Strony

STRONY

środa, 14 kwietnia 2021

Słowo o Izbicy Kujawskiej

Izbica Kujawska to kilkutysięczne miasto, położone na Kujawach wschodnich, niedaleko źródeł Noteci – należy do grupy najstarszych miast w regionie. Najstarsze ślady działalności człowieka na ziemi izbickiej znajdują się we wsi Wietrzychowice, gdzie ludzie pierwotni z tzw. kultury pucharów lejkowatych (ok. 2500 r.p.n.e.) zbudowali potężne grobowce megalityczne, zwane „kujawskimi piramidami”.

Pierwsze wzmianki historyczne o miejscowości pochodzą z XI w., gdy Izbica – wówczas wieś – należała do potężnego rodu Awdańców. Im też zawdzięcza założenie parafii w pierwszej połowie XIII w. W następnych wiekach znaczenie wsi wzrosło do tego stopnia, że już w 1311 r. wspomniano Izbicę jako miasto szlacheckie.

W roku 1394, ówczesny właściciel Izbicy, Maciej uzyskał od króla Władysława Jagiełły akt lokacyjny miasta na prawie magdeburskim. Izbica, jako miasto, w następnych stuleciach zacieśniła swoje związki z naturalnym zapleczem wiejskim. Aż do XIX w. miasto było własnością kolejnych rodów szlacheckich, m.in. Kretkowskich, Latalskich i Skarbków.

Miasto rozwijało się aż do „potopu szwedzkiego”, kiedy to w wyniku działań wojennych zostało spalone i wyludnione. Skarbkowie – właściciele miasta – uzyskali od króla Augusta III, w 1754 r., lokację miasta zwanego Nową Izbicą. Położone na wschód od starego miasta, faktycznie stanowiło z nim jeden organizm społeczny i gospodarczy.

W XVIII w. Izbica wcielona została do Prus, a później stała się częścią zaboru rosyjskiego. Nowy właściciel Izbicy – Augustyn Slubicki (1781-1833), generał napoleoński, poseł do Sejmu Królestwa Polskiego, podniósł poziom kultury rolnej w majątkach, rozwinął sukiennicze rzemiosło. Słubickiemu Izbica zawdzięcza regulację placów i ulic.

Wybuch powstania styczniowego miał duży wpływ na przyszłe losy miasta. We wsi Ciepliny, 10 lutego 1863 r. oddział powstańców Kazimierza Mielęckiego stoczył nie rozstrzygniętą bitwę z oddziałem rosyjskim. Była to pierwsza bitwa na Kujawach w tym powstaniu. Następne miesiące to kolejne przemarsze oddziałów powstańczych Edmunda Calliera i Younga de Blankenheima, oraz stoczone bitwy i potyczki pod Brdowem, Pasieką i w samej Izbicy. Mieszkańcy miasta aktywnie uczestniczyli w tych wydarzeniach. Ta lekcja patriotyzmu spełniła swoja pozytywną rolę w następnych latach, gdy miasto i jego mieszkańcy zostali poddani uciskowi ze strony zaborcy.

W 1867 r. Izbica utraciła prawa miejskie, została zepchnięta przez zaborcę do roli osady z siedzibą gminy.


Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła: K. Dorcz, J. Hederych, Piramidy kujawskie, Izbica Kujawska, 1993, s. 4; J. Hederych, Izbica Kujawska w XX wieku, [w:] Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie, tom. 12, Włocławek 1998, s. 113-115.


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz