
lądowisko w Kobylnikach pod Kruszwicą. W dniu wyjazdu na stanie
oddziału znajdowało się pięć samolotów: Halberstadt C.V 6644/18
i 6645/18, Halberstadt CL.II, Rumpler C.I 3111/18 (częściowo
niesprawny) i Albatros D.Va 7177/17 (niesprawny). Ponad dwumiesięczny
pobyt II Eskadry Wielkopolskiej na lądowisku w Klęce pod Nowym
Miastem nad Wartą okupiony został stratą jednego samolotu wraz z
obsadą i uszkodzeniu dwóch kolejnych. Działalność rozpoznawcza
jednostki pozwoliła jednak Dowództwu Głównemu w Poznaniu
dokładnie ocenić stopień zagrożenia planowaną niemiecką
ofensywą. Załogi jednostki wywiązały się z tego zadania wzorowo.
Ponadto należy zauważyć, że był to okres dużej integracji
personelu i kładzenia fundamentu pod przyszłą chwalebną kartę
historii II Eskadry Wielkopolskiej w czasie wojny polsko –
bolszewickiej. Należy też zaznaczyć, że pamięć o tamtych
wydarzeniach jest wciąż żywa wśród mieszkańców Nowego Miasta
nad Wartą. Obecnie trwają prace związane z organizacją
uroczystych obchodów związanych z rocznicą ufundowania sztandaru
dla II Eskadry Wielkopolskiej. Miejmy nadzieję, że podjęte przez
władze Gminy Nowe Miasto nad Wartą plany zostaną szczęśliwie
doprowadzone do końca.
Opracowanie B. Grabowski, źródła:
Opracowanie B. Grabowski, źródła:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz