Herb i pieczęcie miejskie Strzelna

Strzelno stało się miastem w 1436 r. Pojawienie się pieczęci miasta wiąże się zazwyczaj z posiadaniem przez nie własnej kancelarii, wystawiającej dokumenty. W pieczęci ulokowano herb miasta. Zachowała się pieczęć okrągła z XV w. - 28 mm, przedstawiająca stojącą postać św. Barbary z czterołukową dekoracją gotycką w tle oraz wstęgami, na których znajduje się napis (legenda). Ta najstarsza pieczęć pochodzi z lat 1535-1553, niestety napisu nie sposób odczytać. 

Zachowała się również pieczęć okrągła o średnicy około 30 mm z wyobrażeniem serca przebitego strzałą (grot w lewo), umieszczonego w kartuszu herbowym, spod którego wychodzi wstęga, wypełniająca resztę powierzchni pola pieczęci. Na wstędze legenda:
Siigillum Opjidi Strzelno. Całość obiega potrójny wałek. Pochodzi ona z przełomu XVI i XVII w., chociaż używano jej także w XVIII w.

Najpóźniej w XVIII w. powstała pieczęć miejska, barokowa posiadająca cechy stylistyczne. Jest to pieczęć okrągła, o średnicy 35 mm, o polu wypełnionym barokowym kartuszem w formie lekko spłaszczonego koła, w którym znajdują się dwie strzały skrzyżowane w połowie swej długości. W otoku, wyznaczonym trzema wałkami, napis majuskulny: + Sigillvm Civitatis Strzelnensis, który dzieli stylizowana gałązka wawrzynu. W późniejszych pieczęciach również umieszczano skrzyżowane strzały. 

Początkowy okres kształtowania się idei herbu wyznaczył dokument Jana Luckawa z 21 sierpnia 1436 r., któremu przypisuje się umieszczenie św. Barbary w herbie miasta, patronki miasta. Nowe wyobrażenie herbu przyniosło odkrycie pieczęci z XVI i XVII w. przedstawiające serce przebite strzałą. Za okres przełomowy w kształtowaniu się herbu uznać należy wiek XVII, może jego drugą połowę, kiedy to pojawiły się skrzyżowane strzały. W starszych pieczęciach, radzieckiej i ławniczej, krzyż w polu tarczy znika, a zgodnie z sztuka heraldyczna – znajduje się w otoku legendy pieczętnej, jako znak jej początku i końca. W późniejszych dwu pieczęciach ławniczych krzyż z legendy powędrował między groty skrzyżowanych strzał, zmieniając się jednocześnie z greckiego w maltański, a w legendzie jego miejsce zajęła stylizowana gałązka wawrzynu, znana z dawnej tradycji heraldycznej; stosowana jednak chętnie od połowy XVII i XVIII w. ustaliła się forma herbu miasta Strzelna, przedstawiona przez M. Gumowskiego w „Herby miast polskich”.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła: R. Kabaciński, Historia Miasta Strzelna, Bydgoszcz 2001; M. Gumowski, Herby miast polskich, s. 309; M. Grycz, Ziemia mogileńska od połowy XV w. do rozbiorów, red. C. Łuczak,, poznań 1978; M. Gumowski, M. Haisig, S. Mikucki, Sfragistyka, Warszawa 1960; APB, Strzelno kl. A 72; K. Józefowiczówna, Trzy romańskie klasztory; W. Schenk, Kult świętych „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 1966.