Kółka rolnicze w Radziejowie przed wybuchem II wojny światowej

Pierwsze Koło rolnicze w Radziejowie powstało w 1905 r. Założycielami organizacji byli: Tadeusz Brudzicz i Aleksander Płachciński z Broniewa. W 1932 r. prezesem kółka rolniczego w Radziejowie był Kazimierz Gruetzmacher – właściciel folwarku Czołówka. Po utworzeniu w lutym 1930 r. Nieszawskiego okręgowego Towarzystwa Organizacji i Kółek Rolniczych, zorganizowały się nowe kółka rolnicze w Szostce, Czołowie i Broniesławie-parceli. Kółko w Szosctce liczyło na początku 24 członków. W 1934 r. ukonstytuował się jego nowy zarząd w składzie: W. Benedykciński – prezes, W. Zieliński – wiceprezes i właściciel folwarku, J. Kruszyniak – sekretarz i J. Rogacki – członek. Na czele kółka rolniczego w Czołowie stali: Z. Klekotko – prezes, J. Bogusłwski – wiceprezes, S. Baniak – sekretarz, M. Lewandowski – skarbnik i A. Zabłocki – członek zarządu. Komisję Rewizyjną tworzyli: M. Pietrzak, W. Kempski, L. Lewandowski. W 1934 r. kółko rolnicze w Czołowie liczyło 30 członków. W Bronisławie-parceli kółko rolnicze powstało 20 stycznia 1934 r. z zarządem: W. Puchalski, S. Cichowski, J. Kuzicki i J. Racinwoski.

Zadaniem kół rolniczych było propagowanie nowoczesnych metod agrotechnicznych, upowszechnianie oświaty rolniczej wśród rolników. Organizowane były pola doświadczalne w dziedzinie ogrodnictwa, zakłady koła producentów trzody chlewnej. Koła organizowały konkursy w dziedzinie rolnictwa. Działalnością kierowało Nieszawskie Okręgowe Towarzystwo Organizacji i Kółek Rolniczych na czele z prezesem Wojciechem Benedykcińskim z Płowek.

Dnia 30 października 1932 r. odbyło się w Radziejowie podsumowanie stanu przysposobienia rolniczego, podczas której została zaprezentowana wystawa najlepszych prac zbiorowych popularyzujących dorobek rolniczy. Dnia 19 sierpnia 1934 r. odbył się II zjazd prezesów i sekretarzy tych organizacji z powiatu nieszawskiego. Na zjeździe omawiano sprawy: upraw zbóż, zbyt zwierząt rzeźnych, doświadczenia z odmianami i nawozami. W 1939 r. w Radziejowie odbyło się również walne zebranie kółek rolniczych z powiatu nieszawskiego. Uczestniczyło w nim 165 osób. Z wykładów rolniczych skorzystało 250 osób. Odbyły się one w dniu zjazdu kółek rolniczych. 

W skład gminy Radziejów, w latach 30-tych 1933 r. wchodziło 15 wsi z siedzibą rad gromadzkich, 10 folwarków oraz kilka osad, parceli i kolonii (ustawa samorządowa z grudnia 1933 r.). Gmina Radziejów na ponad 73 km2 posiadała około 69 km2 powierzchni rolnych, w tym około 66 km2 gruntów ornych. Obok folwarków, w gminie występowała w przeważającej mierze drobna i średnia gospodarka chłopska. Mając dobrą ziemię i blisko położoną cukrownię w Dobrem rozwinięto plantację buraka cukrowego. W Czołowie znajdowała się ferma rolna, własność komunalna. W 1930 r. sejm powiatowy przeznaczył spore pieniądze na zagospodarowanie i remont tego ośrodka.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła: „Rolnik Nieszawski”, 34/1930; „Głos Nieszawski”, 36/1933, s. 2; 52/1933; 4/1934; Powiatowe Archiwum Państwowe we Włocławku, Starostwo Powiatowe Aleksandrowskie, sygn. 153, k. 21, Według spisu ludności z dnia 1.10.1939 r., Bydgoszcz; Skorowidz gmin Rzeczypospolitej, Warszawa 1933, s. 17, s. 17, tabl. nr 3; Wykaz zaludnienia i obszaru miast i gmin powiatu nieszawskiego „Głos Nieszawski”, 5/1936; Pierwszy powszechny spis Rzeczypospolitej z dnia 30 września 1921 r. Budynki, Warszawa 1928; „Głos Nieszawski”, 4/1934, s.6; Dzieje Radziejowa Kujawskiego, pod red. J. Danielewicza, Bydgoszcz 1982, artykuł Z. Pawluczuk, Lata 1918-1939, Obszar-Ludność-Gospodarka, Bydgoszcz 1982. Fot. drewniany koźlak Radziejów 1968 r.