Ofiarowanie Pańskie, czyli Matki Bożej Gromnicznej (2 lutego)

Święto Ofiarowania Pańskiego, zgodnie z tradycją żydowską, obchodzone jest 40 dni od Narodzenia Pańskiego. Wtedy to, jak podaje Ewangelista Łukasz, Maryja z Józefem przynieśli Dziecię do świątyni, bowiem tak nakazywał Prawo Mojżeszowe. Na pamiątkę tego wydarzenia Kościół ustanowił święto, które od V wieku obchodzone jest 2 lutego. W VII w. pojawia się określenie Oczyszczenia Najświętszej Marii Panny i pod tą nazwą cesarz Karol Wielki wprowadził święto do kalendarza liturgicznego. Stało się ono świętem obowiązkowym w Kościele rzymskim.

W Polsce już w średniowieczu czczono Bożą Rodzicielkę, a kult Najświętszej Marii Panny był mocno rozpowszechniany. Wszystkie święta maryjne naród obchodził uroczyście, a szczególnie Oczyszczenie, 2 lutego, zwane również Matki Bożej Gromnicznej. Tego dnia w kościołach święcono świece zwane gromnicami, bowiem stawiane w czasie burzy w oknie miały chronić dom od gromów. W każdym domu była przynajmniej jedna gromnica.

Święto to było, aż do roku 1951, dniem wolnym od pracy i obchodzono je jako święto maryjne.

Reforma liturgiczna w 1960 r. przywróciła świętu charakter święta Pańskiego, pod nazwą Ofiarowanie Pańskie. W liturgii przedsoborowej dopiero to święto kończyło okres Bożego Narodzenia.

Również z życiu codziennym kończył się czas świątecznych zabaw. Wyrzucano z domów choinki, kolędnicy przestrzelali kolędować, nie było już słychać śpiewu kolęd. Panny, które nie znalazły mężów, musiały czekać ze ślubem do Wielkanocy. Mawiano wówczas

„Od Matki Boskiej Gromnic będą dziewki trąbić (płakać).”

Do kawalerów, którzy do tego dnia się nie oświadczyli i w zapusty już żenić się nie mogli mówiono: „W dzień Panny Gromniczny, bywaj zdrów mój śliczny”.

Według ludowych prognoz pogody Matka Boża Gromniczna rozpoczynała „ostatek zimy”. Związane z tym są przysłowia i powiedzenia:

„Na Gromnicę masz zimy połowicę”,

„Gdy na Gromnicę z dachu ciecze, zima się jeszcze przewlecze”,

„Gdy na Gromnicę rozstaje, rzadkie będą urodzaje.”

„Gdy słońce świeci jasno na Gromnicę, to przyjdą większe mrozy i śnieżyce”.

Powszechne też było przekonanie, że Matka Boża Gromniczna jest opiekunką zagród i ludzi, chroniącą przed napaściami wilków. Stare obrazy przedstawiały Matkę Bożą owianą śnieżną nawałnicą z gromnicą w ręku. W dali widniały przysypane śniegiem chatki, a z drugiej strony wilki. Maryja stała między uśpioną wsią a zwierzętami i chroniła ludzi.

Święto Ofiarowania Pańskiego jest także Światowym Dniem Życia Konsekrowanego, ustanowionym przez św. Jana Pawła II. W tym dniu Kościół szczególnie modli się za osoby zakonne.

Opracowanie Justyna Grabowska na podstawie źródeł:

Zygmunt Gloger, Rok Polski w życiu, tradycji i pieśni, Warszawa 1900.

Ewa Ferenc, Polskie tradycje świąteczne, Poznań 1986.

http://www.niedziela.pl/artykul/37569/nd/Matka-Boza-Gromniczna

fot: Piotr Stachiewicz, obraz 11 z cyklu Legenda o Matce Boskiej, pocztówka wydana nakładem Księgarni J. Czarneckirgo, Wieliczka, za: http://www.parafia.trzcianka.com.pl/strony/arch.wydarzen-2014/002-luty.html