Eufrozyna Opolska - księżna kujawska (1230?-1292)

Kujawy jako osobne księstwo wydzieliło się z władztwa Konrada Mazowieckiego, kujawską linie Piastów zapoczątkował jego syn Kazimierz. Konrad Mazowiecki już za życia, około 1230 r., podzielił swoje księstwo między synów, z zachowaniem zwiechrznictwa władzy dla siebie. W wyniku działów Kazimierz otrzymał Kujawy, a po śmierci ojca starał się powiększyć swe władztwo kosztem braci. Zajął przeznaczone dla najmłodszego syna Konrada, Siemowita, ziemie łęczycką i sieradzką, a po śmierci brata, Bolesława, przyłączył do swego księstwa ziemie dobrzyńską/ Księstwo kujawsko-łeczycko-sieradzkie graniczyło od zachodu z Wielkopolską, a od północy z Pomorzem i państwem Zakonu, od wschodu z Mazowszem i ziemią sandomierską.¹

Od czasu rozbicia dzielnicowego Kujawami rządzili różni książęta jednym z nich był Kazimierz I Konradowic, przedmiotem tej pracy będzie jednak jego żona, również fascynująca postać, księżna kujawska Eufrozyna.

Eufrozyna Opolska – była najmłodszą siostrą Mieszka II Otyłego i Władysława. Około 1257 r. została wydana za mąż za kujawskiego księcia Kazimierza, syna Konrada Mazowieckiego, była jego drugą żoną. Mieli troje dzieci. Najstarszym był Władysław, zwany Łokietkiem, przyszły król Polski. Po śmierci męża przez jakiś czas sprawowała regencję w księstwie. Około 1275 r. wyszła ponownie za mąż za księcia gdańskiego Mszczuja II. Małżeństwo nieudane skończyło się rozwodem w 1288 r. Eufrozyna wróciła na dwór i tam w 1292 r. zmarła.

Podczas prac archeologicznych w podominikańskim klasztorze w Brześciu Kujawskim badacze natrafili na katakumby z historycznymi grobowcami. Prawdopodobnie spoczywa tam księżna Eufrozyna Opolska.²

Księżna przyszła na świat prawdopodobnie w Brześciu Kujawskim, około 1228 a 1230 r. Zmarła 4 listopada 1292 r., pochodziła z dynastii Piastów, córka księcia opolsko-raciborskiego Kazimierza I i Wioli. Wydana za mąż za księcia Kazimierza I około 1257 a 1259 r. Mieli czworo dzieci: Władysława I Łokietka (późniejszego króla Polski), Kazimierza II (księcia łęczyckiego), Siemowita (księcia dobrzyńskiego), Eufemię (żonę księcia halickiego i włodzimierskiego Jerzego z dynastii Rurykowiczów). Regentka rządziła księstwem Brzesko-kujawskim i księstwem dobrzyńskim w latach 1267-1275. Z drugie małżeństwo z Mściwojem II³ było bezpotomne, doszło do rozwodu w 1288 r.⁴ Po rozwodzie z mężem Eufrozyna zamieszkała u synów na Kujawach, gdzie zmarła w 1292 r. i została pochowana. Możliwe, że w kościele dominikanów.⁵

O matce Eufrozyny wiemy niewiele. Historycy spierają się o pochodzenie Wioli. Wyszła za mąż za Kazimierza I, księcia opolskiego około 1212 a 1220 r.⁶ Szybko owdowiała (mąż zmarł około 1229 a 1230 r.). próbowała rządzić w imieniu małoletnich synów, ostatecznie oddała władzę kuzynowi – Henrykowi Brodatemu. Wiola miała z Kazimierzem dwóch synów: Mieszka Otyłego i Władysława opolskiego, dwie córki: Więcesławę i Eufrozynę. Możliwe, że została pochowana w klasztorze w Czarnowąsach⁷ u boku małżonka.

Ojciec – Kazimierz I Opolski⁸ urodził się między 1178 a 1180 r., zmarł prawdopodobnie w 1230 r., był księciem opolsko-raciborskim od 1211 r., synem Mieszka Plątonogiego i Ludomiły. Przyczynił się do rozwoju gospodarczego zarządzanych przez siebie ziem, a to za sprawa procesu lokacji miast na prawie niemieckim i sprowadzeniu osadników na Dolny Śląsk. Śmierć przyszła nagle, pochowany został w ufundowanym przez siebie klasztorze norbertanek w podopolskich Czarnowąsach.

Mąż – Kazimierz I Konradowic zwany kujawskim urodził się około 1211 r. zmarł 14 grudnia 1267 r. Władał Kujawami od 1233 r., a także wielkopolskim Lądem w latach 1239-1261, w Wyszygrodzie od 1242, książę sieradzki w latach 1247-1261, łęczycki od 1247 r., a także książę dobrzyński 1248. był drugim pod względem starszeństwa synem Konrada i mazowieckiego i Agafii, księżniczki ruskiej z rodu Rurykowiczów.⁹

Opracowanie Bartłomiej Grabowski.

1S. Szczur, Historia Polski Średniowiecznej, Kraków 2004.s. 312.

2Zakonnicy przybyli do Brześcia kujawskiego w 1264 r., udokumentował to Jan Długosz. Wznieśli klasztor i gotycki kościół św. Michała Archanioła.

3Prawdopodobnie w 1275 r. w Świeciu. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin 2005, s. 269.

4Ibidem, s. 270.

5K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań 2001, s. 64.

6W. Dziewulski, Bułgarka księżną opolską? Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, Wroclawskie Towarzystwo Miłośników Historii, Wrocław 1969, s. 171.

7H. Kałuża, Nasz brynicki kościół. Brynica 1996, s. 10.

8Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych pod red. I. Panica. T. II, Śląsk Cieszyński w średniowieczu, 2010, s. 45.

9D. Karczewski, K. Kondradowic, Inowrocławski Słownik Biograficzny, t. II, Inowrocław 1994, s. 48-49.