Strony

STRONY

piątek, 11 stycznia 2019

Przemysł w Aleksandrowie Kujawskim - pierwsza połowa XX w.

Aleksandrów Kujawski w pierwszej połowie XX wieku był dobrze uprzemysłowiony. Miasto posiadało elektrownie miejską, Młyn Motorowy „Majer Hersz Przepiórka”, Aleksandrowski Młyn Parowy, Parową Fabrykę Cegły Sylikatowej, Parową Cegielnię „Aleksandrów”,  Tartak Parowy „Marian Grześ”, Parową Cegielnię Kujawy. Działały także Fabryka Konserw Rybnych i Wędzarnia Ryb Morskich należąca do W. Johansena, uruchomiona już w 1910 r., oraz Fabryka Płatków Kartoflanych Eustachego Oziembły otwarta w 1912 r. Nie brakowało także w Aleksandrowie Kujawskim olejarni i mleczarni, ta druga powstała w 1917 r. i mieściła się przy ulicy Kaiserstrasse (obecnie Chopina 8). Mleczarnia została zlikwidowana w 1941 r. po wojnie wznowiono jej działalność. 

Istniał magazyn spółki handlowej „H. Reicher & Co” z siedziba w Sosnowcu, w 1898 r. Głośno było w prasie przedwojennej o przedsiębiorstwie „Polski Monopol Tytoniowy”, które w 1924 r. urządziło w Aleksandrowie Kujawskim pierwszy w swej historii magazyn tranzytowy. Tytoń magazynowano tu do 1939 r. Produkowano nasiona za sprawą Dippe-Saat G.m.b.H z siedzibą w Poznaniu. Współwłaścicielem gruntów i budynku firmy Reicherów była „Spółka Akcyjna Cukrowni Dobre”. 

Działały fabryki wód mineralnych i napojów. Najstarsze wzmianki o produkcji wód Wilhelma Markowskiego pochodzą z 1914 r. W 1931 r. powstała spółka pod nazwą „Fabryka Wód Gazowanych NEKTAR”, a później pod nazwą ‘Fabryka Wód Gazowanych H. B. Ciuk, I. D. Czerniak, M. I. Sztyglic. W 1929 r. działała rozlewnia „Fabryka Wody Sodowej i Lemoniady”, należąca do Sztyglica i Ciuka. Fabryka wód została zamknięta w 1934 r.

Po drugiej wojnie światowej powstała „Fabryka grzebieni i guzików”, której właścicielem był Ludwik Czarniawski. W 1950 r. zakład przejął skarb państwa.

Troszkę mniejsze przedsiębiorstwo Zygmunta Temporowskiego działało w latach 40-tych XX w., zajmowało się również produkcją wód gazowanych i piwa – Wytwórnia Wód Gazowanych. Wytwórnia mieściła się przy ulicy P. O.W. (dzisiejsza Strażacka 6). Również niewielka inicjatywa w latach 1947-1949 to dwie wytwórnie lodów przy ulicy Słowackiego 17 oraz przy ulicy Górnej 6.

Firmy w Aleksandrowie Kujawskim nastawione były w okresie zaboru pruskiego i w późniejszych latach na zbyt wśród lokalnych odbiorców. Sprzyjała temu lokalizacja i bliskość linii kolejowej. Rozkwit przemysłu w Aleksandrowie Kujawskim zahamowała pierwsza wojna światowa, a także  okres kryzysu gospodarczego, kiedy to odnotowano w całej Polsce liczne upadłości firm. Dopiero po II wojnie światowej przedsiębiorcy pragnęli ożywić działalność zakładów w mieście. Jednak działania państwa, dążącego do nacjonalizacji przemysłu, uniemożliwiały skuteczna reaktywację wielu z nich w pierwszej połowie XX w. Dziś Aleksandrów Kujawski stał się interesującym dla inwestorów miejscem na rozwój przedsiębiorstwa,. Miasto odnotowuje ponownie wzrost znaczenia przemysłowego w powiecie nieszawskim. 

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła: Ziemia Kujawska XXV, Inowrocław-Włocławek 2016, artykuł: P. Miernik, Przemysł Aleksandrowa Kujawskiego w latach 1897-1950; APT OW. SPA, sygn. 345, bp; sygn 359, bp; sygn. 366, bp; sygn. 389, bp; sygn. 394, bp; sygn. 387, bp; APT, SOW, sygn. 1745, k. 1-6, 10, 20, 32; Informator branżowy województwa pomorskiego, s. 269; APT OW, ARW, sygn. 414, k. 13-14, 29; M. Danielewicz-Zielińska, Aleksandrów Pograniczny, Plus Minus, dodatek do rzeczypospolitej, 18 VI 1998; T. Rejmanowski, Dzieje apteki w Aleksandrowie Kujawskim (około 1880-1939), zeszyty Naukowe Włocławskiego Towarzystwa Naukowego, t. 1: 1998, s. 73; APP, UPP, sygn. 12467, k. 2-7; Ilustrowany Kuryer Codzienny, 1925, nr 27 (27 I); Polski monopol tytoniowy, Naokoło Świata, 1926, nr 22; APT OW, SOW, sygn. 573, bp.; księga adresowa polski dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa 1930, Warszawa, s. 1953; informator branżowy województwa pomorskiego, s. 269; Głos Nieszawski, 1934, nr 13 (31 III); Głos Nieszawski (Dzień Ciechociński), 1937, nr 4 (5-6 I); Głos Nieszawski (Dzień Ciechociński), 1936, nr 77 (7 VIII); Głos Nieszawski, 1937, nr 148 (1 VII); APT OW, Wydział Powiatowy Aleksandrowski w Aleksandrowie Kujawskim 1945-1950, sygn. 57, k. 7; Kurjer Warszawski, 1910, nr 344 (13 XII); przegląd Techniczny, 1912, nr 46 (14 XI); Aleksandrów Pograniczny, cz. II, s. 13; Dziennik Kujawski, 1911, nr 254 (9 XI); Księga adresowa Polski, Warszawa 1928, s. 1969.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz