Kujawy długo były związane z dworem stronnictwa politycznego, spokrewnionego z królem familii Czartoryskich. Toteż zawiązana w Barze 29 lutego 1768 r. zbrojna konfederacja dla obrony Ojczyzny i wiary katolickiej, nie miała na Kujawach zabarwienia Antykrólewskiego. Przyczyną zawiązania konfederacji była chęć obalenia uchwalonych pod presją ambasadora na sejmie 1767-1768 r., gwarancji rosyjskich dla Polski i ustawy o równouprawnieniu dysydentów. Akt Konfederacji zapowiadał usunięcie wojsk rosyjskich z granic Polski.
Do konfederacji barskiej zaczęły przystępować poszczególne województwa i ziemie. Członkowie władz naczelnych konfederacji oraz poszczególnych konfederacji lokalnych różnili się między sobą w poglądach na wiarę, króla i sprawy reform. Niezmienne pozostawało tylko hasło walki o niepodległość ojczyzny, z tej właśnie przyczyny konfederacja barska uważana jest często za pierwsze powstanie narodowe.
Stronnikiem Poniatowskiego był Andrzej Zamoyski. Od 1764 r. wojewoda inowrocławski, współpracujący z Andrzejem Moszczeńskim. Króla popierała grupa senatorów kujawskich, zawdzięczająca Poniatowskiemu godności – Jan Skarbek, od 1765 r. kasztelan konarski oraz Ignacy Kościelski od 1769 r. kasztelan bydgoski. Króla popierali również urzędnicy ziemscy. Kujawianie byli liczącą się grupą w konfederacji wielkopolskiej.
Po rozbiciu konfederatów w bitwach pod Krotoszynem i Zdunami, 14 czerwca 1769 r., głównie Kujawianie przyczynili się do odnowienia konfederacji wielkopolskiej. Pod dowództwem Ulejskiego kontynuowali przedsięwzięcie. Oddziały kujawskie ze zmiennym szczęściem prowadziły utarczki z oddziałami garnizonów w Toruniu, Poznaniu i Łowiczu.
Zimą 1769 r. Kujawy otaczał silny pierścień wojsk rosyjskich. Zawiązanie konfederacji inowrocławskiej, jakkolwiek nieudane, stało się sygnałem dla dowódcy wojsk rosyjskich w Polsce gen. Weymanna do wzmocnienia garnizonów.
Wśród kręgu wrogów, w poczuciu stałego zagrożenia, niezwykle ostrożnie i w całkowitej konspiracji, próbę ponownego skonfederowania Kujaw podjął Antoni Głębocki, kasztelan kruszwicki i poseł inowrocławski na warszawski sejm nadzwyczajny. Konfederację zawiązano w kościele parafialnym w Przedeczu 30 marca 1769 r. Konfederaci stoczyli bitwę pod Wilczynem. Była to największa bitwa stoczona przez konfederatów barskich z wojskiem rosyjskim w pobliżu Inowrocławia.
Pozostały po niej pamiątki w postaci mogił w Pakości, Kościelcu i Inowrocławiu. Konfederaci barscy zapoczątkowali długą serię narodowych powstań. Walczyli o wolność Polski. Za to, zabijano ich, drwiono i torturowano. Ściągano im skórę z rąk i zarzucano na plecy, a młodych i silnych konfederatów jak bydło, sprzedawali Moskale armii Fryderyka II.
Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła: W. Konopczyński, Konfederacja barska, T. 1, Warszawa 1991; W. Szczygielski, Konfederacja barska w Wielkopolsce 1768-1770, Warszawa 1970; J. Michalski, Schyłek konfederacji barskiej, Wrocław, Warszawa, Kraków 1970; J. Kowalski, Niezbędnik Konfederata Barskiego, Poznań 2008.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz