Działacze organizacji rolniczych z Chełmc - do wybuchu II wojny światowej

Adamczyk Anna – urodzona 8 lipca 1902 roku. Córka Franciszka i Katarzyny z domu Kaczmarek. W latach 1936-1939 prezeska Włościanek w Chełmcach. Zmarła 14 kwietnia 1972 roku w Chojnicach, pochowana na cmentarzu w Chełmcach.

Chwalisz Jan – urzędnik. Urodzony 23 sierpnia 1896 r. w Chełmiczkach w byłym powiecie strzelińskim. Syn Jana i Marianny z domu Wojdyłły. W 1921 roku ukończył Szkołę Rolniczą w Inowrocławiu. Przez dwa lata pracował w gospodarstwie swego ojca w Chełmiczkach. Ożeniony z Pelagią Coftą. Został sekretarzem Wielkopolskiego Towarzystwa Kółek Rolniczych w Inowrocławiu. Od 1928 r. był długoletnim członkiem Rady Nadzorczej i Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej „Zagroda” w Inowrocławiu. W 1938 r. po przyłączeniu powiatu inowrocławskiego do województwa pomorskiego przyjął obowiązki instruktora rolnego w Pomorskim Towarzystwie Rolniczym w Inowrocławiu. Podczas okupacji hitlerowskiej kilkakrotnie aresztowany. Po II wojnie światowej pracował kolejno w Wydziale Gospodarczo-Rolnym, Powiatowym Biurze Rolnym, Wydziale Rolnictwa i Leśnictwa Powiatowego Rady Narodowej i Powiatowym Związku Samopomocy Chłopskiej w Inowrocławiu. Dnia 1 grudnia 1957 roku został kierownikiem Powiatowego Biura Związku Kółek Rolniczych w Inowrocławiu. Został odznaczony Odznaką Zasłużonego Działacza Ruchu Spółdzielczego, Srebrnym Krzyżem Zasługi i Złotą Odznaką Honorową Głównego Urzędu Statystycznego. Zmarł 15 września 1962 r. w Inowrocławiu.

Graczyk Wojciech – kupiec. Urodzony w 1873 roku w Chełmcach w byłym powiecie inowrocławskim. Mieszkał w Pakości. Był długoletnim członkiem Rady Nadzorczej Banku Ludowego w Pakości. Zmarł 18 marca 1938 roku.

Grochowina Jan – rolnik. Urodzony w 1876 roku. Był sołtysem w Bachorcach i członkiem Rady Gminnej w Bacharciu. Aktywny członek Kółka Rolniczego w Bachorcach, członek Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Rolniczego, Spółdzielni „”Rolnik” i Banku Ludowego w Chełmcach. Zginął 17 lutego 1942 roku w Dachau.

Haber Michał – rolnik. Urodzony 10 sierpnia 1854 roku w Łojewie. Syn Wojciecha i Marianny z domu Głowackiej. Do Chełmc przybył z Woli Wapowskiej w 1883 roku. Ożenił się z Elżbietą Kępską i objął gospodarstwo jej ojca. W okresie Powstania Styczniowego dowoził broń i amunicję z Woli Wapowskiej do Chełmc do Andrzeja Kotasa, skąd dostarczono ją partiami pod Krzywosądz. Za to zarząd Związku Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Poznaniu, dekretem z 20 stycznia 1933 roku nadał mu Odznakę Powstańca Zbrojnego i Dyplom Weterana z 1863 roku. Pracował społecznie w Kółku Rolniczym. W 1890 roku brał udział w zalesianiu nieużytków gminnych oraz w tym samym roku przy budowie szkoły powszechnej w Chełmcach. Był współzałożycielem Kasy Pożyczkowej. W 1892 roku uczestniczył przy budowie drogi do Kicka, a rok później przy budowie kolejki buraczanej, którą przeprowadzono z Głębokiego przez Chemce do Jeżyc. Współpracował przy drenowaniu pól w Chełmcach. Po długich staraniach poczynionych przez Michała Habera i Franciszka Kotasa z Chełmc oraz Wincentego Bykowskiego z Czsołowa w 1913 roku otwarto w Czołowie komorę graniczną, która miała duże znaczenie gospodarcze. Michał Haber był członkiem honorowym Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Chełmcach, członkiem Banku Ludowego w Kruszwicy i Inowrocławiu a także członkiem Rady Gminnej i Spółdzielni Mleczarskiej w Chełmcach. Wielkopolska Izba Rolnicza nadała mu dyplom za hodowlę koni. Zmarł 25 grudnia 1936 roku w Chełmcach.

Hey Rudolf – rolnik. Urodzony w 1862 roku w Mamliczu. Syn Wilhelma i Emilii z domu Geisler. Prowadził gospodarstwo rolne i restauracje w Karsku. Współorganizator i członek hinorowy Kółka Rolniczego w Ostrowie nad Gopłem, członek honorowy Wielkopolskiego Towarzystwa Kółek Rolniczych w Inowrocławiu i członek zarządu Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Ostrowie nad Gopłem. Przez 25 lat był radnym gminy Chełmce. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. Zmarł 17 marca 1935 roku w Karsku.

Kaczmarek Kasper – ksiądz, kanonik kolegiaty kruszwickiej. Urodzony 1 stycznia 1829 roku w Pawłowie koło Gniezna. Pochodził z rodziny włościańskiej. Ukończył gimnazjum w Trzemesznie i seminarium w Gnieźnie. Brał udział w Powstaniu 1848 roku. Wyświęcony na kapłana 17 czerwca 1855 roku sprawował obowiązki wikariusza w Wągrowcu, proboszcz w Osiążu, a w 1887 roku objął probostwo w Chełmcach. Podczas walki kulturalnej w najcięższym okresie zaboru pruskiego zapłacił przeszło 400 marek kar i kosztów sądowych. Był długoletnim członkiem zarządu Towarzystwa Rolniczego Inowrocławsko-Strzelińskiego oraz prezesem Kółka Rolniczego, założycielem i prezesem Towarzystwa Przemysłowców, założycielem i dyrektorem Banku Ludowego, współzałożycielem i patronem Towarzystwa Śpiewu w Chełmcach. Z jego inicjatywy wydrenowano pola, zagospodarowano nieużytki i zmeliorowano łąki. Zmarł 2 lutego 1900 roku w Chełmcach.

Kempski Stanisław – rolnik, działacz społeczny. Urodzony 14 kwietnia 1893 roku w Barcinie. Syn Jana i Katarzyny z domu Pietrzak. Ożenił się z Helena Marianowską. Zamieszkał w Chełmcach powiat Strzelno. Uczestniczył w Powstaniu Wielkopolskim 1918/19 na terenie gminy Chełmce. W okresie międzywojennym aktywny członek Kółka Rolniczego, chorąży i zastępca prezesa Towarzystwa Powstańców i Wojaków, prezes Związku Weteranów Powstań Narodowych i wiceprezes Związku Powstańców Wielkopolskich. W 1936 roku prezes Stronnictwa Narodowego w Chełmcach. Za zasługi dla pożarnictwa, w 1954 roku Rada Państwa nadała mu Brązowy Krzyż Zasługi, a w 1969 roku otrzymał Odznakę Zasłużonego Działacza Ruchu Spółdzielczego. Zmarł 2 czerwca 1981 roku w Chełmcach.

Kępski Władysław – rolnik. Urodzony 7 grudnia 1893 roku w Chełmcach. Syn Ignacego i Marianny z domu Groblewskiej. W okresie międzywojennym był członkiem Komisji Rewizyjnej Kółka Rolniczego i komendantem Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Chełmcach. Zmarł 11 kwietnia 1974 roku w Inowrocławiu.

Kotas Franciszek – rolnik. Urodzony 31 sierpnia 1877 roku w Chełmcach w dawnym powiecie inowrocławskim. Syn Pawła i Domicali z domu Zielińskiej. Ożenił się z Marianną Lasecką. Gospodarował w Chełmcach i był aktywnym członkiem kółka Rolniczego. W czasie Powstania Wielkopolskiego członek Powiatowej Rady Ludowej w Strzelnie. W okresie międzywojennym członek związku Ludowo-Narodowego, Rady Gminnej i wójt obwodu w Chemcach. Zmarł 11 lipca 1960 roku.

Kotas Walery – rolnik. Urodzony 9 września 1909 roku w Chełmcach. Syn Jana i Jadwigi z domu Haber. Prezes Kółka Rolniczego w Chełmcach. Zmarł 6 marca 1972 roku.

Kowalski Jan – rolnik. Urodzony 14 sierpnia 1845 roku w Pieckach. Syn Mikołaja i Katarzyny z domu Wyborskiej. Mieszkał i prowadził gospodarstwo rolne w Chełmcach. Długoletni przewodniczący Rady Nadzorczej Kasy Pożyczkowej i aktywny członek Kółka Rolniczego w Chełmcach. Zmarł 29 czerwca 1904 r.

Mentkowska Maria – nauczycielka. Była długoletnią prezeską Kółka Włościanek w Chełmcach.

Mentkowski Tadeusz – nauczyciel. Kierownik szkoły powszechnej w Chełmcach. Członek Rady Gminnej, wiceprezes Kółka Rolniczego i prezes zarządu Banku Ludowego w Chełmcach.

Michalak Michał – rolnik. Urodzony 5 września 1877 roku w Woli Wapowskiej. Syn Jakuba i Marianny z domu Wyborskiej. Od 1910 roku był sołtysem a następnie członkiem Zarządu Gminy Wola Wapowska. Aktywnie uczestniczył w życiu Kółka Rolniczego, Ochotniczej Straży Pożarnej, Banku Ludowego i Stronnictwie Narodowym w Chełmcach. Zmarł 10 stycznia 1953 roku w Woli Wapowskiej.

Miech Michał – rolnik. Urodzony 7 sierpnia 1862 roku w Chełmcach. Syn Bartłomieja i Franciszki z domu Wysockiej. Długoletni członek honorowy Kółka Rolniczego w Chełmcach. Zmarł 3 grudnia 1946 roku w Chełmiczkach.

Mielcarek Antoni – rolnik, działacz społeczny. Urodzony 22 maja 1894 roku w Chełmcach. Syn Ignacego i Magdaleny z domu Piaseckiej. Na przełomie 1918/1919 uczestniczył w walkach z Niemcami w powiecie strzelińskim. W 1923 roku ożenił się z Heleną Kempską i zamieszkał na stałe w Chełmiczkach. W okresie międzywojennym aktywny członek Kółka Rolniczego, Towarzystwa Powstańców i Wojaków oraz prezes Stronnictwa Narodowego w Chełmcach. Okres okupacji hitlerowskiej spędził w Generalnej Guberni ukrywając się przed niemiecką policja. Po II wojnie światowej wrócił do Chełmiczek. Tu zmarł 18 sierpnia 1966 roku.

Mielcarek Ignacy – rolnik. Urodzony w 1843 roku. Syn Macieja i Domiceli z domu Mamrat. Mieszka i gospodarował w Chełmcach w dawnym powiecie inowrocławskim. Był współzałożycielem i członkiem zarządu Kasy Pożyczkowej, długoletnim i zasłużonym członkiem Kółka Rolniczego za co został w 1930 roku honorowym członkiem tego kółka. Od 1884 roku przez ponad 25 lat sprawował urząd sołtysa. Zmarł 28 czerwca 1933 roku w Chełmcach.

Mielcarek Jan – rolnik. Urodzony 23 kwietnia 1898 roku w Jaksicach. Syn Wojciecha i Salomei z domu Kosiak. Uczestniczył w Powstaniu Wielkopolskim na terenie powiatu inowrocławskiego. W okresie międzywojennym członek Kółka Rolniczego i prezes Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Jaksicach. Na początku okupacji hitlerowskiej przebywał w inowrocławskim więzieniu a następnie wywieziony został do Chełma Lubelskiego. Tam ożenił się z Ireną Dorszewską. Po wojnie wrócił do Jaksic.

Mielcarek Stanisław – rolnik, działacz społeczny. Urodzony 29 kwietnia 1885 roku w Bachorcach. Syn Walentego i Marcjany z domu Dybały. W 1909 roku ożenił się z Anastazją Królakówną ze Rzwanowic. Mieszkał i prowadził gospodarstwo rolne w Chełmcach. Uczestniczył w Powstaniu Wielkopolskim na terenie powiatu strzelińskiego. Długoletni sołtys i ławnik Rady Gminnej, członek zarządu Banku Ludowego w Chełmcach. Członek Związku Ludowo-Narodowego, sekretarz a następnie wiceprezes Kółka Rolniczego. W latach 1930-1932 prezes Towarzystwa Powstańców i Wojaków. Okres II wojny światowej spędził w miejscowości Olchowiek koło Chełma Lubelskiego. Po wojnie wrócił do Chełmc. Zmarł 30 kwietnia 1973 roku.

Mielcarek Walenty – rolnik, działacz społeczny. Urodzony 5 lutego 1884 roku w Chełmcach koło Kruszwicy. Syn Ignacego i Magdaleny z domu Piaseckiej. Ożenił się z Wiktorią Żelazną. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego na terenie Chemce. W okresie międzywojennym cżłonek Kółka Rolniczego, prezes a następnie prezes honorowy Towarzystwa Powstańców i Wojaków. Prezes Związku Powstańców Wielkopolskich. Członek Rady Gminnej w Chełmcach i Sejmiku Powiatowego w Strzelnie. W 1939 roku wysiedlony przez Niemców do Radziejowa Kujawskiego. Po wojnie wrócił do rodzinnej miejscowości. Zmarł 24 stycznia 1947 roku w Chełmcach.

Mielcarek Wincenty – rolnik. Prowadził gospodarstwo rolne w Chełmcach. W okresie międzywojennym członek Kółka Rolniczego, prezes Towarzystwa Powstańców i Wojaków oraz działacz Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast” w Chełmcach.

Pluta Antoni – Nauczyciel księgowości. Urodzony 19 września 1862 roku w Strzyżewie powiatu krotoszyńskiego. Do gimnazjum uczęszczał w Śremie. W 1882 roku był współzałożycielem Kółka Rolniczego w Dalewie. Przez 18 lat mieszkał w Chełmcach. Tutaj należał do współzałożycieli Towarzystwa Śpiewu i Towarzystwa Przemysłowego, był aktywnym członkiem Kółka Rolniczego i zarządu Kasy Pożyczkowej, która później przekształciła się w Bank Ludowy. W 1905 roku przeniósł się do Inowrocławia, gdzie prowadził kursy handlowe. Został wybrany sekretarzem Kółka Rolniczego, członkiem Rady Nadzorczej Spółdzielni „Rolnik”, prezesem Towarzystwa Przemysłowego oraz należał do aktywnych działaczy Towarzystwa Samopomocy Naukowej pełniąc w nim w latach 1906-1908 funkcje prezesa zarządu. W okresie międzywojennym był członkiem Sejmiku Powiatowego, współzałożycielem i wiceprezesem Spółdzielni Spożywców „Zgoda”, członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” oraz wiceprezesem Rady Miejskiej w Inowrocławiu. Pięć organizacji, w których pracował społecznie nadało mu honorowe członkostwo. Zmarł 2 kwietnia 1935 roku w Inowrocławiu.

Stanny Leon – rolnik, działacz społeczny. Urodzony 4 marca 1903 roku w Chełmcach. Syn Michała i Magdalen z domu Wikarskiej. Mieszkał i prowadził gospodarstwo rolne w Chełmcach. Absolwent Szkoły Rolniczej w Inowrocławiu. Brał udział w Powstaniu Wielkopolskim na terenie powiatu strzelińskiego. W okresie międzywojennym był korespondentem terenowym „Dziennika Kujawskiego”, sekretarzem Kółka Rolniczego i delegatem na zjazdy powiatowe tej organizacji, członkiem Rady Gminnej i zastępcą sołtysa, sekretarzem Zespołu Przysposobienia Rolniczego, referentem oświatowym Towarzystwa Powstańców i Wojaków oraz sekretarzem Związku Młodych Narodowców w Chełmcach. W okresie okupacji hitlerowskiej przebywał w Chełmie Lubelskim Współpracując z ruchem oporu. W 1945 roku ożenił się Ludwiką Michałecką. Po II wojnie światowej był prezesem Rady Nadzorczej Cukrowni „Kruszwica”, prezesem Rady Nadzorczej Spółdzielni Mleczarskiej, w latach 1945-1948 przewodniczącym Powiatowej Rady Narodowej w Inowrocławiu, a od 1957 do 1962 roku prezesem Kółka Rolniczego w Chełmcach. Otrzymał Odznakę Zasłużonego Działacza Ruchu Spółdzielczego. Zmarł 24 października 1962 roku w Inowrocławiu, pochowany w Chełmcach.

Stanny Władysław – rolnik. Urodzony 15 listopada 1894 roku w Chełmcach. Syn Michała i Magdaleny z domu Wikarskiej. Prowadził gospodarstwo rolne w Witowicach. Od 1922 roku sołtys gminy Witowice, a w 1935 roku został mianowany przez wojewodę komisarycznym zastępcą wójta obwodu Chełmce. Był członkiem zarządu Kółka Rolniczego w Ostrowie nad Gopłem i delegatem tej organizacji na zjazdy Wielkopolskiego Towarzystwa Kółek Rolniczych w Inowrocławiu. Okres okupacji hitlerowskiej spędził w Chełmie Lubelskim. Po wojnie mieszkał w Kobylnicy powiat Inowrocław. Zmarł 12 stycznia 1954 roku.

Szwarc Kazimierz – rolnik. Urodzony 25 lutego 1891 roku w Gocanowie koło Kruszwicy. Syn Walentego i Julianny z domu Kępskiej. Gospodarował w Rusinowie i tam też od 1922 roku penił urząd sołtysa. Był członkiem Kółka Rolniczego w Chełmcach oraz członkiem Związku Osadników Rolnych. Zmarł 9 kwietnia 1962 roku w Rusinowie.

Szwarc Walenty – rolnik. Urodzony 1 lutego 1862 roku. Prowadził gospodarstwo rolne w Gocanowie koło Kruszwicy. Od 1897 roku pełnił urząd sołtysa przez ponad 33 lata. Represjonowany za organizowanie strajków szkolnych w 1906 roku. Aktywny członek Kółka Rolniczego i Związku Ludowo-Narodowego w Chełmcach.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, informacje pochodzą z publikacji Henryka Łady i przekazów mieszkańców Chełmc.