Inżynier Leon Czarliński, herbu Sówka (1860-1929)

Inżynier Leon Czarliński, herbu Sówka, urodził się 13 kwietnia 1860 roku w miejscowości Zajezierze na Pomorzu Zachodnim. Syn Juliusza – właściciela dóbr rycerskich w powiecie sztumskim i Anny z domu Donimirskiej. Do gimnazjum uczęszczał w Chojnicach i Chełmie. Już jako uczeń gimnazjalny interesował się techniką maszyn rolniczych. Zgodnie ze swoimi zainteresowaniami, w 1882 roku rozpoczął studia na wydziale budowy maszyn Politechniki berlińskiej. Po ukończeniu studiów, odbył praktykę zawodową w fabryce maszyn H. F. Eckert w Berlinie i jednoroczną służbę wojskową.

We wrześniu 1893 roku zamieszkał w Inowrocławiu, gdzie objął kierownictwo fabryki maszyn rolniczych pod nazwą „Petzold and Company Engineers Limited Inowrocław”.

W 1901 roku ożenił się z Janiną Prądzyńską, córka Józefa i Gabrieli z domu Wolszlegier. Dwa lata później razem ze Stefanem Grabskim wykupił z rąk niemieckich istniejącą w Inowrocławiu Fabrykę Maszyn Rolniczych „Głogowski i Syn” i został jej dyrektorem.

W okresie zaboru pruskiego starał się zatrudniać wyłącznie Polaków i tym sposobem pomagać materialnie polskiej ludności. Należał do współzałożycieli Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Księgarni i Drukarni „Dziennika Kujawskiego”. Z ramienia Rady Nadzorczej spółki zajmował się działalnością techniczną drukarni. W 1899 roku został wybrany do inowrocławskiej Rady Miejskiej.

Był aktywnym członkiem Towarzystwa Rolniczego Inowrocławsko-Strzelińskiego. Uczestnicząc w jego zebraniach wygłaszał odczyty i referaty. W 1903 roku miał referat „O motorach gazowych”, w roku następnym „O prasach do smoły”, a później „O motorze rolniczym samochodzącym” i „Nowoczesne sposoby sprzątania siana i zboża oraz młócenia”. W 1916 roku kierował wydziałem technicznym wspomnianego towarzystwa rolniczego.

Brał czynny udział w Powstaniu Wielkopolskim 1918/1919. Uczestniczył m.in. w naradach przedstawicieli polskich z byłymi władzami niemieckimi w sprawie zapewnienia porządku i bezpieczeństwa w mieście przez nowo powstałą Straż Ludową. Jako specjalista od budowy maszyn przejął od władz niemieckich dworzec kolejowy. Do niego należało uruchomienie kolei dla polskich potrze. Został komendantem i dowódcą dworca kolejowego. Jako dowódca ochraniał miasto przed najazdami pociągów pancernych ekspediowanych z Torunia i Bydgoszczy.

W okresie powojennym przejął pod swój zarząd, obok prowadzonego już przedsiębiorstwa w Inowrocławiu, Fabrykę Maszyn Rolniczych w Brodnicy oraz stał się współwłaścicielem Fabryki Maszyn Rolniczych w Brodnicy, a także współwłaścicielem Fabryki Maszyn Rolniczych pod firmą „Leon Czarliński” Towarzystwo Akcyjne w Ostrowie. Był również prezesem Towarzystwa Akcyjnego „Unia” w Grudziądzu i akcjonariuszem Fabryki „J. Cegielski” Towarzystwo Akcyjne w Poznaniu. Przez 6 lat był członkiem inowrocławskiego Magistratu, prezesem Rady Nadzorczej Wydawnictwa „Dziennika Kujawskiego” oraz vice-prezesem Izby Przemysłowo-Handlowej w Bydgoszczy. Działalność Leona Czarlińskiego w Inowrocławiu porównuje się z działalnością Hipolita Cegielskiego w Poznaniu.

Inowrocław zawdzięcza jemu rozwój fabryki maszyn rolniczych, a kujawskie rolnictwo postęp techniczny. Wiele polskich rodzin zawdzięcza mu pracę i godziwy byt w okresie zaboru pruskiego. Czarliński, podobnie jak Cegielski w Poznaniu, przyczynił się w niemałym stopniu do powstania prasy polskiej na Kujawach. Zmarł 22 listopada 1929 roku w Inowrocławiu.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła:

• Wybory do rady miejskiej. W: Dziennik Kujawski nr 276 z 30.XI.1899 r.
• Ślub. W: Dziennik Kujawski nr 175 z 3.VIII.1901 r.
• Zebranie towarzystwa rolniczego na pow. inowrocławsko-strzeliński. W: Dziennik Kujawski nr 133 z 16.VI.1909 r.
• Jak przejęliśmy kolej po Niemcach. Rozmowa z dyr. Leonem Czarlińskim, pierwszym polskim inspektorem kolei w Inowrocławiu. W: Dziennik Kujawski nr 5 z 6.I.1939 r.
• Kazimierz Milchert. Dworzec w walkach Powstańców. W: Dziennik Kujawski nr 5 z 6.I.1939 r.
• Akta Miasta Inowrocławia sygn. 3121 s. 212 Protokół posiedzenia Rady Miejskiej z 17.X.1922 r.
• Izby przemysłowo-handlowa w Bydgoszczy. W: Dziennik Kujawski nr 158 z 12.VIII.1923 r.
• Drukarnia Kujawska Tow. AKC. W Inowrocławiu. W: Dzienik Kujawski nr 193 z 23.VIII.1923 r.
• Dwadzieściapięć lat na samodzielnej placówce. W: Dziennik kujawski nr 2 z 3.I.1928 r.
• Wspomnienie pośmiertne. Śp. Leon Czarliński. W: Dziennik Kujawski nr 272 z 22.XI.1929 r.
• H. Łada, Wybitniejsi działacze organizacji rolniczych na Kujawach 1864-1939, Inowrocław 1984.