Strony

STRONY

środa, 6 stycznia 2021

Słowo o Lubrańcu – nazwa i herb miasta

Lubraniec jako miasto istnieje już 510 lat. Losy miejscowości na przestrzeni stuleci były zmienne i bardzo burzliwe. Lubraniec nieustannie walczył o swoje istnienie, pomimo wielu przeciwności stopniowo rozwijał się zarówno przestrzennie, jak i ekonomicznie. Wszystkie krytyczne chwile w swojej historii umiał jednak przezwyciężać.

Lubraniec należy do starych miast kujawskich. Wielokrotnie zmieniali się jego właściciele, przez długi okres stanowił on bowiem własność prywatną.

W styczniu 1793 r. całe Kujawy zostały włączone do Prus, a po upadku Księstwa Warszawskiego weszły w skład Królestwa Polskiego. P o klęsce powstania styczniowego Lubraniec utracił prawa miejskie i spadł do rangi osady. Ponownie odzyskał prawa dopiero w 1916 r.

W XIX w. oddalenie miasta od głównych linii kolejowych i centrów przemysłowych zahamowało jego rozwój.

Nazwa miasteczka na przestrzeni wieków zmieniała się wielokrotnie. Najstarszą zachowaną formę stanowi nazwa pochodząca z XIV w. - Ludbrańc, zmieniona w XV w. na Lubrańc.

Trudno dziś wytłumaczyć skąd taka nazwa. W myśl jednej z teorii, założyciel miasta – Jan Godziemba – przy jego zakładaniu użył ludu wziętego do niewoli, stąd nazwa Ludbraniec, z czasem zaś, przez wyrzucenie „d”, wykształciła się nazwa obecna.

Ciekawe jest również tłumaczenie Haliny Modrzejewskiej, która odrzuca zbieżność nazwy Lubraniec z zagadnieniem jeniectwa.

Możliwe, że nazwa wzięła się od słowa Ludbrancz, czyli Lutprand. Wyraz lut oznaczał „gwałtowny’, „ostry”; natomiast dawne prand znaczyło „prąd”, „nurt”. Tak tłumaczono położenie Lubrańca nad rzeką, która płynęła w pobliżu miasta wartkim nurtem, lub tworzyła ostry zakręt.

Jeden z badaczy wysunął tezę, iż nazwa Ludbraniec pochodzi od niemieckiego imienia Liotprand, jednak jest to mało prawdopodobne.

Herbem miasta jest dawny herb Godziemba, z niewielkimi zmianami. Przez długi okres herb był w posiadaniu rodziny Lubrańskich. Przedstawia drzewo o trzech koronach i trzech korzeniach w czerwonym polu. Taki wizerunek znajduje się między innymi na najstarszej pieczęci miejskiej pochodzącej z początku XVI w. Wokół znaku wyryto napis: SIGILUM*OPIDI*LUBRANICENS. Pieczęć ta odciśnięta jest na dokumencie wystawionym w 1582 r.

Herbu Godziemba używała również rodzina Dąmbskich, która przez około 200 lat była w posiadaniu Lubrańca. Dwukrotnie próbowano dokonać zmiany herbu miasta. Właścicielka Lubrańca Joanna Słubicka zaproponowała nowy wizerunek herbu przedstawiający dwa krzyże: kawalerski i półtoraczny obok siebie ustawione.

W 1847 r. wysłano do zatwierdzenia projekt herbu wyobrażający drzewo o trzech koronach umieszczone w bramie fortecznej. Oba projekty nie znalazły jednak uznania władz i nie zostały zatwierdzone.


Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła: W. Kubiak, Szkice z dziejów Lubrańca w XX w., w Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie, t. 12, Miasta Kujaw i ziemi dobrzyńskiej w XX w., Włocławek 1998; Z. Zagórski, Nazwy miejscowe dawnego województwa brzesko-kujawskiego, „Onomastica”, t. 10, 1965, z. 1-2, s. 159-172; M. Borucki, Ziemia Kujawska pod względem historycznym, ekonomicznym i statystycznym, Włocławek 1882, s. 112; H. Modrzejewska, Osadnictwo jenieckie we wczesnym średniowieczu Polski, KHKM, t. XVII, 1969; S. Muznerowski, Monografia, Włocławek 1910, s. 7; J. Bruszta, Od ordy słowiańskiej do wsi współczesnej, Wrocław 1958; A. Bruckner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 1979; M. Gumowski, Herby miast województwa włocławskiego 1938, s. 31; foto. wikipedia.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz