Elektrownia Miejska w Aleksandrowie Kujawskim pierwsza połowa XX w.

Pierwsza elektrownia w Aleksandrowie Kujawskim powstała przed wybuchem I wojny światowej. Obsługiwała dworzec kolejowy i obiekty państwowe. Druga elektrownia powstała w 1915 r. obsługiwała budynki administracji państwowej i szpitala, znajdowała się przy dzisiejszej ulicy Juliusza Słowackiego. Urządzenia elektrowni znajdowały się w drewnianym budynku obok którego wzniesiona została wieża kondensacyjna i pomieszczenia gospodarcze. Kompleks baraków sanitarnych, przy ul. Narutowicza musiał mieć odrębne urządzenie prądotwórcze. 

Po wojnie budynek elektrowni przeszedł w Skarb Państwa. W 1921 r. zakład przejął Oddział Likwidacji demobilu wojskowego Demat działający przy Ministerstwie Przemysłu i Handlu, od którego w 1922 r. elektrownię zakupił magistrat Aleksandrowa Kujawskiego. W grudniu 1922 r. przeprowadzono remont elektrowni. Wydzierżawiono elektrownie przedsiębiorcy, inżynierowi Henrykowi Danielowi pochodzącemu z Brodnicy, który rozpoczął produkcje prądu z dniem 1 lutego 1923 r. W elektrowni pracowało sześciu pracowników. Energia dostarczana była do starostwa powiatowego, poczty, szpitala i magazynów tytoniowych, a ponadto służyła do oświetlenia kilku ulic oraz domów prywatnych. Obok miejskiej, nadal funkcjonowała elektrownia kolejowa.

W okresie dzierżawy przez Henryka Daniela zostały przeprowadzone liczne modernizacje urządzeń. Drewniany budynek częściowo podmurowano. W 1923 r. przy elektrowni powstał tartak; pracował na potrzeby budowanego w 1923-1926 internatu Gimnazjum Salezjańskiego i po ukończeniu inwestycji został zdemontowany. W 1925 r. zainstalowano akumulatory, które miały za zadanie dostarczać prąd w razie awarii ważniejszym obiektom. Konkurencją dla elektrowni miejskiej stała się linia podłączona z części Toruń-Ciechocinek, z elektrowni w Gródcu pomorskim. Mimo to miejski prąd dostarczany był nadal mieszkańcom Aleksandrowa Kujawskiego. W 1934 r. zakład dotknął kryzys i część pracowników spotkały cięcia pensji. Przed wybuchem drugiej wojny tylko 700 odbiorców czerpało prąd z elektrowni. Energia elektryczna w 1937 r. była droga i stać było na nią tylko zamożniejszych mieszkańców. Po wojnie elektrownia nadal działała, zyski z z jej pracy należały do większych źródeł dochodów miasta w latach 40-tych XX w.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła: Ziemia Kujawska XXV, Inowrocław-Włocławek 2016, artykuł: P. Miernik, Przemysł Aleksandrowa Kujawskiego w latach 1897-1950; Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, urząd Wojewódzki Pomorski (1920-19390, sygn. 10296, bp.; 1915, nr 82 911 IV); T. Bakalarczyk, s. 26; Słowo Pomorskie, 1922, nr 176 (3 VIII), nr 290 (17 XII); Słowo Kujawskie, 1924, nr 14 (17 I) i 1926, nr 44 (24 II), nr 245 923 X); APB, UWP, sygn, 10296, bp; Słowo Pomorskie, 1927, nr 49 92 III), nr 104 (7 V), 1930, nr 69 (23 III); Życie gospodarcze Pomorza, Bydgoszcz 1929, s. 29; PB, UWP, sygn. 10273, bp; Głos Nieszawski, 1934, nr 13 (31 III) i 1937, nr 4 (5-6 I); Głos Nieszawski, 1936, nr 77 (7 VIII); Głos Nieszawski, 1937, nr 148 (1 VII); APT OW, Wydział Powiatowy Aleksandrowski w Aleksandrowie Kujawskim 1945-1950, sygn. 57, k. 7.